HISTORIA ARCHITEKTURY
BAROK
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE BAROKU
- kształtowanie przestrzeni otwartej, urbanistycznej
- systemy placów z promieniście odchodzącymi alejami
- zestawienia przeciwieństw: przestrzeń-pustka,
- intensywność plastyczna, kontrastowe zestawienie światła i cienia
- architektura dynamiczna, falujące ściany
- budynki rezydencjonalne
- założenia pałacowo-parkowe
- rozwój budownictwa teatralnego
- stropy, sklepienia, kopuły
- dachy mansardowe, kierowanie belkowań
- zestawienie porządków i boniowania
E STILO GRANDE E SEVERO – WCZESNY BAROK - 1570 – 1630
Ewolucja koncepcji przestrzeni:
1. Kontynuacja tendencji manierystycznych, segmentacja przestrzeni
2. Zanika segmentacja, dominuje przenikanie się, jednoprzestrzenność
3. Zlewanie się części w jedną całość, integracja przestrzeni
Modyfikacja systemu ścienno-filarowego i jego modyfikacje
Typy świątyń katolickich:
- kościół o układzie kompozytowym, centralno-podłużnym
- założenie centralne o różnych formach (figury umiarowe, krzyż grecki
Fasady dwukondygnacyjne, raczej bez wież
+ PIETRO DA CORTONA
San Martina e Luca, Rzym
- założenie na krzyżu greckim lekko zdeformowanym
- fasada nowego typu – PARAWANOWA:
- 2 kondygnacje tych samych szerokości
- brak wież
- boczne fragmenty wyraźnie wysunięte do przodu
- cofnięta środkowa część
- narastanie intensywności dekoracji w kierunku osi budynku
Santa Maria Della Pace
- modernizacja średniowiecznego kościoła
- układ centralny, przedłużony z wydrążonymi kaplicami
- dobudowa nowej fasady i kruchty
- zespół dwóch naczółków
- gra mas i pustych przestrzeni
+ GIAN LORENZO BERNINI
Bazylika św. Piotra i Pawła, Rzym
- przebudowa na układ centralny przedłużony
- musiał zmienić charakter fasady, gdyż była za mało sakralna
- ołtarz główny z baldachimem na 4 skręconych kolumnach
Kościół Del Assunta, Aricci
- na planie koła – tolos
- filarowy portyk wejściowy
- nawiązanie do panteonu
- kopuła z zaakcentowanymi żebrami konstrukcyjnymi
Kościół św. Andrzeja al. Qurinale, Rzym
- plan eliptyczny
- grube mury z wydrążonymi kaplicami
- portyk na połówce elipsy
- rzeźba niezależna od architektury
+ FRANCESCO BORROMINI – przedstawiciel manieryzmu, przeciwieństwo Berniniego
Cechy architektury:
- gotycki architekt
- inspirowany twórczością Michała Anioła, a także przyrodą, naturą
- odejście od podstawowego układu świątyń
- wertykalizm, układy szkieletowe
Kościół San Agnese przy Piazza Navona
- kościół pałacowy
- nowy typ bryły i fasady będącej fasadą dwuwiekową, jednokondygnacyjną, środkowa część cofa się łukiem, wejście trójprzelotowym portalem
- zdwojone półkolumny i pilastry
- wieże 3-kondygnacyjne z hełmami
- kopuła na bębnie z latarnią, wysoka – „wieżokopuła”
- w rzucie połączenie krzyża greckiego i kwadratu
San Carlo Alle Quattro Fontane, Rzym
- wbudowany w zespół klasztorny
- układ jednoprzestrzenny ze śladowym zarysem krzyża greckiego
- układ filarów z kolumnami stanowiący szkielet – nowa koncepcja przestrzeni
- fasada 2-kondygnacyjna, tej samej wysokości, silnie wertykalna, pofalowana
- CONTRAPORTE – wysunięcie portyku przed łukowo wygiętą fasadę
- wielkie porządki w każdej kondygnacji, bo każda kondygnacja podzielona na 2 części
- ogromny kartusz herbowy
- skomplikowana i mało widoczna kopuła na planie elipsy
- wnętrze w kolorystyce rokokowej
San Ivo Della Sapienza
- w zabudowie uniwersyteckiej – miał spinać 2 skrzydła pomieszczeń uniwersyteckich
- założenie prawie idealnie centralne
- bardzo skomplikowany rzut – nałożone na siebie 2 trójkąty równoboczne, tworzące gwiazde
- drążenie muru w półkoliste kaplice
- fasada jest kontynuacją fasad skrzydeł
- kopuła ukryta za parawanem, zwieńczona latarnią
- chełm w formie spiralnej
- latarnie nawiązują do św. Wenus w Baalbek
PÓŹNY BAROK
+ GUARINO GUARINI
- operował zestawieniem komórek przestrzennych
- pulsowanie przestrzeni
Kościół San Lorenzo, Turyn
- w zabudowie klasztornej
- małoistotny wygląd zewnętrzny
- wewnątrz wydrążony 8-bok foremny o bokach naprzemiennie wklęsłych i wypukłych
- część ołtarzowa na planie elipsy
- skomplikowana siatka żeber na kopule
- dekoracja nie odgrywa istotnej roli
Kościół/ Kaplica San Tisima Sindone, Turyn
- najbardziej charakterystyczna kopuła:eja
- wertykalne proporcje
- synteza kopuły i wieży, bęben 8-boczny nieforemny
- gzyms sinusoidalny – pulsująca linia życia
- czasza w systemie żebrowym
- bardzo skomplikowana latarnia
Palazzo Carignano, Turyn
- falująca ściana elewacyjna
- dziedziniec wewnętrzny zamknięty z jednej strony ażurowym pawilonem
- korpus będący salą balową na rzucie eliptycznym
Kościół św. Klary, Bra
- Bernardo Vitone inspirowany Guarinim we wnętrzach
- przesadna interpretacja zjawisk późnego baroku
- wieżokopuła krępa, przysadzista
- mało dekoracji
- na rzucie przenikanie się komórek
- we wnętrzu przestrzeń faluje
+ FILIPPO JUVARA
Bazylika i klasztor La Suterga, pod Turynem
- założenie centralne z kopułą i 2-kondygnacyjnym bębnem
- żebrowa czasza
- wieże w fasadzie, ale na trzecim planie
Palazzo Stupinigi, Turyn
- pałac myśliwski, na krótkie pobyty
- system 3 dziedzińców uzupełniony założeniem ogrodowym
- budynek na planie krzyża św. Andrzeja
INNI ARCHITEKCI
Santa Maria Della Salute, Wenecja
- kościół dziękczynny architekta Balthazara Longheny
- plan centralny na 8-boku foremnym
- kopuła na 8-bocznym bębnie
- silnie zaakcentowany wertykalizm
- zastosowanie nawy okrężnej
- układ z jedną osią symetrii
Schody Hiszpańskie, Rzym
- Giuseppe De Santos
- element małej urbanistyki
- kilka biegów schodów
- ruchliwa, dynamiczna kompozycja, z dominantą w postaci obelisku
Bazylika San Giovanni In Laterano
- Aleksandro Galilei
BAROK WE FRANCJI
1666 – Akademia Architektury w Paryżu
Styl Ludwika XIII – 1610-1643 – wczesny barokowy klasycyzm
Regencja – kardynał Mazanin – 1643 - 1661
Styl Ludwika XIV – 1661-1715
- arch. sakralna nawiązywała do rzymskich założeń i włoskich wzorców
- wzorowano się przy projektowaniu układów przestrzennych i typów fasad
- widoczny wpływ gotyku
+ JUILES HARDOUIN MANSART
Plac Ludwika Wielkiego
- jedna arteria przecinająca plac o planie prostokątnym ze ściętymi bokami
- plac otoczony pierzejami reprezentacyjnymi
Kościół św. Gerwazego
- adaptacja i modernizacja kościoła gotyckiego
- fasada parawanowa, 3-kondygnacyjna, wertykalna
- połączenie klasyczności i gotyku
Tum Inwalidów, Paryż
- rozwinięty barokowy klasycyzm
- złożony z brył prostopadłościennych i wertykalnej kopuły
- zwichnięcie proporcji
- porządek rzymsko-dorycki
- idealnie centralny rzut – kwadrat z wpisanym i zmodyfikowanym krzyżem greckim
- 6 kaplic, 4 narożne
- kopuła 3-powłokowa
- całość kompozycji osiowa, symetryczna
Kościół Val De Grace
- Franciszek Mansart
- wpisany w zabudowę klasztorną
- korpus uwięzły w zabudowie
- fasada z kopułą odgrywają istotną rolę
- fasada wzorowana na kościele Il Gesu
- założenie centralno-podłużne, zmodyfikowany krzyż grecki
- przestrzeń segmentowa, brak elementu integracji
College de 4 Nations
- Le Veau
- układ centralny na mocno zmodyfikowanym krzyżu greckim
- płytki portyk kolumnowy
- część ołtarzowa idealnie kwadratowa
Kościół Sorbony, Paryż
- włoski typ fasady Il Gesu
- dekoracja architektoniczne jedynie porządkowa
- kopuła
- plan podłużny zcentralizowany
ARCHITETURA REZYDENCJONALNA WE FRANCJI
Założenia pałacowo-parkowe
Ogrody dzielone na 3 strefy:
1. partery kwiatowe, zgeometryzowane
2. boskiety, szpalery krzewów
3. wyprowadzenie promienistych alei ze swobodną zielenią
Maison Lafitte
- pałacyk podmiejski obecnie na przedmieściach Paryża
- układ na planie litery C
- wysokie, czterospadowe dachy, każda cześć ma swój niezależny dach
- wielkie okna, tzw. Okna Francuskie, schodzące do samej podłogi
- powściągliwa dekoracja
- symetria i osiowość, z dominantą na osi głównej
- reprezentuje styl Ludwika XIII
- układ amfiladowy pomieszczeń
Vaux-le-Vicomte
- reprezentacyjna willa ministra Foucqueta
- korpus z charakterystycznym, rozwiniętym salonem – salą balową, na planie elipsy
- nieznaczne wysunięcie skrzydeł
- dachy wysokie, 4-spadowe
- baseny wodne w ogrodzie
- wyraźnie zróżnicowanie funkcjonalne pomieszczeń
- gotycyzująca partia dachowa, silnie rozrzeźbiona
Versailles
- Le Notre, Le Veau, J H Mansard
- centralnym punktem jest sypialnia królewska
- dziedziniec paradny podzielony na 3 części: marmurowy, królewski i ministrów
- powstał przez rozbudowanie pałacyku myśliwskiego
- horyzontalny układ
- forma przeszklonego szkieletu
- wewnątrz galeria lustrzana, Salon Wojny i Salon Pokoju
- okładziny marmurowe, złocenia, kandelabry
- okna francuskie
- sklepienie kolebkami z freskami
- znika wysoki dach
Grand Trianon – budynek parkowy projektu Mansarda
Louvre, Paryż
- Claud Perrault zaprojektował nową fasadę
- 3 ryzality, attyka ryzalitowa, płaski dach
- cokół, cofnięte mezzanino i piano nobile – powstaje galeria podparta podwójną kolumnadą
BAROK W KRAJACH RZESZY NIEMIECKIEJ
KRAJE KATOLICKIE
- akcentowane emocje, sztuki wizualne
- operowanie elipsami w rzucie
- fasady dwuwieżowe, włoskie
- kopuły
- oschła, oszczędna dekoracja
+ FISHER VON EHRLACH
Kościół św. Karola Boromeuszka, Wiedeń
- łączenie cech Borominiego-elipsy i Berniniego – klasyczna powściągliwość
- operowanie układem elips sprzężonych
- akcentowanie osi przekątniowych
- bardzo skomplikowany układ przestrzenny
- paradny portyk 6-kolumnowy
- w fasadzie kolumny stylizowane na kolumnie Trajana
- operowanie trójkątami równoramiennymi
- dekoracja powściągliwa
Kościół św. Trójcy, Salzburg
- interpretacja układu centralnego, wydłużonego
- układ 2 elips
- fasada dwuwieżowa, kilkuplanowa
- podwójne pilastry i kolumny
- wykrzywione gzymsy z zegarami
- kopuła na elipsie, na wysokim bębnie
Pałac Szenbrun, Wiedeń
- miał przyćmić Wersal
+ LUKAS VON HILDEBRANDT
Kościół św. Wawrzyńca, Gabel
- fasada dwuwiekowa o krępych proporcjach
- detale Borominiego i Guariniego
- rzut – koło i 4 elipsy
- całość wpisana w prostokąt
- we wnętrzu łuki koszowe
Górny Belweder, Wiedeń
- złożona bryła
- bogata dekoracja zewnętrzna
- 8-boczne pawilony
- w holu zamiast filarów stoją Atlanci dźwigający strop
KRAJE PROTESTANCKIE
- dominuje układ krzyża łacińskiego
- idea zgromadzenia wiernych – zbory
- brak prezbiterium, jedynie absyda
- założenia centralne bez żadnej symboliki
- brak dekoracji architektonicznej, rzeźbiarskiej i malarskiej
- pałace miejskie o większej prostocie, lakoniczności, często bezporządkowe
Kościół NMP, Drezno
- Georg Bahr
- modelowy jeśli chodzi o przestrzeń
- rzut centralny, zwarty, spoisty
- kopuła w sposób płynny przechodzi z korpusu do czaszy
- mało dekoracji, jedynie porządki
- rzut oparty na kwadracie z dostawioną półkolistą absydą
- wnętrze duże, jednoprzestrzenne
- klatki schodowe usytuowane w narożnikach
Zwinger
- Mateusz Poppelmann
- rezydencja nawiązująca do wzorców francuskich
- wielka sala balowa na rzucie eliptycznym
- dziedziniec
- rozbudowana dekoracja architektoniczna
...
piotrtr