TECZKA LOGOPEDYCZNA.doc

TECZKA LOGOPEDYCZNA

1.        Wykaz propozycji ćwiczeń z każdej z pięciu grup ćwiczeń oddechowych:

Ø   Ćwiczenia wyłącznie mobilizujące aparat oddechowy:

Zapamiętajmy, że powinniśmy nabierać powietrze nosem, a wypuszczać je ustami. Gdybyśmy fazy oddechu podzielili umownie na 6 części, to dwie pierwsze powinien stanowić wdech (nosem), trzy następne wydech (ustami), a szóstą można przeznaczyć na krótką przerwę, po której nastąpi kolejny wdech.

1,2 - wdech nosem
3,4,5 - wydech ustami
6 - przerwa

Wniosek z takiego schematu jest następujący: wydech powinien być dłuższy do wdechu.

Ćwiczenia mobilizujące wyłącznie aparat oddechowy (przykłady):

·         wąchanie kwiatków;  dziecko  powoli wciąga  powietrze nosem  i równie powoli, aby zapamiętać ich zapach robi wydech

·         zdmuchiwanie kawałków papieru z gładkiej powierzchni; dziecko dostaje plastikową rurkę i za jej pomocą ma zdmuchnąć np. 10 papierków

·         wesołe wiatraczki; dziecko trzyma w ręku  wiatraczek i  na określony sygnał, np.: klaśnięcie  przybliża wiatraczek do ust i na niego dmucha

·         zdmuchiwanie świecy

·         dmuchanie na watkę lub piórko, aby długo utrzymywało się w powietrzu

1- „Chuchamy na lusterko”- początkowo z niewielkiej odległości, a następnie odległość zwiększamy (na tafli lustra osiądzie para); ćwiczymy fazę długiego wydechu.

2- wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę, dmuchanie do pojemnika z wodą za pomocą różnej grubości i długości rurek,

3- „Wąchamy kwiaty”- prawe nozdrze przyciskamy kciukiem. Na raz – wdychamy powietrze przez lewe nozdrze i zatrzymujemy. Kciukiem przyciskamy teraz lewe nozdrze i na dwa, trzy, cztery wolno wypuszczamy powietrze prawym nozdrzem. Ćwiczenie wykonujemy czterokrotnie.

4-„Dmuchamy na paski papieru, waciki, piórka, piłeczki pingpongowe”

-umocowane na nitkach

-zgromadzone na stole

-umieszczone w pojemniku

-wyrzucone do góry

5. Rurka, słomka może służyć także do przenoszenia różnych lekkich przedmiotów  ( przyciągania na wdechu) z jednego miejsca na drugie, np. kropek na biedronkę wykonana z tektury, jabłek na drzewo itp.

6. Bawimy się płomieniem świecy: dmuchamy leciutko, żeby płomień nie zgasł staramy się zdmuchnąć płomień z dużej odległości zdmuchujemy kilka świeczek jednocześnie 

7. Chrząkaj. Ćwiczenie polega na gwałtownym wyrzucaniu powietrza przez nos, z równoczesnym usiłowaniem zatrzymania go.

8. ·  Zrób wdech i wydech szeroko otwartymi ustami.

·  Dmuchaj przez usta.

Ø   Ćwiczenia oddychania brzuszno – przeponowego:

1. Pozycja wyjściowa w leżeniu na plecach z nogami ugiętymi i stopami podpartymi o podłoże, ręce ułożone pod łukami żebrowymi na nadbrzuszu, nabieramy powietrze nosem tak, by ułożone na brzuchu ręce uniosły się podczas wdechu do góry.( to sygnał, że pracuje nasz podstawowy mięsień wdechowy - przepona), podczas wydechu przez usta, oparte na brzuchu ręce swobodnie opadają w dół - brzuch się zapada.

Dziecko leży na podłodze z misiem lub książką na brzuchu. Lewa dłoń leży na górnej części klatki piersiowej, a prawa na brzuchu. Dziecko wdycha powietrze przez nos lub usta i nos (wyczuwa unoszenie się brzucha ku górze, lewa dłoń leży nieruchomo), wypuszcza powietrze przez usta wymawiając przeciągniętą głoskę s (brzuch opada, lewa dłoń leży nieruchomo). Ćwiczenie należy wykonywać 3 razy dziennie przez 2 - 3minuty. To samo ćwiczenie wykonujemy w pozycji stojącej i siedzącej.

2. Pozycja wyjściowa leżenie tyłem o nogach ugiętych, wdech - nabieramy powietrze nosem do przepony, jednocześnie unosimy ręce przodem za głowę; wydech ustami opuszczamy kończyny górne w dół.

3. Pozycja wyjściowa leżenie tyłem o nogach ugiętych, wdech - nabieramy powietrze nosem do przepony, jednocześnie unosimy ręce bokiem w górę; wydech ustami opuszczamy ręce bokiem w dół.

4. Pozycja wyjściowa siad o nogach ugiętych , dłonie na karku, łokcie w przód; wdech nabieramy powietrze nosem do przepony, łokcie rozchylamy; wydech łączymy łokcie z przodu i pochylamy się w kierunku kolan.

5. Ćwiczenie IV (fot. 4a i 4b)

·         stań przed lustrem na lekko rozstawionych nogach,

·         obejmij dłońmi boki klatki piersiowej (na wysokości dolnej części żeber) tak, aby kciuki były zwrócone do tyłu,

·         wykonaj szybki, pełny wdech ustami i nosem rozsuwając żebra w bok z równoczesnym wysunięciem powłok brzusznych do przodu,

·         wciągnięte powietrze wydychaj wolno i równomiernie,

·         powtórz ćwiczenie wymawiając przy wydechu wydłużoną głoskę fff...lub sss... .

6. Ćwiczenie IX (fot. 6a i 6b)

·         stań prosto i swobodnie,

·         jedną dłoń połóż na brzuchu, drugą, trzymając kartkę papieru lub kłaczek waty, ustaw w odległości około 20-25 cm na wysokości ust,

·         wykonuj naprzemienne szybkie wdechy i intensywne krótkie wydechy,

·         podczas krótkich wydechów dmuchaj mocno na kartkę papieru (kłaczek waty) tak, by równomiernie odchylała się o pewien niewielki kąt,

·         szybkie wydechy wykonuj tak, by pracować intensywnie przeponą i mięśniami tłoczni brzusznej (podczas krótkiego wydechu musisz czuć krótką intensywną pracę mięśni brzucha), szybkie wydechy kontroluj drugą ręką położoną na brzuchu (musisz czuć krótkie odepchnięcia dłoni),

·         stopniowo zwiększaj tempo wydmuchów,

·         pamiętaj, aby podczas fazy wydechu nie wydmuchiwać całkowicie do końca nabranego powietrza, zawsze powinien pozostać jego mały zapas,

·         ćwiczenie wykonuj swobodnie, bez wysiłku, w stałym spokojnym rytmie.

Ćwiczenia oddechowe łączone z ćwiczeniami ruchowymi

2. Dłonie na karku, przy wdechu przesunąć łokcie silnie do tyłu, przy wydechu łokcie powoli wracają do przodu, aż zetkną się

3. Uklęknąć i dłonie oprzeć na podłodze, przy wdechu unieść głowę i spojrzeć na sufit, przy wydechu powoli opuszczać ją coraz niżej

4. Szybki wdech z jednoczesnym skrętem tułowia w bok, w czasie powolnego wydechu następuje powrót do normalnej pozycji

5. Pochylić tułów do przodu ręce swobodnie zwisają, następnie przy prostowaniu tułowia i unoszeniu rąk w górę wykonać wdech, a potem powoli powtarzając skłon wykonać wydech

6. Siad skrzyżny, dłonie na kolanach; ruch: wdech ze skłonem tułowia w tył, wydech ze skłonem tułowia w przód; ręce przez cały czas pozostają na kolanach

Ćwiczenia oddechowe z jednoczesnym wypowiadaniem pojedynczych głosek

1-„Usypiamy lalkę”- na wydechu wymawiamy ciągle samogłoskę „aaaaa..”. Usypianie lalki „aaaa..” łączymy z uciszaniem otoczenia- „ciiii..” Ćwiczymy siłę głosu od poziomu średniego do szeptu.

2. Lokomotywa wypuszcza parę: pssssssss, fffffffffffff, jedzie: cz, cz, cz; pędzi: tuf, tuf, tuf, tuf, zatrzymuje się na stacji: usz, usz, usz; hamuje: sssssss

3. Naśladujemy śmiech:

 Pana- ho-ho-ho
Pani- Ha, ha ha
Dziecka- hi hi hi
Staruszki- He He He
Śmiejemy się wesoło, cicho, głośno

4. Nabieramy powietrze (zgodnie z wyżej podanymi zasadami), a następnie wydychamy je ustami szybkim, mocnym wydechem, jednocześnie wymawiając głoskę "hy......." aż do całkowitego wypuszczenia powietrza z płuc. Taki sposób wydychania powietrza prowokuje kaszel.

5. Nabieramy powietrze (zgodnie z wyżej podanymi zasadami), a następnie wydychamy je szybkimi zdecydowanymi wydechami tak, aby cały wydech podzielić na około 4-5 części. W uproszczeniu możemy wyobrazić sobie 5 stojących przed nami świec, które chcielibyśmy zgasić przy pomocy jednego wydechu. Gaszenie ostatniej świecy również kończymy głoską "hy.."

6. ·  Wypowiadaj sylabę APA z przedłużonym momentem zamknięcia warg w czasie artykulacji (wymawiania) głoski P.

·  Wypowiadaj sylabę z głoską P na końcu, przedłużając zamknięcie warg, np., AP, OP, UP, EP, IP.

·  Wypowiadaj sylaby ze spółgłoską P na początku: PA, PO, PE, PU, PY. Moment zwarcia (zamknięcia warg) przy P należy przedłużać.

7. Wykonaj wdech, naśladujący ziewanie, a więc z ustami szeroko otwartymi. Wydech powinien być połączony z wymawianiem samogłoski (np. A, Ą, E, Ę, I, O, U, Y) głośno lub szeptem.

Ø   Ćwiczenia oddechowe łączone z mówieniem i śpiewaniem:

Ø   1. 1- „Ćwiczymy w pozycji leżącej”- szybko podnosimy lewą nogę do góry na raz (wdech), opuszczamy powoli na dwa, trzy, cztery (wydech). Powtarzamy ćwiczenie prawą nogą. Podnosimy do góry obie nogi na raz (wdech), po czym opuszczamy je powoli na dwa, trzy, cztery (wydech). Zamiast liczenia można wprowadzić wyliczanki, np. nos-kos, szynka- maszynka. Liczenie można połączyć z wypowiadaniem rymowanek z pauzą pomiędzy jednym a drugim, np. : jeden, dwa, trzy (pauza), bocianki- skakanki (pauza), jeden..itd.

Ø   2- wdychamy powietrze i na jednym wydechu wypowiadamy jak najwięcej wyrazów, np. dni tygodnia, miesiące, bądź rymowanki „jedna wrona bez ogona, druga wrona bez ogona, trzecia wrona bez ogona, czwarta…”

Ø   3. Policz jajka: “Siedzi kura na koszyku liczy jaja do szyku: pierwsze jajo, drugie jajo, trzecie jajo, ... 25 jajo”.

Ø   4- .Na lipowej, na policy, stoją miski w rzędzie
Policz z lewa, policz z prawa, jedenaście będzie
Na tej pierwszej kurek oskubanych z piórek
Na tej drugiej kurek oskubanych z piórek...
... Na tej dziesiątej kurek oskubanych z piórek
Miska jedenasta, kurka ogoniasta

5- Stojąc na lekko ugiętych nogach zrób skłon, opuszczając ręce w okolice kostek. Z tej pozycji zaczynaj powoli robić wdech, prostując się z rękami ciągle uniesionymi nad głową. Kiedy już będziesz wyprostowany z rękami uniesionymi nad głową i pełen powietrza, zaczynaj wypuszczać je bardzo powoli na głosce “s”, ponownie wykonując skłon z rękoma wciąż uniesionymi nad głową.

6-. Kolejny wariant powyższego ćwiczenia - w trakcie wydechu zamiast wypuszczać powietrze na głosce “s” uruchamiaj głos, “śpiewając” na bardzo niskim tonie po kolei głoski “a”, “o”, “u”, “e”, “i”, “y”. Na każdy wydech przypada oddzielna głoska. Po wykonaniu trzech skłonów przed kolejnymi trzema należy zrobić minutową przerwę.

Zestaw pomocy do ćwiczeń oddechowych (min. 6 urozmaiconych)

2.         Wykaz ćwiczeń narządów artykulacyjnych:

Ø    Warg

1.      1- Ściągnij wargi, jak przy samogłosce U, a następnie spłaszcz je, cofając kąciki, jak przy artykulacji I - powtórz te ruchy kilkakrotnie.

2.      Cofnij kąciki ust, a następnie otwieraj i zamykaj usta.

3.      Wciągaj powietrze wargami ściągniętymi.

4.      Cmokaj.

5.      Zagwiżdż parę razy na jednym tonie.

6.      Zamknij wargi i przesuń usta w lewą, a potem w prawą stronę.

7.      Utrzymuj między wargami ołówek.

8.      Wpraw wargi w drganie (parskanie - mów: PRRR..).

9.      Ssij górną wargę, a potem dolną.

10.  Dmuchaj na płomień świecy, na watkę lub kulkę papieru.

11.  Wymawiaj coraz szybciej połączenie samogłosek AU, szeroko otwierając wargi przy A i ściągając je mocno przy U.

12.  Graj na organkach lub grzebieniu.

13.  Trzymaj wargami kartkę papieru, którą ktoś usiłuje wyciągnąć.

14.  Zaciśnij zęby i rozciągnij wargi, aby zęby były widoczne. Powtórz ćwiczenie kilkakrotnie.

15.  Zaciśnij zęby i cofaj mocno na zmianę prawy i lewy kącik warg.

16.  Zamknij usta, ściągaj je i przesuwaj ściągnięte w lewą stronę, a potem w prawą.

17.  Przy rozchylonych szczękach wciągaj wargi do środka ust.

18.  Cofnij kąciki warg, a następnie opuszczaj i unoś dolną szczękę.

19.  1. Szerokie otwieranie ust i zamykanie. Wysuwanie warg do przodu jak przy samogłosce u, rozchylanie warg jak przy samogłosce e. Ruchy wysuwania i rozchylania należy wykonywać naprzemiennie.
2. Złączyć wargi płasko. Rozciąganie warg poprzez cofnięcie kącików ust jak przy samogłosce i.
3. Układanie dolnej wargi na górną i górnej na dolną. Wysunąć wargi do przodu, ściągnąć je i przesuwać w kąciki ust: w prawo, w lewo, a następnie wykonywać ruch okrężny.
4. Dolną wargą zasłonić dolne zęby; górną - górne zęby.

Ø    języka (w tym: ćwiczenia pionizacji języka):

Ø    ĆWICZENIA PIONIZACJI JĘZYKA

1. Popatrz uważnie na zdjęcia i dokładnie w taki sam sposób wypowiedz samogłoski ustne.
•     „a” - Usta szeroko otwarte. Płaski język leży na spodzie jamy ustnej. Czubek języka dotyka miejsca wyrastania zębów dolnych.
•     „o” - Usta owal (jajeczko). Język leży na dole jamy ustnej.
•     „u” - Usta „dzióbek” Język leży na na dole jamy ustnej.
•     „e” - Usta rozciągnięte. Język leży na dole jamy ustnej.
•     „y” - Usta rozciągnięte bardziej niż przy „e”. Język leży na dole jamy ustnej.
•     „i” - Zęby złączone. Usta rozciągnięte. Język leży na dole jamy ustnej.

2. Patrząc na zdjęcie głoski „L”, wypowiedz wielokrotnie głoskę „l” w izolacji (pojedynczo).
•     „L” - Usta szeroko otwarte. Czubek prostego języka dotyka środka wałka dziąsłowego górnego.


↑ - praca języka u góry
↓ - praca języka na dole

3a. Wypowiadaj wielokrotnie głoskę „l” z samogłoską „a” w 4 układach, bardzo starannie oddzielając id siebie ruchy artykulacyjne.
•    ↑l        ↓a
•    ↓a       ↑l
•    ↓a       ↑l      ↓a
•    ↑l        ↓a     ↑l

3b. Wypowiadaj wielokrotnie głoskę „l” z samogłoską „o” w 4 układach, bardzo starannie oddzielając id siebie ruchy artykulacyjne.
•    ↑l...