Przegląd Sił Powietrznych 2011-10.pdf

przegląd ISSN 1897-844 4

DLACZEGO

WYBRAŁA F-16? str. 23

JAK WALCZYĆ Z UTRATĄ ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ str. 12 |

RACJONALIZACJA W SIŁACH POWIETRZNYCH W 2010 ROKU str. 18 |

sił powietrznych

MIESIĘCZNIK | PAŹDZIERNIK 2011 | NR 10 (052)

przegląd

przegląd ISSN 1897-8444

POLSKA

SZKOLENIE I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

DOŚWIADCZENIA

str.|23

Jak walczyć

z utratą orientacji

przestrzennej

Dlaczego Polska wybrała

F-16?

str.|12

INNE ARMIE

str.|62

str.|48

Modernizacja

indyjskiego lotnictwa

wojskowego

Śmigłowiec bojowy

Mi-28N

Redaktor prowadzący:

ppłk rez. nawig. dr Roman Szustek

Zdjęcie na okładce:

Stanisław Czeszejko

Kolportaż i reklamacje:

TOPLOGISTIC

mobile: +48 500 259 909

tel.: +48 22 389 65 87

faks: +48 22 301 86 61

email: biuro@toplogistic.pl

Druk: Interak Drukarnia sp. z o.o.,

Czarnków

Dyrektor:

Marek Sarjusz-Wolski

tel.: CA MON 845 365, 845 685, faks: 845 503

sekretariat@zbrojni.pl

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa

tel.: CA MON 845 186,

e-mail: przeglad-sz@zbrojni.pl

Redaktorzy merytoryczni:

płk rez. dr Jan Brzozowski,

mjr Grzegorz Predel

Opracowanie stylistyczne:

Maria Janowska

Skład i łamanie:

Jolanta Muszyńska

„Przegląd Sił Powietrznych” ukazuje się od listopada 1928 roku.

Od 1 stycznia 2011 r. korespondencję do Gazety Internetowej Wojskowego Instytutu Wydawniczego prosimy kierować na adres: portal@zbrojni.pl

Od 1 września 2009 r. korespondencję do Gazety Internetowej Redakcji Wojskowej prosimy kierować na adres: portal@redakcjawojskowa.pl

¢ TRENDY

Projekt przepisów operacyjnego ruchu lotniczego

dla państw ECAC (cz. II)

płk rez. pil. dr Telesfor Marek Markiewicz ................................................. 4

przegląd

sił powietrznych

PAŹDZIERNIK 2011 | NR 10 (052)

Szanowni Czytelnicy!

¢ SZKOLENIE I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

Jak walczyć z utratą orientacji przestrzennej

płk w st. spocz. pil. dr Jerzy Szczygieł ..................................................... 12

Racjonalizacja w Siłach Powietrznych w 2010 roku

płk rez. dr inż. Henryk Czyżyk.................................................................. 18

Numer otwiera część

druga artykułu płk.

rez. pil. dr. Telesfora

Marka Markiewicza.

Autor podkreśla, że

w związku z istotnymi

różnicami w krajo-

wych przepisach dotyczących wykonywa-

nia lotów według wskazań przyrządów

w operacyjnym ruchu lotniczym (OAT-IFR)

istnieje konieczność ich zharmonizowania

na poziomie państw ECAC. Jest to szczegól-

nie istotne z punktu widzenia zapewnienia

niezbędnej swobody i elastyczności działań

lotnictwa wojskowego państw UE/NATO, za-

równo w środowisku przyszłych funkcjonal-

nych bloków przestrzeni (FABs), jak i całej

jednolitej europejskiej przestrzeni powietrz-

nej. Nowe przepisy określają jasno sprecyzo-

wane jednolite wytyczne dla załóg wojsko-

wych statków powietrznych, zapewnią tym

samym wojskowym i cywilnym kontrolerom

ruchu lotniczego przewidywalność działań

podejmowanych przez pilotów.

Kolejny artykuł, autorstwa płk. w st. spocz.

pil. dr. Jerzego Szczygła, poświęcono pro-

blematyce utraty orientacji przestrzennej.

Najczęściej pilot traci ją podczas długiego

lotu w chmurach. Po kilku minutach zaczyna

on ulegać złudzeniom, szczególnie jeśli

oderwie wzrok od sztucznego horyzontu

i obserwuje chmury za kabiną. Taki błąd

nierzadko kończy się katastrofą. Pilot, wyko-

nujący przez długi czas lot w chmurach, do-

znaje, na przykład, uczucia lotu z przechy-

leniem, wykonywania zakrętu oraz wzno-

szenia lub nurkowania.

Życzę przyjemnej lektury i zachęcam do

laktury pozostałych artykułów.

¢ DOśWIaDCZENIa

Dlaczego Polska wybrała F-16? (cz. I)

Barre R. Seguin

tłum. i oprac. gen. dyw. pil. dr Leszek Cwojdziński ................................ 23

Przywództwo w środowisku Sił Zbrojnych RP (cz. II)

płk pil. dr Władysław Leśnikowski .......................................................... 35

¢ INNE aRmIE

Z kabiny pilota i nawigatora

płk dypl. rez. nawig. inż. Józef Maciej Brzezina ..................................... 40

Modernizacja indyjskiego lotnictwa wojskowego

ppłk w st. spocz. dr inż. Jerzy Garstka .................................................... 48

Śmigłowiec bojowy Mi-28N

ppłk dypl. nawig. Piotr Cieślik ................................................................. 62

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, +4822 6845365,

+4822 6845685, www.polska-zbrojna.pl, e-mail: sekretariat@zbrojni.pl

Treści numeru są dostępne na stronie internetowej www.polska-zbrojna.pl

ppłk rez. nawig. dr

Roman Szustek,

redaktor prowadzący

2011/10

przegląd sił powietrznych

TRENDY Umiędzynarodowiona przestrzeń

płk rez. pil. dr

Telesfor Marek

Markiewicz

akademia obrony

Narodowej

Utworzył Szefostwo

Służby Ruchu

Lotniczego SZRP.

Obecnie pracuje jako

kierownik Zakładu

Obrony Powietrznej

Instytutu Lotnictwa

i Obrony Powietrznej

w Wydziale

Zarządzania

i Dowodzenia AON.

Projekt przepisów

operacyjnego ruchu

lotniczego dla

państw ECAC (cz. II)

Efektem planowanego na koniec 2011 roku wdrożenia przepisów

EUROAT będzie zwiększenie bezpieczeństwa i sprawności operacji

lotnictwa wojskowego w przestrzeni dostępnej dla żeglugi

powietrznej, bez negatywnego wpływu na stale zwiększający się

ruch cywilnych statków powietrznych.

Z e względu na istotne różnice

wanie na poziomie państw należących

do Europejskiej Konferencji Lotnictwa

Cywilnego (European Civil Aviation

Conference – ECAC). Szczególnie waż-

ne jest to z punktu zapewnienia nie-

zbędnej swobody i elastyczności dzia-

w przepisach krajowych, do-

tyczących wykonywania lotów

według wskazań przyrządów

w operacyjnym ruchu lotniczym (OAT-

-IFR), jest konieczne ich zharmonizo-

przegląd sił powietrznych

2011/10

łań lotnictwa wojskowego państw Unii Europej-

skiej i NATO w środowisku, zarówno przyszłych

funkcjonalnych bloków przestrzeni (Functional

Airspace Blocks – FABs), jak i całej jednolitej

europejskiej przestrzeni powietrznej. Organizacja

Eurocontrol (Europejska Organizacja ds. Bez-

pieczeństwa Żeglugi Powietrznej) opracowała

specyfikację takich przepisów (EUROAT).

W nowych przepisach jasno sprecyzowano jed-

nolite wytyczne dla załóg wojskowych statków

powietrznych. W ten sposób, zarówno wojskowi,

jak i cywilni kontrolerzy ruchu lotniczego mają

możliwość przewidywania działań podejmo-

wanych przez pilotów.

sytuacje awaryjne

Istotną część przepisów EUROAT stanowią

procedury na wypadek utraty łączności radiowej

podczas lotu w ugrupowaniu oraz utraty z pola

widzenia prowadzącego statku powietrznego.

Jeśli załoga statku powietrznego, który wykonu-

je lot w ugrupowaniu, stwierdzi całkowitą utratę

łączności radiowej, powinna postępować zgodnie

z procedurami określonymi dla tego typu wy-

padków przez standardowe procedury operacyj-

ne (Standard Operating Procedures – SOP),

wydane przez odpowiedni organ krajowej władzy

lotniczej.

Jeśli procedury te wymagają odstępstw od

wyznaczonych warunków lotu, lider formacji lub

pilot samolotu mający sprawną radiostację powi-

nien poinformować właściwy organ służby kon-

troli ruchu lotniczego (ATC) o zaistniałej sytuacji

i poprosić o inne instrukcje/wytyczne (warunki

lotu). W wypadku gdy żaden ze statków powietrz-

nych ugrupowania nie ma łączności radiowej,

lider formacji powinien postępować zgodnie

z ogólnymi procedurami Organizacji Międzyna-

rodowego Lotnictwa Cywilnego (International

Civil Aviation Organization – ICAO) dotyczący-

mi braku łączności radiowej. Jeśli podejście do

lądowania i bezpieczne lądowanie wymagają

rozpuszczenia ugrupowania, piloci wszystkich

statków powietrznych z jego składu lub liderzy

poszczególnych elementów ugrupowania powin-

ni ustawić na transponderze kod 7600 w modzie

3/A natychmiast po zainicjowaniu przez lidera

rozpuszczenia formacji i kontynuować zadanie

zgodnie z ogólnymi procedurami ICAO dotyczą-

cymi braku łączności radiowej 1 .

W sytuacji utraty z pola widzenia prowadzące-

go zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa lotu

ma natychmiastowe ustalenie wstępnej bezpiecz-

nej odległości między statkami powietrznymi,

która pozwoli uniknąć kolizji w powietrzu. Dla-

tego też każdy skrzydłowy, po utracie kontaktu

wzrokowego ze statkiem lecącym przed nim lub

w razie gdy utrzymanie ugrupowania jest niemoż-

liwe z innych przyczyn, ma obowiązek natych-

miast zastosować procedury odpowiednie do swo-

jego miejsca w ugrupowaniu i przejść do wyko-

nywania lotu według wskazań przyrządów oraz

wznowić prowadzenie nawigacji własnej.

Należy zwrócić uwagę, iż niezależnie od usta-

nowionych w poszczególnych krajach procedur,

na wypadek utraty z pola widzenia prowadzące-

go, ich wykonanie może prowadzić do utraty

minimalnej odległości (IFR) w odniesieniu do

innych statków powietrznych. Oznacza to dla

służby kontroli ruchu sytuację zagrożenia 2 .

W związku z tym zaleca się, aby w celu natych-

miastowego zaalarmowania ATC i umożliwienia

bez zwłoki bezpiecznego rozwiązania potencjal-

nej sytuacji kolizyjnej, oprócz odpowiedniej pro-

cedury na wypadek utraty prowadzonego/skrzy-

dłowego, wykonać następujące czynności:

– lider formacji podaje komendę EMERGEN-

CY i informuje jak najszybciej odpowiedni organ

kontroli ruchu lotniczego;

– każdy pilot wykonujący procedurę utraty

skrzydłowego przyjmuje i potwierdza komendy

Ułatwienia

Nowe przepisy wyznaczają tylko pewne standardy

minimalne i pozostawiają państwom członkowskim

możliwość wprowadzenia niezbędnych odstępstw lub

uzupełnień w celu lepszego ich dostosowania do

lokalnej organizacji służb ruchu lotniczego.

1 Procedury stosowane w odniesieniu do statku powietrznego, który

utracił łączność radiową, gdy są zapewniane służby dozorowania ATS,

zawarto w rozdziale 8, dział 8.8.3 PANS-ATM (Doc 4444).

2 Sytuacja zagrożenia to poważna, niespodziewana i często niebez-

pieczna sytuacja, która wymaga natychmiastowego działania.

2011/10

przegląd sił powietrznych

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: