Jag Szymon - Dlaczego Napoleon ruszyl na Rosje.pdf - Polish books - bogg

Dlaczego

Napoleon ruszył na Rosję?

Stosunki Francja - Rosja

Upadek Napoleona nastąpił w wyniku klęski, jakiej

doznał w wojnie z Rosją w 1812 roku. Skutki tej wojny sięgnęły bardzo głęboko, jej

następstwa boleśnie dotknęły fundamenty cesarstwa, tak że nie było już ono w

stanie odzyskać równowagi i odbudować dawnej potęgi. Rosja była początkiem

końca imperium Napoleona w Europie.

Przede wszystkim powinnyśmy spróbować odpowiedzieć na jedno, najważniejsze

chyba pytanie. Dlaczego doszło do tej wojny?

Sprowadzenie problemu do pospolitego, politycznego awanturnictwa Napoleona,

którego nadmierna ambicja przyćmiła jasność widzenia, jest bardzo powierzchowne i

bardzo niesprawiedliwe. Usiłując głębiej spojrzeć na powody tego historycznego

kataklizmu, należy przede wszystkim dostrzec fakt, że tkwiły one w układzie sił

politycznych ówczesnej Europy. A punktem wyjścia do tych rozważań musi być pokój

w Tylży z lipca 1807 roku. W jego to wyniku kontynentalna Europa rozpadła się na

dwie część: cesarstwo Napoleona i imperium Aleksandra I.

Na pokój tylżycki należy także spojrzeć, jak na porozumienie dwóch supermocarstw, które uzgodniły między sobą

granicę wpływów politycznych. Imperium Napoleona było bardzo różnorodnym tworem politycznym, obejmującym

państwa i państewka oróżnym stopniu uzależnienia od Paryża. Oczywiście, nie były one tym stanem zachwycone,

dlatego też Francja była przez nie postrzegana jako tyran, czekając tylko na okazję do obalenia francuskiej okupacji. Nie

było to jednak takie proste. Armia napoleońskaciągle była niepokonana. Austria, która w kwietniu 1809 roku

zbuntowała się, odebrała bardzo surową lekcję pokory. Równie dumne Prusy były bardziej ostrożne.

Stosunek Rosji do napoleońskiej Francji był dość jednolity. Na dworze carskim Napoleon był jednoznacznie oceniany

jako tyran, który siłą podporządkował sobie dużą część Europy, a teraz dąży do odebrania Rosji jej najcenniejszych

prowincji zachodnich. Zarówno car, jak i jego doradcy uważali zgodnie, że po klęskach lat 1805 i 1806-1807, nowa

wojna z Francją jest tylko kwestią czasu. Jeśli Rosja nie zmierzy się z Napoleonem, zostanie zepchnięta do Azji i

podporządkowana hegemonii Paryża na kontynencie.

Z roku na rok narastała nieufność między dwoma mocarstwami, chociaż na zewnątrz długo prowadziły wobec siebie

politykę "uśmiechu". Z upływem czasu jednak nawet utrzymywanie pozorów stawało się trudniejsze. Najważniejszym

punktem zapalnym w stosunkach dwustronnych była kwestia blokady kontynentalnej, a ściślej przestrzegania jej przez

Rosję. Oficjalnie Aleksander I zgodził się na to w Tylży. Niestety, rychło okazało się, że ten punkt traktatu pozostanie

tylko na papierze. Rosyjska gospodarka była bowiem mocno powiązana wymianą handlową z Anglią i taka blokada

uderzała raczej cara po kieszeni niż rząd w Londynie. Z tego powodu Moskwa w niedługim czasie przestała przestrzegać

surowych rygorów blokady kontynentalnej. Najpierw nieoficjalnie towary angielskie docierały do portów rosyjskich, a

stamtąd do reszty Europy, potem zaś car niemal ostentacyjnie rzucił Bonapartemu rękawicę wydając w grudniu 1810

roku dekret ograniczający import towarów francuskich poprzez narzucenie ceł zaporowych. To było już jawne

manifestowanie przez Kreml niechęci wobec Paryża.

Analizując narastającą nieufność, niechęć, czy wręcz nienawiść w Rosji i we Francji, możemy od razu dojść do wniosku,

że wojna między nimi po prostu musiała wybuchnąć. Tym bardziej, że Napoleon był świadomy jednej rzeczy. Jeśli chce

zaryglować przed towarami angielskimi francuskie imperium, musi koniecznie zmusić Aleksandra I do ponownego

uznania blokady kontynentalnej za obowiązującą w całej Rosji. A nie można było tego osiągnąć bez wojny, ponieważ car

nigdy nie zgodziłby się na takie ponowne upokorzenie jak trzy lata temu w Tylży. Teraz chodziło już tylko o jedno. Kiedy

i przy jakim układzie sił międzynarodowych dojdzie do tego starcia tytanów?

Spójrzmy jak politycznie przygotowywał się do wojny Napoleon?

Podstawowym problemem dla cesarza była postawa, jaką zajmą w obliczu wojny z Rosją państwa ujarzmionej przez

niego Europy. Bonaparte liczył się przecież z tym, że większość z nich jest mu niechętna, znosi jego władzę pod

przymusem francuskich bagnetów i zechce skorzystać ze sposobności, aby wyrwać się spod jego panowania. Chodziło tu

głównie o dwa najpotężniejsze państwa niemieckie - Prusy i Austrię. Oba kraje zostały przez niego pobite i upokorzone

(ta ostatnia kilkakrotnie) oraz zmuszone do zaakceptowania jego dominacji na kontynencie. Czy uda mu się teraz skłonić

je do posłuszeństwa na okres zmagań z carską Rosją?

Stosunki Francja - Prusy

Napoleon zlekceważył niebezpieczeństwo, jakim był silnie rozwijający się w Niemczech ruch narodowy, skierowany

przeciwko jego rządom. Fryderyk Wilhelm III bał się, że Napoleon zechce zlikwidować w ogóle państwo pruskie, stąd też

od początku próbował pozyskać pomoc ze strony Anglii i Rosji, a nawet Austrii. Tymczasem w Prusach trwały ciche

zbrojenia, ćwiczono milicję obywatelską, przygotowywano zręby ruchu partyzanckiego, kupowano też masowo broń z

Anglii (nijak to się miało do przestrzegania blokady kontynentalnej) i już na wiosnę 1811 roku Prusy miały pod bronią

przeszło 124-tysięczną, dobrze wyszkoloną i wyekwipowaną armię. Owoc trudu dwóch najważniejszych generałów

pruskich - Gerharda von Scharnhorsta; szefa departamentu wojny i Augusta von Gneisenau; twórcę tzw.

Krumpersystem. Na czym on polegał? Na mocy traktatu tylżyckiego Prusy musiały ograniczyć armię do 42 tysięcy,

potem podniesionych za zgodą Napoleona do 75 tysięcy (było to tuż przed wojną z Rosją). Po odbyciu pełnego szkolenia

żołnierze odchodzili do rezerwy. Na ich miejsce przychodzili świeży rekruci. Po przeszkoleniu ich cały cykl się powtarzał.

Dzięki temu Fryderyk Wilhelm III rozporządzał dużo większą armią niż pozwalały ograniczenia traktatowe, choć oficjalnie

wszystko było zgodne z prawem. Do tego jeszcze ambasada francuska w Berlinie nie ostrzegła Napoleona przed tym, co

się w Prusach wyrabiało. Dlaczego? Czy to nieudolność polityczna (mało prawdopodobne, gdyż ruch ten odbywał się na

skalę masową), czy też zdrada? Tego nie wiemy na pewno.

W każdym razie Napoleon faktycznie nie bardzo wiedział, jak postąpić z Prusami przed wojną z carem. Myśl o likwidacji

państwa Hohenzollernów przemknęła mu przez głowę w sierpniu 1811 roku, jednakże nie zdecydował się na tak

radykalne posunięcie, a to dlatego, że musiałby na egzekucję wojskową w Prusach przeznaczyć co najmniej 100 tysięcy

francuskich żołnierzy, a to mocno osłabiłoby go przed kampanią rosyjską. Przeciwnie zaś, sojusz z Fryderykiem

Wilhelmem III oddawałby mu około 20-tysięczny pruski korpus posiłkowy pod dowództwem gen. Johanna Yorcka. Tak

też postanowił. Rozprawę z Prusami odsuwając na termin późniejszy. 24 lutego 1812 roku stosowny traktat został

podpisany w Paryżu. Tym samym monarcha pruski stawał się sojusznikiem Napoleona, poniżonym i akceptującym rolę

cesarskiego podnóżka, gotowym jednak zdradzić w każdej chwili, gdy tylko poczuje, że nienawistna potęga francuska

została nadwerężona.

Stosunki Francja - Austria

Stosunki Paryż - Berlin miały generalnie jednolitą barwę: ze strony Prus maskowana strachem nienawiść, a ze strony

Francji duma i pogarda dla pokonanych. Stosunki Paryż - Wiedeń układały się zgoła inaczej.

Po klęsce 1809 roku wysunął się w Wiedniu na czoło jako nowy kierownik polityki zagranicznej Klemens von Metternich,

który planował nie narażać się więcej Napoleonowi, lawirować między Francją i Rosją i czekać na rozwój wydarzeń.

Przewidywał, że oba supermocarstwa w niedalekiej przyszłości wezmą się za bary, a wtedy Austria powinna odegrać rolę

języczka u wagi i jak najwięcej skorzystać na tym - terytorialnie i prestiżowo. Gdy wojna stawała się coraz bardziej

realna, Napoleon zażądał od Austrii sojuszu, obiecując poszerzenie granic na Bałkanach (Mołdawia i Wo-łoszczyzna) oraz

ewentualną wymianę Galicji, którą miano odstąpić Księstwu Warszawskiemu, za Ilirię, którą miała przekazać Francja.

Rozmowy sfinalizowano 14 marca 1811 roku. Wiedeń obiecał oddać Napoleonowi pod komendę 34-tysięczny korpus

posiłkowy z artylerią w sile 60 armat pod ogólnym dowództwem gen. Karla Schwarzenberga.

Metternich podpisując kontrakt z Napoleonem, o którym, mimo jego tajności, szybko dowiedział się Aleksander I, dążył

do tego, by jak najmniej narazić się Rosji. Car wykazał dużą wyrozumiałość, odpowiadając austriackim dyplomatom, że

ich rozgrzesza z sojuszu, gdyż zostali do niego przymuszeni, ale jednocześnie wymaga, aby w czasie wojny korpus

austriacki był jak najmniej aktywny. Woli Kremla stało się zadość. Austria stanęła więc do wojny z Rosją po stronie

Napoleona, jednak zajęła de facto stanowisko wyczekujące, a jej zaangażowanie militarne było czysto formalne.

Maszerując na Moskwę miał Napoleon za plecami dwóch rzekomych sojuszników, z których jeden czyhał tylko na

pierwszy sygnał, aby go zdradzić, zaś drugi, stojąc z bronią u nogi czekał tylko, co z tego wyniknie.

Opracował: Szymon Jag

Jag Szymon - Dlaczego Napoleon ruszyl na Rosje.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: