Oświata na ziemiach polskich pod panowaniem pruskim na przełomie XVIII i XIX w.
§ Śląsk przyłączono w 1763r. do Prus na podstawie traktatu pokojowego Fryderyka II z Austrią
§ Zamieszkiwany w większości przez ludność polską
§ Niewiele osób posługiwało się językiem niemieckim
§ Polskość chłopów i niższych warstw podtrzymywał kler w obawie na wpływy kościoła luterańskiego
§ Prowadzono szkoły parafialne w języku polskim jeszcze w drugiej połowie XVIII w. przy kościołach obydwu wyznań
§ Szkoła miała charakter dwujęzyczny co miało ułatwić germanizację
§ Od wszystkich kandydatów na nauczycieli wymagana dobrej znajomości języka niemieckiego oraz gry na organach
§ Stosowano represje wobec nauczycieli bez znajomości jęz. niemieckiego
§ Kler miał rok czasu na naukę, inaczej zwalniano ze stanowiska
§ Właściciele folwarków nie mogli zatrudnić osób bez znajomości niemieckiego
§ Zakaz udzielania ślubu jeśli kandydaci nie znają niemieckiego
Niepowodzenie germanizacji na Śląsku i jej przyczyny
§ Germanizacja przynosiła częściowe skutki jedynie w liceach ogólnokształcących i w seminariach
§ Dzieci bogatszego mieszczaństwa ulegały dość łatwo germanizacji
§ Dzieci chłopskie nie ze względu na ucisk i wyzysk
§ Zaczęto sprowadzać niemieckich kolonistów na tereny śląska i założono 150 czysto niemieckich wsi
§ ¼ dzieci wypełniała obowiązek szkolny(zimą dzieci nie chodziły bo nie miały obuwia, latem pomagały rodzicom)
Losy szkolnictwa polskiego na ziemiach zaboru pruskiego
§ Tereny polskie podzielono na 3 części
§ Powołano Południowopruską Komisję Edukacji na podobieństwo KEN-u, szkolnictwo polskie mogło się swobodnie rozwijać do czasu śmierci Fryderyka Wilhelma II
§ Szkoła powinna wychowywać lojalnych i posłusznych chłopów i mieszczan, zlikwidowano KEN- Fryderyk Wilhelm III
§ Zmniejszenie liczby szkół średnich, jednolity program dla całego kraju, nauka jęz. niemieckiego
Działalność ministra Vossa
§ Opracował projekt organizacji szkolnictwa
§ Szkolnictwo ludowe, pozyskanie dla celów politycznych mas ludowych
§ Szkoły elementarne z nauką niemieckiego, wychowanie przepojone pruskim duchem ideowym
§ Szkoły miejskie-wydziałowe, miały kierunek przemysłowy, łączono je ze szkołami garnizonowymi
§ Uwolnienie szkół spod wpływów kościelnych i całkowitemu podporządkowaniu państwu
§ Szkoły symultanne- kształciły katolików i protestantów
§ Zmniejszenie liczby gimnazjów z 20 do 6
§ Zaoszczędzone fundusze przeznaczono na wyposażenie liceów i podniesienie poborów nauczycielskich
§ Program szkół średnich miał obrać kierunek humanistyczny
§ Pozorne nadanie Polakom cech liberalizmu i umiarkowania
§ Jerzy Samuel Bandtkie profesor Uniwersytetu Krakowskiego-nalegał aby utrzymać w szkołach jęz. polski i zaznajamiać z kulturą polską
§ Car Aleksander I mianował Adama Czartoryskiego kuratorem okręgu wileńskiego, a Uniwersytetowi Wileńskiemu przyznał szeroką autonomię
§ W 1800r. założono Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk(Stanisław Staszic, Jan Ursyn Niemcewicz)
§ Karol Fischer- kierował sprawami oświaty, przygotował projekt Liceum Warszawskiego, dyrektor Samuel Linde, szkoła symultanna
§ Trzy poziomy: 1)kurs przygotowawczy 2)szkoła literacka 3)kursy poboczne(szkoła handlowa, seminarium nauczycielskie)
§ Kandydaci musieli umieć czytać w jęz. niemieckim i polskim
§ Nauka 9 języków: angielski, niemiecki, polski, francuski, hebrajski, łacina, grecki, włoski, rosyjski
§ Języki obce główna podstawą nauczania humanistycznego
§ „nauka umiejętności”- geografia, historia, matematyka, wiadomości przyrodnicze, technologia, fizyka, chemia, estetyka, filozofia, nauka moralna i religia
§ Lekcje muzyki, tańców, jazdy konnej
§ Program szkoły wyraźnie przeładowany, przekraczał ramy 6 klas szkoły średniej
§ Duży napływ uczniów
§ Eforat- dozory szkole które zapewniały współprace ze społeczeństwem, rodzicom wpływ na wychowanie szkolne
§ Miał być władzą nadzorczą dla Liceum, wizytować lekcje, kierować egzaminem dojrzałości
§ Miał zastępować poniekąd Komisję Edukacji, Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych
§ Opracowywanie podręczników, chęć połączenia się z Towarzystwem Przyjaciół Nauk
§ Stanisław i Aleksander Potoccy „Gramatyka polska”; Onufry Kopczyński, Samuel Linde, Prażmowski(katolik), Diehl(protestant)- członkowie eforatu
§ Stanisław Potocki- przewodniczący
av111