Przegląd Sił Powietrznych 2011-02.pdf

przegląd

ISSN 1897-8444

LATANIE

LOTNICTWO W WALCE Z SIŁAMI NIEREGULARNYMI str. 10 |

SZKOLENIE SYMULATOROWE NA F-16 A BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW str. 23

sił powietrznych

MIESIĘCZNIK | LUTY 2010 | NR 2 (044)

przegląd

str. 4

ELEKTRYCZNE

TRENDY

SZTUKA OPERACYJNA I TAKTYKA

Lotnictwo

w walce z siłami

nieregularnymi

str. | 10

str. | 18

Przegląd powietrznej

ﬂ oty transportowej

DOŚWIADCZENIA

str. | 40

SZKOLENIE I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

str.|28

Wielki powrót

sterowców?

INNE ARMIE

str. | 60

Przedwczesne

wybudowy silników

lotniczych

Modernizacja lotnictwa

wojskowego Rumunii

Dyrektor:

Marek Sarjusz-Wolski

tel.: CA MON 845 365, 845-685, faks: 845 503

sekretariat@zbrojni.pl

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa

Redaktor prowadzący:

ppłk rez. nawig. dr Roman Szustek

tel.: CA MON 845-186,

e-mail: przeglad-sz@zbrojni.pl

Redaktorzy merytoryczni:

płk rez. dr Jan Brzozowski,

mjr Grzegorz Predel

Opracowanie stylistyczne:

Teresa Wieszczeczyńska

Katarzyna Kocoń, Urszula Zdunek

Skład i łamanie:

Jolanta Muszyńska

Informacje o kolportażu:

Elżbieta Toczek

tel.: CA MON 840 400,

0 22 684 04 00

Zdjęcie na okładce: Marlena Bielewicz

Druk:

Interak Drukarnia sp. z o.o., Czarnków

„Przegląd Sił Powietrznych” ukazuje się od listopada 1928 roku.

Od 1 stycznia 2011 r. korespondencję do Gazety Internetowej Wojskowego Instytutu Wydawniczego prosimy kierować na adres: portal@zbrojni.pl

Od 1 września 2009 r. korespondencję do Gazety Internetowej Redakcji Wojskowej prosimy kierować na adres: portal@redakcjawojskowa.pl

 TRENDY

przegląd

sił powietrznych

Elektryczne latanie

ppłk w st. spocz. pil. mgr inż. Maciej Kamyk ............................................. 4

LUTY 2011 | NR 02 (044)

Szanowni Czytelnicy!

Lotnictwo w walce z siłami nieregularnymi

mjr Sebastian Maślanka, mjr Artur Kuptel ............................................. 10

Numer otwiera opra-

cowanie dotyczące

silników elektrycz-

nych. Wiąże się to

również z mniejszą

liczbą czynności ob-

sługowych oraz ogra-

nicza możliwość awarii, co w przypadku

samolotu jest niezmiernie ważne. Na przy-

kład w przypadku katastrofy nie ma zbiornika

paliwa, który może pęknąć i eksplodować.

Jedynym problemem jest zwykle duża waga

akumulatorów. Rozwiązaniem mogą być

jednak baterie litowo-jonowe, o wiele lżejsze

od innych akumulatorów.

Tematem kolejnego artykułu jest udział lot-

nictwa w walce z siłami nieregularnymi.

Analiza opracowań teoretycznych dotyczą-

cych przeciwdziałania aktywności sił niere-

gularnych pozwala stwierdzić, iż zauważal-

na jest tendencja do stosowania rozwiązań

obejmujących szerokie spektrum przedsię-

wzięć o charakterze politycznym, ekono-

micznym, społecznym oraz militarnym.

Przeważają tym samym koncepcje prowa-

dzenia operacji na zasadzie oczekiwanych

rezultatów. Niewątpliwie jednym z ważniej-

szych ogniw prowadzenia walki z przeciwni-

kiem niepaństwowym jest wykorzystywanie

sił militarnych, których obecność w rejonie

prowadzenia operacji niejednokrotnie staje

się jedynym skutecznym rozwiązaniem.

