PrzeSP-2008-03.pdf

przegląd

ISSN 1897-8444

SŁUŻBY RUCHU

LOTNICZEGO

STR. 35

SATELITY ROZPOZNAWCZE NA PRZEŁOMIE WIEKÓW str. 4

KONCEPCJE NOWYCH ŚMIGŁOWCÓW TRANSPORTOWYCH str. 14

sił powietrznych

MIESIĘCZNIK | MARZEC 2008 | NR 3 (009)

przegląd

TRENDY

str. | 32

FORUM SIŁ POWIETRZNYCH

str. | 4

Satelity

rozpoznawcze

na przełomie wieków

Nowości

w Portugalii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii

SZTUKA OPERACYJNA I TAKTYKA

TRENDY

str. | 14

Wsparcie lotnicze

w operacjach w Iraku

W drugiej połowie XX wieku zmieniły się

zarówno zasady współdziałania sił lądo-

wych z siłami powietrznymi, jak i zasady

użycia innych komponentów sił zbrojnych.

Przemiany te dotyczą zadań wykonywa-

nych przez lotnictwo w walce zbrojnej.

Koncepcje

nowych śmigłowców

transportowych

str. | 21

Możliwości operacyjne wojsk działających

na śmigłowcach będą zależały m.in. od możliwości

samych śmigłowców transportowych

i transportowo-desantowych.

str. | 35

SZKOLENIE I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

Służby ruchu lotniczego

Ustanowienie służb ruchu lotniczego i zapewnienie

ich sprawnego działania należy do obowiązków

państwa wynikających z funkcji zwierzchnictwa

w przestrzeni powietrznej oraz z międzynarodowych

zobowiązań.

¢ trendy

przegląd

sił powietrznych

Satelity rozpoznawcze na przełomie wieków,

kpt. Przemysław Sasim ........................................................................4

MARZEC 2008 | NR 3 (009)

Koncepcje nowych śmigłowców transportowych,

ppłk w st. spocz. dr inż. Jerzy Garstka ..............................................14

Szanowni

Czytelnicy!

Marcowy numer

„PSP” rozpoczyna

artykuł kpt. Prze-

mysława Sasima,

w którym przedstawia on wykorzystanie

satelitarnych systemów rozpoznawczych

w konfliktach przełomu XX i XXI wieku.

Ppłk w st. spocz. Jerzy Garstka w swoim

materiale prezentuje projekty śmigłow-

ców transportowych, transportowo-

-desantowych i wersji CSAR oraz modele

i prototypy, które znajdują się już w fazie

badań (B+R). Mjr Adam Wetoszka pisze

o operacjach prowadzonych w Iraku:

„Pustynna burza” i „Iracka wolność”.

Przedstawia i porównuje w nich bezpo-

średnie wsparcie lotnicze. Problem funk-

cjonowania służb ruchu lotniczego

w Polsce porusza natomiast

płk rez. Telesfor Marek Markiewicz.

Wyszczególnia i szeroko charakteryzuje

najważniejszą ze służb – służbę kontroli

ruchu lotniczego, z jej podziałem na kon-

trolę lotniska, zbliżania i obszaru, służbę

informacji powietrznej oraz służbę alar-

mową. Autor przybliża także obszary

odpowiedzialności poszczególnych służb.

I tak w przestrzeni kontrolowanej zapew-

niane są wszystkie rodzaje służb, nato-

miast w przestrzeni niekontrolowanej –

obowiązkowo służba alarmowa i na

żądanie służba informacji powietrznej.

Życzę przyjemnej lektury oraz zachę-

cam do większej aktywności publicystycz-

nej na łamach „PSP”.

ppłk rez. nawig. dr

Roman Szustek,

redaktor prowadzący

¢ SZtUKA OPerACyJnA i tAKtyKA

Wsparcie lotnicze w operacjach w Iraku,

mjr dr inż. Adam Wetoszka ............................................................. 21

AKTUALNOŚCI ................................................................................ 26

¢ FOrUM SiŁ POWietrZnyCH

Nowości w Portugalii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii,

mjr Tomasz Kołodziejczyk .............................................................. 32

¢ SZKOlenie i beZPieCZeńStWO lOtóW

Służby ruchu lotniczego,

płk rez. pil. dr Telesfor Marek Markiewicz .......................................35

Zespół redakcyjny

Dyrektor Redakcji Wojskowej

redaktor naczelny: Artur Bartkiewicz

tel.: CA MON 845-365, 845-685;

faks: 845-503

Zastępca dyrektora: ppłk Lech Mleczko

tel.: CA MON 845-685,

e-mail: lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl

Redaktor prowadzący: dr Roman Szustek

tel.: CA MON 845-186,

e-mail: przeglad-sz@redakcjawojskowa.pl

Redaktor merytoryczny: Paulina Glińska,

dr Jan Brzozowski tel.: CA MON 845-186

Skład i łamanie: Katarzyna Usiądek

Opracowanie stylistyczne: Renata Gromska,

Katarzyna Kocoń, Aleksandra Ogłoza,

Teresa Wieszczeczyńska

Kolportaż i reklamacje: Bellona SA

(0-22) 457-04-37, 687-90-41, CA MON 879-041

Informacje o kolportażu: Elżbieta Toczek

tel.: CA MON 840 400, (022) 684 04 00

Reklama: reklama@redakcjawojskowa.pl

Zdjęcie na okładce: Mariusz Adamski –

– Skrzydlata Polska

Projekt graficzny: Łukasz Kaugan, CaStudio

Druk: Drukuj Tanio.com

ul. Ludźmierska 29, 34-400 Nowy Targ

„Przegląd Sił Powietrznych” ukazuje się od listopada 1928 r.

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, 022 6845365,

022 6845685, www.zolnierz-polski.pl, e-mail: sekretariat@redakcjawojskowa.pl,

2008/03

przegląd sił powietrznych

TRENDY nowoczesność w konl iktach

Trudno dziś sobie wyobrazić działania

prewencyjne i stabilizacyjne czy wojenne

o dużym natężeniu, w których nie

wykorzystywano by satelitów.

kpt. PRZEMYSŁAW SASIM

56 Kujawski Pułk

Śmigłowców Bojowych

Satelity

rozpoznawcze

na przełomie wieków

Perskiej często wykorzystywano sa-

telity, głównie wywiadowcze. Moż-

na spotkać nawet opinie, że była to

pierwsza wojna w kosmosie. A jak wykorzy-

stywano rozpoznanie satelitarne podczas kon-

fliktów na przełomie XX i XXI wieku?

Konflikt w byłej Jugosławii

Kiedy 25 czerwca 1991 r. Słowenia i Chor-

wacja ogłosiły niepodległość, a dwa dni póź-

niej wojska federalne wkroczyły do Słowenii,

na Bałkanach rozpoczęła się wojna. Działania

trwały aż do 1995 r. Stacjonujące w byłych

republikach jugosłowiańskich wojska ONZ

były chronione osłoną lotniczą wojsk NATO.

Mimo podpisania traktatu pokojowego sytu-

acja na Bałkanach była napięta. Sojusz rozpo-

czął 24 marca 1999 r. operację „Allied Force”

w celu obrony etnicznej narodowości albań-

skiej w Kosowie przed Serbami. Operacja

trwała 78 dni – do 20 czerwca 1999 roku.

Nad terenem, na którym prowadzono ope-

rację, dominuje łańcuch górski ciągnący się

przez około 650 km z południowo-wschod-

niej części Europy, przez zachodnią Jugo-

sławię, centrum Bułgarii aż do Morza Czar-

nego. Góry wznoszą się na wysokość

2400 m. Obszar bałkański stanowi przedłu-

żenie masywu Karpat. Jest pocięty licznymi

wzgórzami i dolinami, pokryty lasami i buj-

ną roślinnością. Już pobieżna analiza geogra-

ficzno-fizyczna tego terenu wskazuje (fot. 1)

na trudności w prowadzeniu rozpoznania.

Fot. 1. Zdjęcie satelitarne rejonu działań

w byłej Jugosławii

Źródło: Software Web Design, http://www.theodora.com/

maps/yugoslavia_map.html/.

4 przegląd sił powietrznych

2008/03

P odczas pierwszej wojny w Zatoce

Armia byłej Jugosławii

Amerykanie i siły NATO dysponowali do-

kładnymi mapami lotniczymi i satelitarnymi

rejonu działań. W latach 1992–1995 wyko-

nano bowiem ponad 500 lotów obserwacyj-

no-rozpoznawczych (m.in. w czasie operacji

„Deny Flight” w 1993 r.) oraz cały czas pro-

wadzono obserwację satelitarną.

Trudności

W operacji „Allied Force” duże znacze-

nie miało rozpoznanie bezpośrednie i kon-

trolne. Chociaż już na początku operacji si-

ły NATO osiągnęły dominację w powietrzu

(100 serbskich samolotów zniszczono na

ziemi i obezwładniono rakietową obronę

przeciwlotniczą), bardzo trudno było uzy-

skiwać dane rozpoznawcze. Wynikało to

z kilku powodów 3 :

• złych warunków atmosferycznych – przez

większość dni (około 70% czasu operacji)

utrzymywały się pełne zachmurzenie (fot. 2)

i niska podstawa chmur, a widoczność wyno-

siła tylko 4 km;

Siły i środki Jugosławii:

• 114 tys. żołnierzy,

• 1400 dział artyleryjskich,

• 1270 czołgów,

• 825 transporterów opancerzonych,

• 240 samolotów (MiG-21, MiG-29)

• 48 śmigłowców bojowych,

• 100 wyrzutni rakiet przeciwlotniczych

różnego typu

• 1850 dział przeciwlotniczych.

W Kosowie zgromadzono 25% ogółu ciężkiego

sprzętu armii jugosłowiańskiej. Stacjonowało

tam prawie 40 tys. serbskich żołnierzy.

Z drugiej strony takie ukształtowanie ułatwia

maskowanie.

W operacji uczestniczyły siły powietrzne

13 państw członków NATO, w składzie 305

samolotów bojowych i prawie 400 zabezpie-

czających 1 .

Przygotowania do operacji

Operacja „Allied Force” miała dwa główne

cele: strategiczny – zniszczenie infrastruktu-

ry i sprzętu o wysokiej wartości militarnej

(m.in. budynków rządowych i dowództwa ar-

mii w Belgradzie), oraz taktyczny – zniszcze-

nie serbskiego wojska i sprzętu bojowego

w Kosowie, zwłaszcza ciężkiego sprzętu pan-

cernego i artyleryjskiego.

Ponieważ nie planowano użycia wojsk lą-

dowych na początku operacji, wojska NATO

liczyły tylko 31 tys. żołnierzy. Utworzono

natomiast silne zgrupowanie lotnicze – 700

samolotów różnego przeznaczenia, w tym

305 bojowych – oraz zgrupowanie okrętów

wojennych na Adriatyku 2 . Lotnictwo dzia-

łało głównie z baz lądowych we Włoszech

i z lotniskowców.

Fot. 2. Zdjęcie satelitarne typowej pogody

w rejonie Kosowa

Źródło: W. S. Cohen: Kosowo Operation Allied Force After

Action Report . Report to Congress from Secretary of Defense

z 31 stycznia 2000 r.

1 M. Gala: Kontrola przestrzeni powietrznej w konflikcie bałkańskim . „Przegląd Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej” 2003

nr 10, s. 48.

2 Defense Fourteworth Report, http://www.parliament.the-stacionary-office.co.uk/pa/cm19990/cmselect/cmdefence/347/

34702.htm/ z 18 marca 2006 r.

3 W. S. Cohen: Kosovo Operation Allied Force After Action Report . Report to Congress from Secretary of Defense

z 31 stycznia 2000 r., s. 91.

2008/03

przegląd sił powietrznych 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: