Lukowski Niepelnosprawni.pdf

(1353 KB) Pobierz
Lukowski Niepelnosprawni
Osoby
z ograniczonà sprawnoÊcià
na rynku pracy
– portret Êrodowiska
redakcja naukowa
Wojciech ¸ukowski
Warszawa 2007
10657250.004.png 10657250.005.png
Seria: Osoby niepe∏nosprawne
Pod redakcjà Anny Izabeli Brzeziƒskiej
„Osoby z ograniczonà sprawnoÊcià na rynku pracy – portret Êrodowiska”
pod redakcjà Wojciecha ¸ukowskiego
© Copyright by the authors and for this edition
by Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa 2007
All rights reserved.
Wszelkie prawa zastrze˝one. Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach
jakàkolwiek technikà bez pisemnej zgody wydawcy zabronione.
Recenzenci: prof. dr hab. Joanna Kurczewska , IFIS PAN
dr Hanna Bojar , IFIS PAN
Kierownictwo i koordynacja
prac wydawniczych: Andrzej ¸ab´dzki
Korekta: Agnieszka Kiliƒska
Redakcja techniczna: Ma∏gorzata Chmielewska
Sk∏ad, ∏amanie, przygotowanie do druku: Mater
Projekt ok∏adki: Pawe∏ Roso∏ek
Publikacja wspó∏finansowana ze Êrodków
Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Spo∏ecznego, projekt badawczy
nr WUE /00410IV/05 na temat:
Psychospo∏eczne uwarunkowania aktywnoÊci
zawodowej osób niepe∏nosprawnych
Wydanie I
ISBN 978-83-89281-44-9
Wydawca:
Wydawnictwo Szko∏y Wy˝szej Psychologii Spo∏ecznej „Academica”