Koncepcja użycia sił militarnych przeciwko

siłom nieregularnym wskazuje na dominu-

jącą rolę sił lądowych oraz sił specjalnych,

niemniej można zauważyć wzrost znacze-

nia lotnictwa.

Życzę przyjemnej lektury i zachęcam do

przeczytania pozostałych artykułów.

 SZTUKA OPERACYJNA I TAKTYKA

Przegląd powietrznej floty transportowej

ppłk dr inż. Tadeusz Zieliński ................................................................. 18

 SZKOLENIE I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

Szkolenie symulatorowe na F-16 a bezpieczeństwo lotów

płk pil. Adam Bondaruk .......................................................................... 23

Przedwczesne wybudowy silników lotniczych

płk Tadeusz Wnuk ................................................................................... 28

 DOŚWIADCZENIA

Wielki powrót sterowców? (cz. I)

płk dypl. rez. nawig. inż. Józef Maciej Brzezina ...................................... 40

Być liderem – doświadczenia z kursu podoficerów USAF

kpt. rez. mgr inż. Andrzej Janusz Michalski ........................................... 45

Silnik piatej generacji – EJ200 (cz. I)

mgr inż. Maciej Ługowski ....................................................................... 47

 INNE ARMIE

Z kabiny pilota i nawigatora

kmdr por. dypl. rez. pil. inż. Zenon Chojnacki,

płk dypl. rez. nawig. inż. Józef Maciej Brzezina ..................................... 55

Modernizacja lotnictwa wojskowego Rumunii

ppłk w st. spocz. dr inż. Jerzy Garstka .................................................... 60

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, +4822 6845365,

+4822 6845685, www.polska-zbrojna.pl, e-mail: sekretariat@zbrojni.pl,

ppłk rez. nawig. dr

Roman Szustek,

redaktor prowadzący

Treści numeru są dostępne na stronie internetowej www.polska-zbrojna.pl

2011/02

przegląd sił powietrznych 3

TRENDY Napęd z przyszłością

ppłk w st. spocz. pil.

mgr inż. Maciej

KaMYK

Służbę wojskową

zakończył w 1991 r.

jako zastępca

dowódcy pułku

ds. szkolenia.

Wcześniej był

dowódcą eskadry

w Tomaszowie

Mazowieckim.

Jego nalot wynosi

3500 godzin.

Był także

oblatywaczem.

Obecnie jest

przewodniczącym

rady gminy

Lubochnia.

Elektryczne latanie

Gdy producenci elektrycznych samochodów stale ulepszają

swoje naziemne pojazdy, w powietrze wzbijają się – bez specjalnego

rozgłosu – różnego rodzaju statki powietrzne zasilane energią

z akumulatorów.

pędów elektrycznych w latają-

cych maszynach byli entu-

zjaści lotnictwa.

Randall Fishman, emerytowany jubi-

ler z New Jersey, zapalony pilot, wiele

godzin spędził na lataniu lotnią nad

rzeką Hudson. Po 30 latach takiego lata-

nia postanowił czynić to w sposób bar-

dziej przyjazny środowisku. W 2006 ro-

ku usunął ze swojej motolotni mały

silnik spalinowy i zastąpił go silnikiem

elektrycznym z akumulatorem. Wcale nie

próbował być sympatykiem stowarzyszeń

ochrony przyrody, po prostu nie lubił

wibracji i hałasu silnika spalinowego.

W Ameryce, Europie i Azji coraz licz-

niejsza jest grupa lotników, którzy lata-

ją na urządzeniach zasilanych energią

elektryczną. Od lotni i mikrolotni, przez

pełnowymiarowe szybowce konstrukto-

rzy doszli do dwumiejscowych samolo-

tów elektrycznych. Oczekuje się, że kil-

kanaście takich samolotów pojawi się

w czerwcu na Green Aviation Show na

francuskim lotnisku w Le Bourget.

Z pewnością będą one również ekspo-

nowane na corocznym lipcowym

spotkaniu Experimental Aircraft Asso-

ciation w Oshkosh w USA.

Latać wysoko w ciszy

Wykonywanie lotów samolotami z na-

pędem elektrycznym ma wiele zalet.

Silnik elektryczny może zapewnić wy-

soki moment obrotowy, czyli siłę obra-

cającą śmigło. Moment ten pozwala na

osiagnięcie w samochodach elektrycz-

nych dużego przyspieszenia, jest także

wykorzystywany do napędu śmigła.

przegląd sił powietrznych

2011/02

P ionierami w stosowaniu na-

Silniki elektryczne nie potrzebują skrzyni biegów,

dzięki czemu wyróżniają się mniejszą masą

i mniejszą mechaniczną złożonością konstrukcji.

To zaś oznacza mniej czynności obsługowych oraz

mniejszą awaryjność, co w przypadku samolotu

ma duże znaczenie. A jeśli nawet zaistniałaby awa-

ria, to ze względu na brak zbiornika paliwa nie

wystąpi ryzyko eksplozji.

Natomiast problemem stają się akumula-

tory – zwykle są ciężkie. Rozwiązaniem może

być zastosowanie o wiele lżejszych baterii lito-

wo-jonowych. Paul Robertson z University of

Cambridge obliczył, że gęstość energii akumu-

latora litowo-jonowego wynosi 0,15 kWh/kg. Jest

to ekwiwalent gęstości energii benzyny

(12,5 kWh/kg) i chociaż wykorzystuje tylko 30%

tej energii, nadal stanowi to 3,7 kWh/kg, czyli

25 razy więcej niż w przypadku baterii. Zdaniem

Robertsona, możliwe jest budowanie samolotów

elektrycznych, ale pod warunkiem, że będą one

miały efektywne, wytwarzające dużą siłę nośną

skrzydła.

W aerodynamice siła nośna jest funkcją masy,

ciągu oraz oporu powietrza. Profil aerodynamicz-

ny skrzydła samolotu wytwarza więcej siły

nośnej niż oporu, ale istotne znaczenie ma kon-

strukcja skrzydła oraz prędkość opływającego go

powietrza. W przypadku lekkich samolotów

stosunek siły nośnej do oporu, czyli doskonałość,

zazwyczaj wynosi 10:1; w przypadku lotni –

około 15:1 (wskaźnik ten oznacza, że lotnia nie-

napędzana, wykonująca lot ze stałą prędkością,

przemieści się 15 m na każdy metr zniżania).

Doktor Robertson pracuje nad dwoma ultralekki-

mi samolotami, napędzanymi silnikami elektrycz-

nymi, o skrzydłach o rozpiętości 10 m oraz do-

skonałości 18:1. Aby utrzymać się w powietrzu,

konstrukcja taka wymaga ciągu. Konstruktor prze-

widuje, że samolot będzie zdolny wykonać oko-

ło 40-minutowy lot, a z dodatkowymi akumula-

torami – nawet dłuższy. Jak mówi Robertson, lot

samolotem z elektrycznym napędem jest cichym

i tanim sposobem unoszenia się w powietrzu.

Nowoczesny, o długich, smukłych skrzydłach

szybowiec wyczynowy jest najbardziej efek-

tywnym aerodynamicznie statkiem powietrz-

nym – jego doskonałość wynosi około 50:1.

W 1996 roku firma Lange Aviation, producent

szybowców z siedzibą w Zweibrücken w RFN,

rozpoczęła prace nad szybowcem napędzanym

energią elektryczną. Niektóre aparaty mogą

startować za pomocą chowanego śmigła, napę-

dzanego przez niewielki silnik spalinowy. Jest

ono zwykle montowane na wysięgniku za

kabiną pilota i podnoszone do startu (lub zwięk-

szania wysokości albo zasięgu lotu w powie-

trzu), a następnie chowane w kadłubie. Problem

stanowi to, że silniki spalinowe są hałaśliwe,

FOT. 1. ANTARES 20E – szybowiec z chowanym śmigłem

2011/02

przegląd sił powietrznych

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: