Drogi ewakuacyjne.doc

DROGI EWAKUACYJNE

Wymagania ogólne

Z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi18 powinna być zapewniona możliwość ewakuacji w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio albo drogami komunikacji ogólnej, zwanymi dalej "drogami ewakuacyjnymi". Z sąsiedniej strefy pożarowej powinno być wyjście bezpośrednio na zewnątrz budynku lub przez inną strefę pożarową. W przypadku strefy pożarowej ZL II o powierzchni przekraczającej 750 m2 w budynku wielokondygnacyjnym powinna być zapewniona możliwość ewakuacji ludzi do innej strefy pożarowej na tej samej kondygnacji.
Oznacza to, że z każdego miejsca przeznaczonego na pobyt ludzi w obiekcie powinny być zapewnione odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające szybkie i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów, a także być zastosowane techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego polegające na:

1.              zapewnieniu dostatecznej liczby i szerokości wyjść ewakuacyjnych;

2.              zachowaniu dopuszczalnej długości, szerokości i wysokości przejść oraz dojść ewakuacyjnych;

3.              zapewnieniu bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych oraz pomieszczeń;

4.              zabezpieczeniu przed zadymieniem wymienionych w przepisach techniczno-budowlanych dróg ewakuacyjnych, w tym: na stosowaniu urządzeń zapobiegających zadymieniu lub urządzeń i innych rozwiązań techniczno-budowlanych zapewniających usuwanie dymu;

5.              zapewnieniu oświetlenia awaryjnego (bezpieczeństwa i ewakuacyjnego) oraz przeszkodowego w obiektach, w których jest ono niezbędne do ewakuacji ludzi;

6.              zapewnieniu możliwości rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych poprzez dźwiękowy system ostrzegawczy w budynkach, dla których jest on wymagany.

Odpowiednie warunki ewakuacji określają "warunki techniczne"19.

Takie podejście do problemu ewakuacji ludzi oznacza bardzo dużą zmianę w stosunku do dotychczasowych wymagań w tym zakresie. Obowiązek zapewnienia z każdego pomieszczenia, w którym mogą przebywać ludzie, bezpiecznego wyjścia prowadzącego bezpośrednio lub pośrednio na przestrzeń otwartą, do innej strefy pożarowej lub na drogi komunikacji ogólnej został z jednej strony ograniczony do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, ale jednocześnie zastąpiony znacznie dalej idącym wymaganiem zapewnienia możliwości ewakuacji ludzi w bezpieczne miejsce. Pod tym pojęciem rozumie się miejsce na zewnątrz budynku lub sąsiednią strefę pożarową, przy czym w sytuacji, kiedy bezpieczne miejsce stanowi sąsiednia strefa pożarowa, powinno być z niej zapewnione wyjście na zewnątrz budynku, bezpośrednio lub poprzez kolejną strefę pożarową. Jednocześnie określono dokładnie wymagania dla każdego odcinka drogi ewakuacyjnej - od wyjścia z pomieszczenia do wyjścia na zewnątrz budynku.

Wymagania ewakuacyjne dla pomieszczeń

Wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami.

Określając wymaganą szerokość i liczbę przejść, wyjść oraz dróg ewakuacyjnych w budynku, w którym z przeznaczenia i sposobu zagospodarowania pomieszczeń nie wynika jednoznacznie maksymalna liczba ich użytkowników, liczbę tę należy przyjmować na podstawie zawartych w "warunkach technicznych" następujących wskaźników powierzchni użytkowej, dla:

1.              sal konferencyjnych, lokali gastronomiczno-rozrywkowych, poczekalni, holi, świetlic itp. - 1 m2/osobę,

2.              pomieszczeń handlowo-usługowych - 4 m2/osobę,

3.              pomieszczeń administracyjno-biurowych - 5 m2/osobę,

4.              archiwów, bibliotek itp. - 7 m2/osobę,

5.              magazynów - 30 m2/osobę.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że w znacznie szerszym zakresie stosowane są analogiczne wskaźniki w przepisach innych krajów, np.:

·                w USA: NFPA 101 - Life Safety Code - 2003 Edition (USA),

·                w Wielkiej Brytanii:

o                      Approved Dokument B. Life Safety, 2000 Edition,

o                      BS 5588 part 10: 1991. Code of practice for shopping complexes.

Poniżej podano przykładowo kilka wskaźników, określonych w ww. Approved Dokument B (table 1. Floor space factors):

1.              pomieszczenia służące rozrywce, w których nie ma miejsc siedzących (np. bary bez krzeseł) - 0,3 m2/osobę,

2.              lokale rozrywkowe (sale taneczne, kluby, sale gdzie organizowane są koncerty muzyki młodzieżowej itp.) - 0,5 m2/osobę,

3.              pasaże handlowo-usługowe, miejsca zgromadzeń - 0,7 m2/osobę (szczegółowy sposób ustalania wskaźników dla tego typu obiektów określono w dziale 4 BS 5588 part 10),

4.              miejsca zebrań (spotkań), restauracje, poczekalnie w miejscach publicznych, lokale bukmacherskie - 1,0 m2/osobę;
w pomieszczeniach, gdzie przewidziano miejsca siedzące, zamiast wskaźnika należy przyjąć ich liczbę,

5.              sale wystawowe, studia (filmowe, radiowe itd.) - 1,5 m2/osobę,

6.              lodowiska - 2,0 m2/osobę,

7.              powierzchnie handlowe (sale sprzedaży i lokale usługowe inne niż wymienione w punkcie 10) - 2,0 m2/osobę,

8.              galerie sztuki, muzea, hale produkcyjne, warsztaty - 5,0 m2/osobę,

9.              pomieszczenia biurowe - 6,0 m2/osobę,

10.           powierzchnie handlowe (z wyłączeniem sal sprzedaży w centrach handlowych, ale obejmujące domy towarowe), przeznaczone przede wszystkim do sprzedaży mebli, materiałów do wykończenia podłóg, wielkogabarytowych artykułów gospodarstwa domowego lub do prowadzenia sprzedaży hurtowej (np. cash and carry) - 7,0 m2/osobę,

11.           biblioteki - 7,0 m2/osobę,

12.           sale bilardowe - 10,0 m2/osobę,

13.           magazyny i hurtownie - 30,0 m2/osobę,

14.           parkingi - 2 osoby na powierzchnię parkingu.

Wskazany dokument wprowadza zasadę, iż w sytuacji, kiedy w danej części budynku występuje kilka różnych funkcji, należy przyjmować wskaźnik najbardziej niekorzystny, odzwierciedlający możliwość największego "zagęszczenia".

W pomieszczeniach, od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnątrz budynku, powinno być zapewnione przejście, zwane dalej "przejściem ewakuacyjnym". Dopuszczalna długość przejścia zależy od rodzaju strefy pożarowej. Wpływ mają tutaj następujące czynniki: przeznaczenie i sposób użytkowania budynku lub jego części, stanowiącej odrębną strefę pożarową (ZL, PM, IN), liczba kondygnacji, gęstość obciążenia ogniowego (w strefach PM), zagrożenie wybuchem, wysokość pomieszczenia (jeżeli przekracza 5 m), rodzaj zastosowanych urządzeń przeciwpożarowych.

Rysunek 27a. Przejście ewakuacyjne - zasady ogólne

Dopuszczalna długość przejścia ewakuacyjnego wynosi:

1.              w strefach ZL - 40 m,

2.              w strefach pożarowych PM o gęstości obciążenia ogniowego przekraczającej 500 MJ/m2 w budynku o więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej - 75 m,

3.              w strefach pożarowych PM o gęstości obciążenia ogniowego nieprzekraczającej 500 MJ/m2 w budynku o więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej oraz w strefach pożarowych PM w budynku o jednej kondygnacji nadziemnej bez względu na gęstość obciążenia ogniowego - 100 m,

4.              w pomieszczeniu zagrożonym wybuchem - 40 m.

Jeżeli z przewidywanego przeznaczenia pomieszczenia nie wynika jednoznacznie sposób jego zagospodarowania, projektowa długość przejścia ewakuacyjnego nie może być większa niż 80% powyższych długości.

Przejście ewakuacyjne może prowadzić łącznie tylko przez trzy pomieszczenia. W takim wypadku wymagania w zakresie klasy odporności ogniowej nie dotyczą ścianek działowych oddzielających od siebie te pomieszczenia. Długość przejścia określa się jako sumę przejść w poszczególnych pomieszczeniach.

Przejście ewakuacyjne z innego pomieszczenia może prowadzić przez pomieszczenie zagrożone wybuchem, ale tylko wówczas kiedy obydwa pomieszczenia są powiązane funkcjonalnie.

Długości przejść ewakuacyjnych mogą być powiększone pod warunkiem zastosowania:

1.              stałych urządzeń gaśniczych wodnych - o 50%,

2.              samoczynnych urządzeń oddymiających uruchamianych za pomocą systemu wykrywania dymu - o 50%,

oraz w pomieszczeniach o wysokości przekraczającej 5 m - o 25%.
Powiększenia podlegają sumowaniu.

Z możliwości powiększenia długości przejść ewakuacyjnych można skorzystać tylko w przypadku, kiedy urządzeniem gaśniczym wodnym chroniona jest cała strefa pożarowa, a także kiedy jest ona w całości wyposażona w urządzenia oddymiające i system wykrywania dymu, zapewniający ich samoczynne uruchomienie (urządzenia do usuwania dymu i do napływu powietrza uzupełniającego).

Powiększenie długości przejścia ewakuacyjnego o 25% (z uwagi na wysokość pomieszczenia przekraczającą 5 m), ma zastosowanie także w przypadku określenia jego długości na antresoli, ale tylko wówczas, kiedy wysokość antresoli obliczana jako odległość pomiędzy powierzchnią posadzki antresoli, a stropem (przekryciem dachu) ponad tą antresolą, również przekracza 5 m. Długość drogi ewakuacyjnej z poziomu antresoli powinna być obliczana, jako przejście ewakuacyjne w pomieszczeniu - od najdalszego miejsca na antresoli, w którym może przebywać człowiek, łącznie z uwzględnieniem długości biegów schodów i drogi od zakończenia biegu schodów do drzwi ewakuacyjnych. (pismo KGPSP z dnia 17.12.2003 roku, znak BZ-IV-0262/133/2003)

Szerokość przejścia ewakuacyjnego w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji ono służy, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m, a w przypadku przejścia służącego do ewakuacji do 3 osób - nie mniej niż 0,8 m. Odrębne zasady dotyczą w tym zakresie pomieszczeń przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 200 osób dorosłych lub 100 dzieci, w których miejsca do siedzenia są ustawione w rzędach.

Wyjścia ewakuacyjne

Minimalna liczba wyjść ewakuacyjnych w pomieszczeniu zależy od: liczby osób, jakie mogą w nim jednocześnie przebywać oraz od stopnia ich sprawności ruchowej, powierzchni pomieszczenia, gęstości obciążenia ogniowego (w strefach PM), zagrożenia wybuchem.

Pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne w przypadkach, gdy:

1.              jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, a w strefie pożarowej ZL II - ponad 30 osób,

2.              znajduje się w strefie pożarowej ZL, a jego powierzchnia przekracza 300 m2,

3.              znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500 MJ/m2, a jego powierzchnia przekracza 300 m2,

4.              znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego do 500 MJ/m2, a jego powierzchnia przekracza 1000 m2,

5.              jest zagrożone wybuchem, a jego powierzchnia przekracza 100 m2.

Wyjścia ewakuacyjne muszą być oddalone od siebie o co najmniej 5 m, co ma na celu ograniczenie możliwości wzajemnego utrudniania ruchu ludzi opuszczających pomieszczenie.

Wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia zagrożonego wybuchem na drogę ewakuacyjną powinny prowadzić przez przedsionki przeciwpożarowe.

W bramach i ścianach przesuwanych na drogach ewakuacyjnych powinny znajdować się drzwi otwierane ręcznie albo w bezpośrednim sąsiedztwie tych bram i ścian powinny być umieszczone i wyraźnie oznakowane drzwi przeznaczone do celów ewakuacji.

Rysunek 28. Wyjścia ewakuacyjne - przesuwane bramy i ściany

Łączną szerokość drzwi w świetle20 stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia należy obecnie obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać w nim równocześnie, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi w świetle ościeżnicy powinna wynosić 0,9 m, a w przypadku drzwi służących do ewakuacji do 3 osób - 0,8 m. Na przykład - wymagana łączna szerokość drzwi stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia w którym może przebywać 450 osób, wynosi 2,7 m (0,6 x 450/100).

Rysunek 29. Zasady obliczania szerokości drzwi, stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia

Dotychczas przy ustalaniu wymaganej szerokości drzwi posługiwano się metodą wskaźnikową.

Szerokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku, a także szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej, prowadzących na zewnątrz budynku lub do innej strefy pożarowej powinna być nie mniejsza niż wymagana minimalna szerokość użytkowa biegu klatki schodowej21, z zachowaniem zasady dostosowania szerokości drzwi do liczby osób (co najmniej 0,6 m na 100 osób).

Rysunek 30a. Szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej i drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku oraz do innej strefy pożarowej

Zwraca się uwagę na przypadek szczególny, kiedy wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia jest jednocześnie wyjściem z budynku (np. w kinie). Niezależnie od liczby kondygnacji szerokość drzwi, stanowiących w tym wypadku wyjście ewakuacyjne, nie może być mniejsza niż wymagana dla takiego rodzaju budynku szerokość biegu klatki schodowej, nawet jeżeli klatka schodowa nie występuje tam.

Szerokość drzwi w świetle na drodze ewakuacyjnej innej niż wymieniona powyżej należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji są one przeznaczone, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi powinna wynosić 0,9 m w świetle ościeżnicy.

Rysunek 30b. Szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej

Wysokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne lub zabudowanych na drodze ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej 2,0 m w świetle ościeżnicy.

Drzwi - przypadki szczególne

Drzwi wieloskrzydłowe stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej powinny mieć co najmniej jedno, nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości nie mniejszej niż 0,9 m.

Drzwi wahadłowe...