RUCH NARODOWO-DEMOKRATYCZNY.doc

RUCH NARODOWO-DEMOKRATYCZNY (WSZECHPOLACY)

Od 1895 we Lwowie grupa działaczy wydawała „Przegląd wszechpolski” skąd wzięła się nazwa wszechpolacy.

GENEZA RUCHU NARODOWO-DEMOKRATYCZNEGO

I  Od 1864 następował proces rozwoju pozytywizmu  - pozbawiony pierwiastka narodowego, gloryfikował pracę , a czasem nawet lojalność wobec zaborców ; blisko mu było wręcz do kosmopolityzmu (obywatel świata). Rozwijał się ruch socjalno – kosmopolityczny , bowiem tylko w PPS i PPSD dostrzegały konieczność walki o niepodległość. W innych organizacjach kwestia ta została całkowicie pominięta. SDKP i L uważała wręcz, że nie ważne pod czyim panowaniem znajduje się robotnik, ważne, by były zachowane regulacje socjalne.

II Nasilała się akcja wynarodowienia w zaborze pruskim i rosyjski. W Galicji miała miejsce autonomia galicyjska.

W Warszawie w latach 60-tych XIX w. Jan Popławski i Józef Potocki ( pseudonim Marcin Bohusz ) wydawali pismo „Głos”, nawiązujące do tradycji TDP. Gloryfikowali powstania narodowowyzwoleńcze, krytykowali warstwy uprzywilejowane, oskarżając szlachtę o niepowodzenia powstań .

Na emigracji po powstaniu styczniowym znalazł się Zygmunt Miłkowski ( pseudonim Teodor Tomasz Jeż ) . Wydawał on broszurę polityczną „ Rzecz o obronie czynnej i o skarbie narodowym” . Twierdził w niej, że należy zarzucić pojęcie obrony biernej , w tym czasie nie zalecał powstania, lecz uważał, że w razie nasilenia prześladowań należy zastosować opór czynny. Mówił więc „tak „ dla powstania, ale w odpowiednim momencie, gdy zaistnieje sprzyjająca sytuacja międzynarodowa . Domagał się także utworzenia skarbu narodowego w którym gromadzone byłyby środki na przyszłe powstanie.

Prekursorem ruchu narodowego był więc półkownik Miłkowski . Następnie zastąpił go Zygmunt Balicki. Utworzył on Związek Młodzieży Polskiej o kryptonimie „Zet” zajmujący się przygotowaniem kadr dla ruchu narodowego w Polsce.

LIGA POLSKA

W 1887 Zygmunt Miłkowski założył organizację o nazwie Liga Polska, która nie mogła istnieć w konspiracji, podejmowała więc różne inicjatywy, działania. W 1894 w setną rocznicę insurekcji kościuszkowskiej Liga Polska zorganizowała manifestację w Warszawie podkreślającą polskość, ducha narodowego tkwiącego w Polakach . Rosjanie rozbili tą manifestację , przyczyniając się tym do rozbicia Ligii Polskiej.

Jednak w 1894 Liga Polska przemianowana została w Ligę Narodową ( endecja od skrótu ND). Na czele Ligii Narodowej stanął Roman Dmowski  (*** przed i po I wojnie o suwerenną Polskę walczyć będą Piłsudski i Dmowski – przeciwnicy , w pewnym momencie zakochani nawet w jednej kobiecie ).

Od 1895 Liga wydaje „Przegląd wszechpolski” oraz ,również w tym czasie , pismo „Polak” miesięcznik adresowany do polskiego chłopa. Zawierał on najprostszą wiedzę, najprostsze informacje, takie by chłop potrafił to zrozumieć i odpowiednio odebrać. Program ruchu narodowego opublikowano w 1897. Liga  Narodowa chciała przyszłą Polskę oprzeć na warstwie chłopskiej , najliczniejszej grupie społecznej . Widzieli w nich największą siłę, ponieważ chłopi nigdy nie współpracowali z zaborcami , nie byli serwilistami , nie dziękowali władcom na przykład za autonomię , świadomie nigdy nie współpracowali - w trakcie rabacji zostali przecież zmanipulowani.

Narodowa Demokracja nie brała jednak pod uwagę ludu jaki był wówczas zastany w Polsce , byli to bowiem ludzie głupi nie wyrobieni intelektualnie. Głównym zadaniem stało się więc edukowanie chłopa pod względem społecznym – sprawienie by posiadał informacje o bycie państwa , by w walce o niepodległość chłop stanął w szeregu armii i by walczył świadomie.

W drugiej połowie XIX w. polska burżuazja musiała rywalizować z burżuazją żydowską . Bardzo często to Polak był robotnikiem , a właścicielem Żyd. Pod koniec XIX w. rozwinął się także syjonizm ( nacjonalizm żydowski) co sprawiło, że doza nacjonalizmu stawała się niebezpieczna .

W 1903 Roman Dmowski wydał książkę „ Myśli nowoczesnego Polaka” stanowiącą niemal sacramentum dla każdego narodowca.

Narodowa Demokracja mimo, że chciała oprzeć Polskę na warstwie chłopskiej daleka była od społecznego radykalizmu. Chłopi , którzy mieli być rdzeniem Polski mieli być rozbudzeni intelektualnie i społecznie, mieli być świadomymi myślącymi obywatelami . W Narodowej Demokracji kwestia narodowa była silnie wyeksponowana.