Grzyby.docx

Nadkrólestwo: bezjądrowe (Procaryota)

Gromada:  sinice (Cyanophyta)

·         Organizmy jednokomórkowe albo skupiska komórek w formie nitkowatych koloni; Komórki przy podziale nie rozchodzą się całkowicie.

·         komórka podobna do bakterii, brak typowego jądra- nukleoid (nić DNA w centralnej części cytoplazmy), sinice nie posiadają plastydów tylko system tylakoidów w których są barwniki, tylakoidy zlokalizowane są w obwodowej zabarwionej części cytoplazmy zwanej chromatoplazmą

·         na zewnątrz komórki często występuje pochwa śluzowa nadająca skupiskom sinic śluzowaty charakter

·         ściany z mukopeptydów (jak u bakterii), w ścianie kwas pimelinowy tylko u Procaryota

·         pozbawione organelli ruchu, mogą się poruszać Rychem drgającym

·         fotoautotrofy; brawniki: chlorofil a, karotenoidy i fikobiliny (niebieska fikocyjanina i czerwona fikoerytryna), fikobilin jest tak duże że sinice mają zabarwienie niebieskie lub czerwone

·         produktem asymilacji jest wielocukier podobny do glikogenu- skrobia sinicowa- wolutyna (skupisko polifosfatydów), cyjanoficyna (polipeptyd)

·         zdolność do wiązania wolnego azotu atmosferycznego- bardzo rzadka zdolność; służą im do tego heterocysty, które posiadają uwsteczniony aparat fot syntetyzujący, środowisko beztlenowe-->działa nitrogenaza- enzym odgrywający kluczową rolę w asymilacji azotu, przyswojony azot przesyłany w formie związanej przez plazmodesmy

·         sinice są najdoskonalszymi autotrofami świata (przyswajają azot i CO2); w procesie fotosyntezy wydzielają tlen, gdyż donorem wodoru jest woda; intensywność asymilacji jest znacznie wyższa niż u roślin

·         2000 gatunków, sinice słodkowodne, plankton- unoszące się w toni wodnej, bentosowe- osiadłe na stałym podłożu

·         sinice wykorzystują warunki arktyczne i temp gorących źródeł, tereny pustynne, mocno zasolone, w wodach czystych i bardzo zanieczyszczonych

Rozmnażanie (płciowego nie stwierdzono)

1. podział komórek, u form nitkowatych fragmentacja nitki, rozerwanie następuje przez obumieranie komórek w środku nici, obumierające komórki- nefrydia
2. przez specjalne twory- zarodniki

-endospory jednokomórkowe- powstają wewnątrz komórki macierzystej, uwalniają się przez rozpad ściany komórki macierzystej

-homogonia (egzospory)- ruchliwki, ściana pęka w Wnętrzne komórki odcina jednokomórkowe lub kilkukomórkowe odcinki, które wypełzają z pochew nici macierzystej i dają początek nowym osobnikom

-hormocysty- hormogonia otoczone mocną ścianą, pozbawione ruchu, mają charakter przetrwalnikowy

-akinety- gruba ściana, zanikają barwniki, duże ilości substancji zapasowych, charakter zarodników przetrwalnikowych, występują u form nitkowatych

Przykłady:

Microcystis- tworzy nieregularne skupiska komórek otoczone śluzem

Trzęsidło (Nostoc)- nici otoczone galaretowatą substancją

Drgalnica (Oscillatoria)- komórki ułożone w szeregi otoczone galaretowatą pochwą (ruch drgający)

Gloeocapsa- wielokomórkowe kolonie (regularne) tzw. cenobia- komórki po podziale nie rozchodzą się lecz pozostają połączone za pomocą galaretowatych osłonek

Mogą być wykorzystywane jako naturalny nawóz zielny.

Niepożądane działanie sinic: zakwity w zbiornikach wodnych (Microcystis aeruginosa), olbrzymia masa rozkładających się substancji organicznych, produkty rozkładu toksyczne dla ryb i innych zwierząt wodnych.

Niektóre sinice żyją w symbiozie z innymi organizmami:

- z grzybami tworzą porosty

- w plechach wątrobowców

-z paprociami

-w bulwach korzeniowych sagowców

-w komórkach organizmów zwierzęcych (np. korzenionóżek)

              Chleb tengu- sinice z gatunku trzęsidło , Gloeocapsa i Microcystic incerta

Królestwo : Mycetalia- Grzyby (Mycobionta)

·         duża grupa ok. 120000 gatunków

·         plechowce o heterotroficznym sposobie odżywiania (nie mają chromatoroforów, nawet jeśli są zielono zabarwione, to zabarwienie nie ma nic wspólnego z chlorofilem)

Wyróżniamy 3 gromady:

-Myxomycota- śluzorośla

-Mycota( Eumycota)- grzyby właściwe

-Lichenomycota- porosty

Gromada: Moxomycota-śluzorośla

·         niewielka gromada (ok. 500 gatunków)

·         nie tworzą strzępek

·         tworzą zwykle wielojądrzastą masę protoplazmy

·         pozbawione ściany komórkowej

·         posiadają możliwość wykonywania ruchów pełzakowych

·         żyją najczęściej na powierzchni wilgotnych gleb

·         niektóre są pasożytami roślin

Gromada: Mycota- grzyby właściwe

·         zdecydowana większość organizmów z królestwa Mycetalia

·         plecha grzybów najmniej zorganizowanych jest naga, często jednokomórkowa

·         u wyżej zorganizowanych zawsze ściana komórkowa (z chityny, czasem z chityny i celulozy)

·         materiałem zapasowym jest glikogen lub tłuszcze (nigdy skrobia)

·         ciało grzybów zbudowane jest z nitkowatych, bogato rozgałęzionych strzępek (hyphae), które tworzą grzybnię (cymelium)

·         u grzybów niższych grzybnia niepodzielona, całe ciało jest jednym wielojądrzastym komórczakiem

·         u wyższych strzępki podzielone ścianami poprzecznymi (septa)

·         czasem grzybnia bardzo zwarta, szczególnie gdy tworzy owocniki, podkładki, ma wtedy postać plektenchymy (pseudoparenchymy)

·         powstawanie owocników ma związek z rozmnażaniem płciowym

·         owocniki służą do rozmnażania (na nich powstają mejospory)

·         w ten sposób u grzybów zaznacza się wyraźne zróżnicowanie grzybni na części

-wegetatywne (służące do odżywiania)- grzybnia, która najczęściej żyje w glebie (u saprofitów) lub wewnątrz innego organizmu (u pasożytów)

-reprodukcyjne (owocniki, podkładki)- może powstawać w zwykłych warunkach atmosferycznych; może być tak, że cały grzyb (wraz z owocnikiem) znajduje się w ziemi (np. trufla)

grzyby eukarpiczne- podzielona grzybnia

grzyby holokarpiczne- cała grzybnia przeznaczona na rozmnażanie

·         niektóre grzyby np. buławinka czerwona, wytwarzają sklerocja czyli przetrwalniki ( gromadzą materiały zapasowe, w odpowiednich warunkach mogą kiełkować w owocniki)

·         opieńka miodowa atakująca korzenie drzew i wytwarzająca brązowożółte owocniki jest podobno największym ze wszystkich organizmów

·         grzyby mogą być pasożytami (roślin, zwierząt lub człowieka)(ok. 25% gat) lub saprofitami(reducenci), wtedy rozkładają martwe szczątki organiczne do prostych związków chemicznych-odgrywają rolę w przebiegu materii

·         mają zdolności rozkładania drzewnika (ligniny)

·         wiele grzybów żyje w symbiozie np. z sinicami i zielenicami tworzą porosty, podstawczaki i workowce z korzeniami roślin naczyniowych (mikoryza)

·         współzależność grzybów i roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae), których nasiona mogą kiełkować tylko w obecności grzybów mikoryzowych

·         niektóre właściwości grzybów przede wszystkim ich zdolność do produkcji różnych substancji i prowadzenia fermentacji wykorzystywane są w przemyśle spożywczym, browarniczym i farmaceutycznym

·         mogą powodować straty w wielu gałęziach gospodarki mogą być również szkodliwe dla roślin, zwierząt i ludzi (pasożyty)

·         rozmnażają się wegetatywnie najczęściej za pomocą egzospor (zarodników konidialnych) i płciowo (sposób może przebiegać różnie w zależności od rodzaju grzyba

Klasa: Sprzężniaki (Zygomycetes)

ü      400 gatunków

ü      grzyby lądowe

ü      ciało ze strzępek, najczęściej komórczak

ü      septy tylko u bardziej zorganizowanych

ü      ściany komórkowe z chityny i chitosanu

ü      strzępki rozłogowe- stolony
strzępki chwytnikowe- rhizoidy
strzępki wzniesione- sporangiophore

ü      rozmnażają się:
-bezpłciowe przez aplanospory- wielojądrzaste zarodniki
-płciowo przez gametangiogamię- tutaj oogamię
Zarodniki kiełkują w strzępki grzybni. Gdy dwie różnoimienne strzępki znajdują się obok siebie (odcinki odmiennej płci, nie różniące się morfologicznie) ich końce zbliżają się do siebie i odcinają się na szczycie komórki będące gametangiami. Gametangia te kopulują (następuje plazmogamia i kariogamia) i tworzy się zygota otoczona grubą ścianą. Zygota ma charakter przetrwalnikowy (zygospora). Po pewnym czasie kiełkuje przechodząc podziały mejotyczne i wytwarza krótką haploidalną  strzępkę (sporangiofor) na której powstaje zarodnia z jednojądrowymi zarodnikami, które kiełkują w grzybnię. Przedstawiciele sprzężniaków są więc organizmami haploidalnymi- zygospora jest jedynymi diploidalnym odcinkiem ich cyklu życiowego.

ü      przykłady:
-pleśniak biały (Mucor mucedo)- grzyby żyjące jako saprofity na produktach spożywczych, nawozie

-rozłożek czerniejący (Rhizopus nigricans)- saprofit rzadziej spotykany

Klasa: Workowce (Ascomycetes)

v      bardzo duża grupa obejmująca ponad połowę wszystkich znanych gatunków grzybów

v      grupa bardzo zróżnicowana, obok organizmów jednokomórkowych występują tu grzyby wytwarzające owocniki wielocentymetrowej wielkości

v      wspólną cechą jest wytwarzanie charakterystycznych zarodni zwanych workami (ascosporangium, ascus)

v      worek zawiera 8 zarodników (askospor)

v      worki tworzą się wewnątrz różnorodnych owocników

v      typy zarodników
-klejstotecja- u form prymitywnych worki tworzą się w niewielkich kulistych owocnikach całkowicie zamkniętych, worki uwalniają się albo przez pęknięcie ścianki owocnika albo przez jego rozkład
-perytecja- otocznia, kuliste, na szczycie otwór przez który worki lub zarodniki wydostają się
-apotecja- miseczki, na dni miseczki znajdują się worki
-askostromy- część workowców wytwarza worki wewnątrz istniejącej już podkładki (stroma), powstają skupienia worków otoczone strzępkami, podkładki nie wytwarzają własnej ścianki (nie można odróżnić właściwego owocnika od podkładki)

v      worki znajdujące się w owocnikach tworzą warstwę rodzajną (hymenium)

v      w skład hymenium wchodzą jeszcze strzępki płonne zwane wstawkami lub parafizami

v      worki powstają w procesie płciowym (gametangiogamia)
Haploidalne zarodniki (askospory) kiełkują w grzybnię, produkują gametangia żeńskie (lęgnie- askogon) i męskie (plemnie). Lęgnia ma na szczycie cienki włostek (trichogyne) służący jako kanał łączący lęgnię i plemnię. Przez włostek zawartość plemnie przelewa się do lęgni- plazmogamia. Jądra układają się parami, w każdej parze jądro męskie i żeńskie (jądra sprzężone). Pary jąder sprzężonych przemieszczają się do tworzących się na szczycie lęgni do wyrostków lęgni (wyrostków korkotwórczych). Dikariofaza trwa od ułożenia się jąder w pary do momentu kariogamii. Szczytowa partia każdej strzępki tworzy ścianę poprzeczną, powstają komórki z parą jąder sprzężonych. Szczyt komórki zgina się kolankowato w dół, para jąder dzieli się jednocześnie dając dwie pary jąder sprzężonych. Jedna z tych par zostaje odcięta poprzecznymi ścianami w rejonie zgięcia (na szczycie), u postawy haka zostaje tylko po jednym jądrze. Komórka szczytowa (macierzysta worka) o 2 jądrach przekształca się w worek, jądra zlewają się, następuje kariogamii (jądro diploidalne), następnie podział redukcyjny i mitoza (8 jąder haploidalnych). Następnie jądra haploidalne przekształcają się w zarodniki. U podstawy askogonu wyrastają strzępki płonne dające początek powstawaniu owocnika.

W życiu workowca dominuje haplofaza, dikariofaza ogranicza się do strzępek korkotwórczych, a diplofaza do jądra komórki macierzystej worka.

v      proces płciowy u workowców występuje raz w roku, pod koniec okresu wegetacyjnego

v      workowce rozmnażają się także wegetatywnie za pomocą zarodników konidialnych (są to egzo...