alergia.doc

ALERGIA

  Lata osiemdziesiąte XX w. Przyniosły duży wzrost liczby chorych na wszystkie rodzaje alergii. Najbardziej niepokojące tendencje epidemiologiczne dotyczą wieku dziecięcego, co dowodzi, że najtrudniejsza sytuacja jest jeszcze przed nami.

Grupą najbardziej zagrożoną są mieszkańcy dużych miast i wysoce zindustrializowanych państw.

Nie ma alergii bez alergenu. W wielu badaniach udowodniono, że narażenie na alergeny w pierwszych 3-5 latach życia jest najważniejszym czynnikiem ryzyka przewlekłych chorób alergicznych.

Do najlepiej dowiedzionych ekspozycji należy na alergeny wziewne: roztocze kurzu domowego, alergeny zwierzęce, pleśnie. Szczególnie groźne jest wysokie narażenie na alergeny w środowisku domowym, gdzie przebywamy przez większą część dnia.

Następstwem ekspozycji jest rozwój takich chorób, jak: atopowe zapalenie skóry, alergiczny nieżyt nosa, astma oskrzelowa. Co dziwniejsze- astma oskrzelowa rozwija się na ogół dopiero około piątego roku życia i często u dzieci, które w wysokim stopniu eksponowano na powyższe alergeny w pierwszym roku życia..

  Pierwotna prewencja chorób alergicznych polega zatem na usuwaniu lub przynajmniej ograniczaniu ekspozycji na roztocze kurzu domowego i wspomniane alergeny w pierwszych miesiącach życia.

  Obniżanie stężenia alergenów ma także znaczenie w indukcji remisji, czyli tak zwanej prewencji wtórnej. W badaniach skandynawskich wykazano znacznie częstsze pojawianie się długotrwałej remisji u chorób na astmę dzieci w domach, w których udało się uzyskać redukcję stężeń alergenu kurzu domowego do wartości niższej niż 2 .

Nieswoiste czynniki ułatwiające alergizację:

Spaliny z silników Diesla. Stanowią je pałeczkowate cząstki o średnicy 0,2-3 , przy czym większość z nich nie przekracza wielkości 1. Tak małe wymiary decydują o ich przenikaniu do dolnych dróg oddechowych i rozległej dystrybucji w płucach. Co więcej cząsteczki te utrzymują się w układzie oddechowym przez kilka tygodni.

Ekspozycja na dym tytoniowy. Dym tytoniowy jest ponad wszelką wątpliwość czynnikiem ułatwiającym infekcje w wieku dziecięcym i u dorosłych. Wskazano kilkakrotnie, że dzieci eksponowane biernie na dym tytoniowy chorują nie tylko częściej ale i ciężej. Choroby te charakteryzuje skurcz oskrzeli, a ponadto dzieci eksponowane na dym tytoniowy mają niższe parametry układy oddechowego. Szczególnie niebezpieczne wydaje się palenie papierosów przez kobiety w ciąży: zwiększa ono wystąpienie astmy dziecięcej co najmniej dwukrotnie.

Ozon. Pojedyncza ekspozycja na ozon indukuje zapalenie dróg oddechowych przebiegające ze spadkiem parametrów czynnościowych układu oddechowego.

Tlenek azotu i dwutlenek siarki. Podobnie jak w przypadku ozonu, także te czynniki wydawały się początkowo istotnym elementem oddziaływań na rozwój alergii.  Sugerowały to badania na zwierzętach, a także kontrolowane eksperymenty na ludziach.

Postacie kliniczne alergii pokarmowej:

Według Cleina objawy alergii mogą występować jako postacie:

·         żołądkowo-jelitowa

·         skórna

·         układu oddechowego i/lub uszu

·         z niedożywieniem przewlekłym

·         wstrząsowa

·         inne rzadsze zespoły kliniczne

Postać żołądkowo-jelitowa jest postacią najczęstszą wśród dzieci, u których stwierdzono nadwrażliwość na białka mleka krowiego; jej występowanie stwierdzono w 50%. Wynika to z bezpośredniego kontaktu mleka z błoną śluzową przewodu pokarmowego. Dzieci z tą postacią alergii wykazują niechęć do przyjmowania posiłków mlecznych, występują u nich kolki brzuszne.

Postać skórna. Występuje u około 30-40% dzieci z alergią, zwłaszcza na mleko. Zmiany mają u małych dzieci najczęściej charakter wyprysku: głównie obserwuje się na policzkach, płatkach uszu, zgięciach łokciowych.

Postać z układu oddechowego i uszu. Objawy kliniczne mogą dotyczyć zarówno górnego, jak i dolnego odcinka układu oddechowego. Są to : nieżyt nosa, przewlekły kaszel, zapalenie oskrzeli, astma, nawracające zapalenie płuc, oznaki niedrożności górnych dróg oddechowych, wysiękowe zapalenie ucha środkowego.

Zespół złego wchłaniania. Jest wynikiem przewlekłego działania alergenu na błonę śluzową przewodu pokarmowego, które powodować może różnego stopnia uszkodzenie błony śluzowej jelita, z częstym współistnieniem uczulenia na soję i gluten. Prowadzi do przewlekłego niedożywienia i różnego rodzaju niedoborów, któremu mogą towarzyszyć zaburzenia usposobienia takie jak nadmierne pobudzenie, zaburzenie snu, lęki czy wzmożone napięcie mięśniowe.

Postać wstrząsowa. Jest natychmiastową reakcją na podany w pokarmie alergen. Towarzyszą temu objawy z układu krążenia oraz oddychania ( zbledniecie, kroplisty pot, przyspieszenie tętna, spadek ciśnienia, zaburzenie czynności serca, oddychania). Objawy te zawsze stanowią zagrożenie dla życia dziecka. U dzieci z nadwrażliwością na mleko wspominane objawy mogą wystąpić w trakcie karmienia.

Leczenie alergii pokarmowej.

    Jedynym leczeniem przyczynowym w alergii pokarmowej jest dieta eliminacyjna polegająca na wykluczeniu z pożywienia nietolerancyjnego składnika. U dzieci celem uniknięcia niedoborów i zapewnienia prawidłowego rozwoju uzupełnia się pokarm równoważną ilością brakującego składnika, ale pozbawionego składnika uczulającego. Ponieważ najczęstszym problemem w alergii pokarmowej wieku dziecięcego jest mleko krowie, najwłaściwsze pożywienie, zwłaszcza w tym najmłodszym wieku, stanowi pokarm kobiecy. Jeśli matka nie może karmić, powinno ono być zastąpione preparatami hipoalergicznymi, które produkowane są na bazie kazeiny, białek serwatkowych mleka krowiego, soi lub kolagenu.

  Czynniki środowiskowe grają zasadniczą rolę zarówno w rozwoju, jak i kształtowaniu przebiegu chorób alergicznych. Na pewno powstawaniu chorób alergicznych sprzyja pewna konstelacja genetyczna. Dziedziczenie jednak nie może tłumaczyć wybuchu alergii w końcu XX w. Wpływy środowiskowe są wielokierunkowe i obejmują wzmożoną ekspozycję na alergeny nieswoiste, torowanie alergizacji przez zanieczyszczanie powietrza i gleby, nawyki żywieniowe, nałogi.

W poszczególnych środowiskach nie udaje się na ogół stwierdzić czynnika odpowiedzialnego za wzmożoną alergizacje. Wyjątkowo jedynie w bardzo zamkniętych populacjach można wskazać jednoznacznie na mechanizm rozwoju alergii. Przykładem jest epidemia astmy oskrzelowej wskutek alergizacji na roztocza kurzu domowego zawleczone w kocach przesyłanych z USA do Nowej Gwinei po II wojnie światowej.

Bibliografia:

1.      prof. Dr hab. Med. Zbigniewa Jethona. Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa. Wydanie II, Warszawa 2000 Wyd. PZWL

2.      Alicja Kurnatowska. Ekologia jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy medycznej. Wyd. PWN, Warszawa 2001

3.      Cezary W. Korczak. Higiena. Podręcznik dla szkół medycznych. Wyd. PZWL, Warszawa 1998