16. Rodzaje kosztów w przedsiębiorstwie transportowym i ich klasyfikacja według miejsc powstawania
- koszt własny produkcji usługi transportowej,
- koszty własne przedsiębiorstwa,
- koszt jednostkowy produkcji transportu,
- koszty elastyczne i sztywne,
- koszty stałe i koszty zmienne,
- koszt krańcowy,
- koszty rodzajowe, normatywne i cząstkowe.
Koszt to wyrażone wartościowo zużycie środków pracy, przedmiotów pracy, usług obcych i samej pracy.
Z punktu widzenia działalności firm przewozowych bardzo ważnym parametrem jest koszt własny produkcji usługi transportowej charakteryzujący się zmiennością - tzn. zależny jest od wielkości produkcji, gałęzi transportu, warunków i okresu wykonywania. Właściwe zarządzanie kosztami, ich kontrola i optymalizacja wymaga poznania ich szczegółowej struktury oraz specyfiki. Podział ogółu kosztów całkowitych na elementy składowe jest podstawą właściwego ustalenia ponoszonych kosztów oraz oceny efektywności działalności gospodarczej. Podział kosztów całkowitych na części składowe ułatwia ocenę poziomu, dynamiki i zróżnicowania kosztów. Dodatkowo, monitorowanie wybranych parametrów kosztowych umożliwia osobie odpowiedzialnej za transport szybką identyfikację ewentualnych zagrożeń systemu oraz pozwala na podjęcie szybkich środków zapobiegawczych. Przeprowadzona diagnoza stanu kosztów transportu pozwala także wskazać obszary możliwe do poprawy oraz kierunki dalszego rozwoju systemu transportowego i porównywać ze sobą różne systemy transportowe (benchmarking).
Elementami, które mają bezpośredni wpływ na kształtowanie się poziomu kosztów transportu, są:
- technologia realizowanej usługi transportowej,
- waga towaru,
- objętość towaru,
- odległość przemieszczania,
- niebezpieczeństwo związane z przewozem towaru (dotyczy towarów objętych ADR),
- podatność transportowa towaru,
- wartość towaru.
Szczegółowo łączne koszty transportu (Kt) wyrazić można następującym wzorem:
Kt = Kas + Kpts + Kmts + Kb + Ku+ Krs + Kd + Kints + Kut
gdzie:
Kas - koszty amortyzacji samochodów i budynków bazy samochodowej,
Kpts - koszt pracy (robocizny) kierowców i obsługi transportowej z narzutami,
Kmts - koszty zużycia materiałów, paliw i energii związanych z eksploatacją samochodów,
Kb - koszty biurowe,
Ku - koszty ubezpieczenia środków transportu,
Krs - koszty remontów i konserwacji środków transportu,
Kd - koszty dzierżawy (garaży, placów, pomieszczeń),
Kints - inne koszty bazy transportowej,
Kut - koszty usług zewnętrznych transportowych.
Obecnie najczęściej stosowanym w przedsiębiorstwach sposobem podziału kosztów jest układ rodzajowy, który pozwala grupować koszty według treści ekonomicznej elementów poniesionych nakładów środków produkcji. Całość kosztów ponoszonych w przedsiębiorstwie w ramach poszczególnych dziedzin działalności można rozłożyć na pewne elementarne składniki. Są to pierwotne, jednorodne składniki kosztów, będące dla danego przedsiębiorstwa elementami procesu pracy. Składniki te określa się mianem rodzajów kosztów, a ich odpowiednie uszeregowanie - rodzajowym układem kosztów. Standardowy układ rodzajowy kosztów zawiera następujące elementy:
- amortyzacja,
- zużycie materiałów i energii,
- usługi obce,
- wynagrodzenia,
- narzuty na wynagrodzenia,
- podatki,
- inne koszty.
Narzuty na wynagrodzenia obejmują dwie pozycje kosztów w formie stawek od wynagrodzeń: składki z tytułu ubezpieczeń społecznych oraz odpisy na fundusze specjalne, które mogą być wykorzystane na ściśle określone cele bądź też mają chronić przedsiębiorstwo przed ryzykiem, które powstaje na skutek prowadzonej działalności (np. fundusz socjalny, fundusz pracy). Natomiast pozycja podatki zawiera podatki kosztowe, jak np. podatek od nieruchomości i podatek gruntowy. Do innych kosztów zalicza się przede wszystkim koszty czynszów za dzierżawę gruntów, budynków i budowli, opłat ubezpieczeń majątkowych oraz koszty podróży służbowych.
Biorąc pod uwagę zależność kosztów od zmiany w wielkości produkcji transportowej, możemy wskazać koszty stałe i zmienne.
- ...
karolinawalasek