ul. Chodakowska 19/31
03-815 Warszawa
tel. (+ 48 22) 870 62 24
e-mail: academica@swps.edu.pl
10657250.006.png 10657250.007.png
Spis treÊci
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
CZ¢Âå I
CHARAKTERYSTYKA SPO¸ECZNO-DEMOGRAFICZNA
ÂRODOWISKA OSÓB Z OGRANICZONÑ SPRAWNOÂCIÑ
1. Rodzaje niepe∏nosprawnoÊci: charakterystyka badanej zbiorowoÊci
Kamil Sijko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
2. Sytuacja ekonomiczna
Ma∏gorzata Jasiecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
2.1. Renta: szansa czy zagro˝enie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
2.2. Poszukiwanie równowagi mi´dzy rentà a pracà . . . . . . . . . . . . .
20
2.3. Znaczenie renty w bud˝ecie domowym . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22
2.4. Nieuprawnione pobieranie Êwiadczeƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . .
24
2.5. Od wegetacji po dostatek, czyli jak opisujà swojà sytuacj´ materialnà
osoby badane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
24
3. Wykszta∏cenie osób niepe∏nosprawnych
Krzysztof Dziurzyƒski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
3.1. Czynniki decydujàce o wyborze Êcie˝ki edukacyjnej . . . . . . . . . . .
29
3.2. Trajektorie edukacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
30
3.3. Dokszta∏canie si´ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32
4. Warunki ˝ycia (zamieszkania) osób niepe∏nosprawnych
Monika ChruÊciak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34
4.1. Specyficzne potrzeby mieszkaniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35
4.2. Rola rodziny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
36
5. Udogodnienia i utrudnienia techniczne
Kamil Sijko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37
5.1. Postrzeganie udogodnieƒ technicznych przez osoby o ró˝nych rodzajach
niepe∏nosprawnoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
38
5.1.1. Niewidzàcy i niedowidzàcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
38
5.1.2. Nies∏yszàcy, niedos∏yszàcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
39
5.1.3. Ograniczona sprawnoÊç motoryczna . . . . . . . . . . . . . . . .
40
5.2. Techniczne utrudnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
10657250.001.png
4
SPIS TREÂCI
6. Sposoby sp´dzania czasu wolnego przez osoby niepe∏nosprawne
Krzysztof Dziurzyƒski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
42
6.1. AktywnoÊç indywidualna, hobby, zainteresowania . . . . . . . . . . . .
42
6.2. AktywnoÊç spo∏eczna/aktywnoÊç w organizacjach . . . . . . . . . . . .
44
6.3. Komputer, internet/internet dla niepe∏nosprawnych . . . . . . . . . . .
45
7. Opinie osób niepe∏nosprawnych o innych osobach niepe∏nosprawnych
Dorota Wiszejko-Wierzbicka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
7.1. Postawa krytyczna JA a ONI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
50
7.2. Postawa solidaryzujàca si´ z innymi osobami z ograniczonà sprawnoÊcià
MY a WY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
52
7.3. Postawa akceptujàca JA i ONI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
54
7.4. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
8. Poglàdy o Polsce i Polakach
Ma∏gorzata Jasiecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
8.1. O rzàdzàcych i gospodarce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
8.2. O administacji publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
59
8.3. O Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
8.4. O innych krajach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
8.5. O emigracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
62
8.6. O transformacji ustrojowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
63
8.7. O przysz∏oÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
67
8.8. O cechach Polaków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
68
CZ¢Âå II
OSOBY Z OGRANICZONÑ SPRAWNOÂCIÑ NA RYNKU PRACY
9. Gdzie i jak pracujà osoby badane?
Anna Suchiƒska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
73
9.1. Praca osób niewidomych i niedowidzàcych . . . . . . . . . . . . . . . .
73
9.2. Praca osób nies∏yszàcych lub s∏abos∏yszàcych . . . . . . . . . . . . . . .
74
9.3. Praca osób chorych somatycznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
9.4. Praca osób chorych psychicznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
9.5. Praca osób chorych motorycznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
9.6. Warunki zatrudnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
9.7. Zajmowane stanowiska i warunki pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
9.8. ZgodnoÊç pracy i wykszta∏cenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77
10. Zmiany miejsca pracy: podejmowanie pracy przed powstaniem
niepe∏nosprawnoÊci i co si´ zmienia po wystàpieniu
niepe∏nosprawnoÊci
Kamil Sijko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
79
10.1. Praca podejmowana przed wystàpieniem niepe∏nosprawnoÊci . . . . .
79
10.2. Pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
80
10.3. Pracownicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
82
10657250.002.png
SPIS TREÂCI
5
11. Stosunki w firmach zatrudniajàcych osoby niepe∏nosprawne
Anna Kopania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
86
11.1. Równe prawa i obowiàzki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
86
11.2. Przywileje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
88
11.3. Wykorzystywanie osób niepe∏nosprawnych . . . . . . . . . . . . . . .
89
12. Potrzeby zaspokajane w pracy i dzi´ki pracy
Anna Kopania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
13. Atuty osób z ograniczonà sprawnoÊcià jako pracowników
Karolina Smoczyƒska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
94
13.1. Atuty niespecyficzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
95
13.2. Atuty specyficzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
96
14. Preferowany rodzaj pracy, wymarzona praca
Karolina Smoczyƒska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
15. Wyjazdy do pracy za granic´
Karolina Smoczyƒska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
16. Sposoby poszukiwania pracy
Iwona Bàbiak, Krzysztof Dziurzyƒski, Joanna Michalczuk . . . . . . . . . . . . 111
16.1. Sposoby poszukiwania pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
16.1.1. Poszukiwanie poprzez znajomoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . 112
16.1.2. Samodzielne poszukiwanie pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
16.1.3. Dzia∏ania zwi´kszajàce szans´ zatrudnienia . . . . . . . . . . . . 116
16.2. Rola poÊrednictwa pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
16.3. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
17. Modele szukania pracy
Iwona Bàbiak, Krzysztof Dziurzyƒski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
17.1. Wytrwale poszukujàcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
17.2. Wiecznie poszukujàcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
17.3. Bierni zarejestrowani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
17.4. Wolontariusze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
18. Bariery aktywnoÊci zawodowej oraz czynniki sprzyjajàce podejmowaniu
i utrzymywaniu pracy
Monika ChruÊciak, Joanna Michalczuk, Kamil Sijko, Dorota Wiszejko-Wierzbicka,
Danuta ˚yczyƒska-Cio∏ek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
18.1. Bariery architektoniczne i transportowe zwiàzane z mobilnoÊcià . . . . 126
18.2. Z∏a sytuacja finansowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
18.3. Bariery instytucjonalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
18.4. Bariery ze strony pracodawców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
18.5. Przepisy, prawo jako êród∏o ograniczeƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
18.6. Bariery psychiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
18.7. Bariery spo∏eczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
18.8. Dlaczego osoby niepe∏nosprawne nie podejmujà pracy,
co ma na to wp∏yw? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
18.9. Dlaczego osoby niepe∏nosprawne podejmujà i utrzymujà prac´? . . . . . 136
10657250.003.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin