11TARCZYCA - NOWA.pdf - Farmakologia - pluszak90

FARMAKOTERAPIA

CHORÓB TARCZYCY

płat prawy

płat lewy

cieśń

Gruczoł wydzielania dokrewnego, ważący ok. 20 g,

zlokalizowany w przedniej części szyi.

Dr hab. n. farm. Jacek Sapa

Składa się z dwóch płatów, które w centrum połączone są

przez tzw. cieśń tarczycy.

KATEDRA FARMAKODYNAMIKI UJ CM

Zastosowanie hormonów tarczycy

(T 4 >>T 3 )

Główne funkcje tarczycy

• wytwarzanie

1. W terapii substytucyjnej przy

wszystkich rodzajach niedoczynności

tarczycy

2. W celu hamowania działania TSH jako

próba leczenia wola

3. Razem z tyreostatykami w nadczynności

tarczycy – zapobieganie jatrogennej

niedoczynności tarczycy

4. Supresyjne dawki T 4 - po usunięciu

tarczycy z powodu raka

• magazynowanie

• uwalnianie

tyroksyny - T 4

trójjodotyroniny -T 3

BIOSYNTEZA HORMONÓW TARCZYCY

SPRZĘGANIE

hamowanie :

PROPYLOTIOURACYL

METIMAZOL

Do tworzenia hormonów w

tarczycy niezbędny jest jod ,

dostarczany do organizmu

głównie z pokarmami

ŚWIATŁO PĘCHERZYKA

peroksydaza

tarczycowa

+ H 2 O 2

TYREOGLOBULINA

T YREOGLOBULIN A

I -

DIJODOTYROZYNA-

-MONOJODOTYROZYNA

DIJODOTYROZYNA-

-MONOJODOTYROZYNA-

-T 4 -

-T 3

I +

kwas podjodawy

zw. jodu z enzymem

peroksydaza

tarczycowa

+ H 2 O 2

JODOWANIE

hamowanie :

PROPYLOTIOURACYL

METIMAZOL

KOMÓRKA

RESORPCJA

KOLOIDU

hamowanie :

kolchicyna, Li 2+ , I -

cytochalazyna B

DIJODOTYROZYNA

MONOJODOTYROZYNA

ODJODOWANIE

hamowanie :

dinitrotyrozyna

T 3

T 4

T 3

I -

PROTEOLIZA

hamowanie :

I -

WEWNĄTRZTARCZYCOWA PULA JODU = 8-10 mg

TRANSPORT

JODU

hamowanie :

tiocyjaniany

nadchlorany

I -

T 3

T 4

ODJODOWANIE T 4

przez 5-dejodynazę

hamowanie :

PROPYLOTIOURACYL

PŁYN POZAKOMÓRKOWY

REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW TARCZYCY

pobudzenie

hamowanie

DZIAŁANIE JODU NA TARCZYCĘ

PODWZGÓRZE

DZIENNY DOWÓZ

EFEKT

TRH

HORMON

UWALNIAJĄCY

TYREOTROPINĘ

SST

SOMATOSTATYNA

OBJAWY NIEDOBORU,

CIĘŻKIE < 50 mg

< 100  g

PRZEDNI PŁAT

PRZYSADKI

FIZJOLOGICZNE ZAPOTRZEBOWANIE

DOBOWE DOROSŁEGO CZŁOWIEKA

150  g

DOPAMINA

GLIKOKORTYKOSTEROIDY

ZAPOTRZEBOWANIE W CIĄŻY I

LAKTACJI

200  g

TSH

HORMON

POBUDZAJĄCY

TARCZYCĘ

EFEKT HAMUJĄCY ROZROST WOLA

WYKORZYSTYWANY TERAPEUTYCZNIE

300 - 400  g

NISKIE STĘŻENIE JODU

WYSOKIE STĘŻENIE JODU

HAMOWANIE CZYNNOŚCI TARCZYCY 

przejściowa lub trwała niedoczynność

tarczycy

>1000  g (1 mg)

TARCZYCA

>>1 mg

INDUKOWANA JODEM NADCZYNNOŚĆ

TARCZYCY

T 4 T 3

Tyreotropina (TSH)

Tyreoliberyna (TRH,TRF)

•

Stymuluje wzrost tarczycy, wytwarzanie i

wydzielanie przez nią hormonów

• Pobudza wychwyt jodków z krwi do

tarczycy

• Przyspiesza utlenianie I - do I oraz

przekształcenie dijodotyrozyny w T 4 i T 3

• Czynnik uwalniający tyreotropinę (TSH)

i prolaktynę (PRL) z przedniego płata

przysadki (PPP)

• Zastosowanie:

– Diagnostyka czynn. tarczycy i przysadki

– Diagnostyka akromegalii

– Potencjalna rola w depresji, leczenie zatruć

alkoholem, barbituranami, opioidami, pomocniczo

przy wybudzaniu ze znieczulenia ogólnego,

leczenie narkolepsji

•Działanie immunostymulujące ( ↑ IL-2)

•

Wzmaga enzymatyczne uwalnianie T 4 lub

T 3 z tyreoglobuliny

 Zastosowanie  w diagnostyce

ZMIANY STĘŻENIA TSH w surowicy



czuły wskaźnik wahań wydzielania hormonów tarczycy

Tyreotropina (TSH)

WARTOŚCI PRAWIDŁOWE  0,4 – 4,0 mj.m./l

TSH  - w warunkach niedoboru hormonów tarczycy

• ocena czynności tarczycy

pierwotna niedoczynność tarczycy,

rzadziej: gruczolak przysadki

wydzielający TSH, zespoły oporności na hormony tarczycy,

okres zdrowienia, ostre zespoły psychiatryczne,

pierwotna niedoczynność kory nadnerczy

• monitorowanie skuteczności leczenia L-tyroksyną

w niedoczynności tarczycy i wolu

• badania w kierunku wrodzonej niedoczynności

tarczycy

TSH  - w warunkach nadmiaru hormonów tarczycy

• ocena skuteczności leczenia p/tarczycowego w

nadczynności tarczycy

pierwotna nadczynność tarczycy,

rzadziej: choroby podwzgórza i przysadki, podeszły wiek, głodzenie,

ostre zespoły psychiatryczne, ciężkie choroby ogólnoustrojowe

Działanie hormonów tarczycy

wolna tyroksyna – FT 4 i wolna trijodotyronina – FT 3

wpływ na metabolizm:

  przemiany węglowodanowej, tłuszczowej i białkowej

  zużycia O 2 oraz wytwarzania ciepła  szybkości

przemiany podstawowej

  akcji i zwiększenie pojemności wyrzutowej serca

 modulacja działania innych hormonów (GKS, KA,

insulina, glukagon)

wpływ na procesy wzrostu i rozwoju:

  wytwarzania hormonu wzrostu i nasilenie jego

działania

 istotna rola w prawidłowym rozwoju szkieletu

 niezbędne do prawidłowego wzrostu i dojrzewania CNS

FT 4 – 10-25 pmol/l (8-20 ng/l)

FT 3 – 2,25-6 pmol/l (1,5-4 ng/l)

• ocena czynności tarczycy

• monitorowanie skuteczności leczenia

p/tarczycowego – głównie FT 4

• monitorowanie leczenia L-tyroksyną

w ciąży i wtórnej niedoczynności tarczycy

-tylko FT 4

• monitorowanie leczenia L-tyroksyną

raka tarczycy

Podstawowe choroby

tarczycy

CHOROBY TARCZYCY

• wole

NADCZYNNOŚĆ

NIEDOCZYNNOŚĆ

• nadczynność tarczycy

• obrzęk śluzowaty

• wole rozlane toksyczne

(ch. Gravesa-Basedowa)

– podł. autoimmunologiczne

• niedoczynność tarczycy

• limfocytowe zapalenie

tarczycy

- Hashimoto

• guzy tarczycy

• wole guzkowe toksyczne

• wole proste nietoksyczne

NIEDOCZYNNOŚĆ

NADCZYNNOŚĆ

oznaczenie stężenia

TSH i T 4

oznaczenie stężenia

TSH i T 4

TSH -

nieznacznie 

T 4 - norma

TSH –

norma lub 

T 4 - 

TSH - 

T 4 - norma

TSH –

norma lub 

T 4 - 

TSH - norma

T 4 - norma

TSH - 

T 4 - 

TSH - norma

T 4 - norma

TSH - 

T 4 - 

PIERWOTNA

HIPOTYREOZA

PIERWOTNA

NADCZYNNOŚĆ

HIPOTYREOZA

GRUCZOLAK

PRZYSADKI

EUTYREOZA

SUBKLINICZNA

HIPOTYREOZA

PIERWOTNA

NADCZYNNOŚĆ

wynik wątpliwy

test z TRH

opóźniona

odpowiedź

brak

odpowiedzi

nadmierna

odpowiedź

WTÓRNA

HIPOTYREOZA

choroba przysadki

TRZECIORZĘDOWA

HIPOTYREOZA

choroba podwzgórza

PIERWOTNA

HIPOTYREOZA

Wole – podział

PATOMECHANIZM POWSTAWANIA WOLA TARCZYCY

1. wole proste

2. wole guzowate oboj ę tne

3. wole guzowate nadczynne

jednoguzkowe  choroba Goetscha,

wieloguzkowe  choroba Plummera

rozsiana/rozproszona autonomia tkanki tarczycowej

4. choroba Gravesa-Basedowa

5. zapalenia tarczycy

ostre

podostre zapalenie tarczycy  choroba de Quervaina

przewlek ł e limfocytarne zapalenie tarczycy  choroba

Hashimoto

6. nowotwory tarczycy

brak wystarczającej

ilości jodu

zaburzone wytwarzanie

hormonów

powiększanie tarczycy

widoczne nawet z zewnątrz

określane mianem wola

Wole

•2-3x częściej u kobiet

•najczęściej jego powstawaniu sprzyja niedobór

jodu w organizmie

wole fizjologiczne - powstają w stanach,

kiedy organizm zwiększa swoje

zapotrzebowanie na jod :

• ciąża

• pokwitanie

Wole – objawy kliniczne

małe wole miąższowe i guzowate  zazwyczaj

bez objawów klinicznych

w przypadku dużego wola:

• ucisk na narządy sąsiednie

•duszność

• zaburzenia połykania

• menopauza

Wole - rozpoznanie

Powiększenie tarczycy

- klasyfikacja wg WHO

wyczucie powiększenia tarczycy w badaniu

przedmiotowym

bez wola

stopień0

USG tarczycy –prawidłowe objętości tarczycy: dla kobiet

18 ml, dla mężczyzn 25 ml

tarczyca powiększona, stwierdzana

palpacyjnie lub w widoczna przy

odchyleniu głowy

stopień I

ocena czynnościowa tarczycy – TSH, T 3 i T 4

w przypadku ciężkiego niedoboru jodu:  stężenie T 4 ,  TSH i

prawidłowe lub  T 3

scyntygrafia tarczycy, biopsja cienkoigłowa i

zdjęcia klatki piersiowej i szyi celowane na

tarczycę – wykonuje się w podejrzeniu procesu

zapalnego, złośliwego, ucisku na tchawicę

stopień II

wole widoczne przy zwykłym

ułożeniu głowy

stopień III

bardzo duże wole, widoczne z

odległości

Wole – postępowanie

terapeutyczne

SCHEMAT FARMAKOLOGICZNEGO

leczenie wola prostego

• leczenie preparatami jodu

• leczenie preparatami tyroksyny

• łączne leczenie preparatami tyroksyny lub jodu

• podawanie przez 2 lata jodu w większych ilościach

niż dobowe zapotrzebowanie (potem podawanie w

ilościach zapotrzebowania dobowego)

• Preparaty jodowe w dawkach 100-200

 g/d przez 9-12 miesięcy (maks. 24 m-

ce)

• L-tyroksyna 50-100  g/d przez 9-12

miesięcy (maks. 24 m-ce)  nie dążymy

do całkowitej supresji (1,0<TSH>0,1)

• leczenie chirurgiczne – tylko w przypadkach

dużego wola, uciskającego przełyk, tchawicę i inne

narządy sąsiednie

• leczenie jodem radioaktywnym – w przypadkach

nieoperacyjnych (duże wole u ludzi starszych)

• Stosowanie dawek profilaktycznych po

zakończeniu leczenia

Wole – postępowanie profilaktyczne

• jodowanie soli kuchennej

(dodawanie 30 mg jodku potasu na

1 kg soli)

• Zalecana codzienna podaż jodu w

pokarmach (min. zapotrzebowanie 50  g)

• Do 6 rż. – 90  g

• Dzieci 7-10 lat –120  g

• Dzieci powyżej 10 lat i dorośli –150  g

• Kobiety ciężarne i karmiące 200  g

• kobiety w ciąży i w okresie laktacji 

przyjmowanie preparatów jodu w

postaci tabletek

REKOMENDACJE leczenia hipotyreozy w

ciąży

Niedoczynność tarczycy

niedobór hormonów tarczycy i dotyczy wszystkich

narządów i układów

Lewotyroksyna - wszystkie kobiety

z subkliniczną hipotyreozą będące w

ciąży

Najbardziej typowe objawy:

TSH powinno być utrzymywane w

zakresie 0,3 – 3,0 mU/l

• spowolnienie funkcji psychicznych i motorycznych;

• senność;

• suchość skóry;

• obrzęki tkanki podskórnej;

• nadmierna masa ciała.

Ocena stanu czynnościowego tarczycy

co 6 tygodni przez cały okres ciąży

11TARCZYCA - NOWA.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: