CHOROBY
ZAPALNE
GÓRNEGO
ODCINKA
DRÓG
ODDECHOWYCH
Monika Bielińska
Drogi oddechowe - są to drogi, poprzez które powietrze dostaje się i wydostaje z płuc, które stanowi część układu oddechowego. Powietrze przechodząc przez drogi oddechowe zostaje oczyszczone, nawilżone oraz ogrzane. Drogi oddechowe dzieli się na:
- górne (jama nosowa+ zatoki przynosowe, gardło, krtań),
-dolne (tchawica, oskrzela, oskrzeliki, pęcherzyki płucne)
Schemat układu oddechowego:
Choroby zapalne górnego odcinka dróg oddechowych:
- przeziębienie,
- grypa,
- zapalenie zatok przynosowych,
- nieżyt nosa,
- zapalenie gardła,
- angina,
- zapalenie krtani,
- krztusiec,
- szkarlatyna,
- błonica
Zapalenie błony śluzowej przewodów nosowych spowodowane różnymi wirusami układu oddechowego; zwykle przebieg łagodny; w większości przypadków ustępuje bez leczenia.
Częstość występowania:
-zależne od wieku,
-małe dzieci: 6-10 przeziębień na rok,
-dzieci chodzące do przedszkola: 12 na rok,
-dzieci w wieku szkolnym: 7 na rok,
-młodzież i dorośli: 2-4 na rok.
Wiek: u dzieci częściej niż u dorosłych.
Płeć: u obu płci jednakowo często.
OBJAWY: symptomatologia zmienna; dolegliwości występują stale lub napadowo, mogą też występować nieprawidłowe wyniki badań czynnościowych płuc bez dolegliwości;
- kichanie (50-70%),- drapanie w gardle (50%), kaszel (40%),chrypka (30%), złe samopoczucie (20-25%), ból głowy (25%), gorączka >37,7°C (0-1%
PRZYCZYNY: Zwykle wywołane przez jeden wirus, wiele kategorii występuje na danym obszarze geograficznym lub wśród członków poszczególnych rodzin.
CZYNNIKI RYZYKA:
-kontakt z zakażonymi osobami,
-dotykanie nosa lub spojówek zarażonymi palcami
LECZENIE OGÓLNE:
-odpoczynek, płyny i leczenie objawowe,
-poinformowanie, że choroba trwa zwykle 6-10 dni,
-nawilżanie powietrza,
-zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu,
-u niemowląt przeczyszczenie przewodów nosowych gruszką, na leżąco, pod kątem 45°C, z użyciem kropli do nosa z soli fizjologicznej
AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA:
Zgodnie z tolerancją, z przewagą spoczynku przez kilka pierwszych dni.
ZAPOBIEGANIE:
Częste mycie rąk i niedotykanie twarzy rękami mogą pomóc w uniknięciu przeziębienia.
PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE:
Całkowity powrót do zdrowia powinien nastąpić w ciągu 3-10 dni.
Ostre, zwykle samoustępujące zakażenie wywołane wirusami grypy typu A i B; objawia się stanem zapalnym śluzówki nosa, gardła, spojówek i układu oddechowego; epidemie występują przeważnie w zimie i przebiegają różnie ciężko;
Wiek:
-zapadalność: najczęściej u dzieci w wieku szkolnym (od 3 miesięcy do 16 lat); młodzi, dorośli (16-40 lat),
-śmiertelność: najwyższa u osób w podeszłym wieku (> 75 roku życia) z poważnymi chorobami podstawowymi, np. z cukrzycą.
Płeć: jednakowo często u obu płci
OBJAWY: nagły początek z: wysoką gorączką, bólami mięśni (czasami bardzo nasilonymi, trwającymi kilka dni), zapaleniem gardła (bólem), suchym kaszlem, bólem głowy, powiększeniem węzłów chłonnych szyjnych, dreszczami, krwawieniami z nosa, uczuciem rozbicia, rzężeniami, wodnistym wyciekiem z nosa, kichaniem, świszczącym oddechem, zapaleniem spojówek.
PRZYCZYNY: ortomyksowirusy (wirus grypy A i B) są przenoszone z człowieka na człowieka albo drogą pośrednią (np. przez użycie szklanki zanieczyszczonej wirusem).
TRYB LECZENIA: ambulatoryjny z wyjątkiem leczenia poważnych powikłań albo leczenia osób z grupy wysokiego ryzyka.
-objawowe (wodne donosowe roztwory soli, płyny do płukania gardła z dodatkiem anestetyków),
-zimne aerozole, ultradźwiękowe nawilżacze powietrza,
-hospitalizowani pacjenci mogą wymagać podawania tlenu i oddechu wspomaganego,
-unikać palenia tytoniu.
AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA: zależnie od możliwości; hospitalizowani pacjenci powinni być objęci reżimem sanitarnym (izolacja, mycie rąk).
DIETA: zwiększona podaż płynów.
ZAPOBIEGANIE: okres wylęgania trwa od 1 do 5 dni;
-poliwalentna szczepionka przeciw grypie polecana osobom z grup wysokiego ryzyka:
- z przewlekłymi chorobami płuc, z chorobami układu krążenia, w stanie brania leków zmniejszających odporność np. po przeszczepach, z chorobami nerek, chorobami metabolicznymi, cukrzycą, z zakażeniem HIV, długotrwale leczonym aspiryną, pacjentom > 65 roku życia, z alkoholizmem,
-polecana pracownikom służby zdrowia, opieki społecznej, pensjonariuszom zakładów opieki zbiorowej, bezdomnym, pracownikom służb socjalnych i osobom z bliskiego kontaktu z grupami ryzyka,
-szczepionka powinna być podana przed nadejściem sezonu grypowego,
-możliwe są objawy uboczne szczepienia, np. gorączka i łagodne miejscowe odczyny poszczepienne.
POWIKŁANIA:
· zapalenie ucha środkowego,
· zapalenie płuc,
· osłabienie pogrypowe,
· ostre zapalenie zatok przynosowych,
· zapalenie krtani,
· bezdech u niemowląt,
· zapalenie oskrzeli,
· śmierć.
PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE: pomyślne.
ZAPALENIE ZATOK PRZYNOSOWYCH
PRZYCZYNY ZAPALENIA ZATOK
Jak zaczyna się choroba
Zatoki zamieszkują użyteczne fizjologicznie i chorobotwórcze bakterie, w tym np. chorobotwórcze paciorkowce ropne typu A Streptococcus pneumonice typu A, a także Haemophilus influenzae, itp. U zdrowego człowieka skutecznie kontroluje liczebności bakterii sprawny układ odpornościowy. Każda infekcja wirusowa (przeziębieniowa, grypowa, itp.) - wywołuje stan zapalny i obrzęk błony śluzowej nosa i zatok. Obrzęk śluzówki zamyka stopniowo drożne dotąd połączenia zatok z jamą nosową. Powoduje to powstanie podciśnienia w zatokach wskutek szybkiego przepływu powietrza jamą nosową.
Schemat zatok przynosowych(profil)
· 1- zatoka czołowa, 2 - błędnik sitowy (komórki sitowe), 3 - zatoka szczękowa, 4 - zatoka klinowa
Typowe objawy zapalenia zatok
Rozrost chorobotwórczych bakterii wywołuje ostre objawy zapalne i ból. Do najczęstszych dolegliwości należą: bóle głowy, twarzy, ropna wydzielina z nosa, złe samopoczucie ogólne.
Lokalizacja choroby.
Zapalenie zatok przynosowych może obejmować tylko zatoki szczękowe – i być wywołane np. przez infekcję zębów i okostnej (tzw. zapalenie zębopochodne). Częściej obejmuje całość zatok okołonosowych.
Ból „dotykowy”
Lokalizację zapalenia i wywoływanego nim bólu możemy rozpoznać dotykiem. Przy ostrym zapaleniu zatok ból lokalizuje się w okolicy chorej zatoki. Ponadto promieniuje do oczodołu, do okolicy ciemieniowej, skroniowej i szczytu czaszki. W zapaleniu zatok czołowych boli dolna cienka ściana zatoki – czyli środkowy odcinek górnej ściany oczodołu (co możemy sprawdzić uciskając palcem). W zapaleniu zatoki szczękowej boli miejsce wgłębienia ściany przedniej (dołek nadkłowy).
Leczenie bakteryjnego zapalenia zatok
Ostre zapalenie zatok powikłane bakteryjnie ma zwykle ciężki przebieg. Rozpoznajemy je po w/w objawach ciężkich przebiegu zapalenia zatok (np. po wysokiej gorączce i silnym bólu). W tym przypadku stosuje się antybiotykoterapię pod kontrolą lekarza, przez ok. 10-14 dni. Celem antybiotykoterapii jest eliminacja zakażenia bakteryjnego oraz zapobieżenie ewentualnym powikłaniom. Ponadto leczy się dokuczliwe objawy stanu zapalnego – obrzęk śluzówki, ból zatok i głowy, gorączkę, kaszel, itp.
Leczenie wirusowego zapalenia zatok
Jeśli nie nastąpiło zakażenie bakteryjne wówczas mamy do czynienia z łagodnym przebiegiem ostrego zapalenia zatok (Patrz objawy powyżej). Objawy wirusowego zapalenia ustępują zwykle po 4-5 dniach, wraz z cofaniem się infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych. W takich, przypadkach stosuje się tzw. leczenie objawowe. Leczenie to jest wspólne dla wirusowego i bakteryjnego zapalenia zatok. W bakteryjnym zapaleniu zatok jest leczeniem wspomagającym antybiotykoterapię.
Powikłania zapalenia zatok
Powikłania zapalenia zatok zdarzają się raz na ok. 50 zachorowań. Zdarzają się po ostrych zapaleniach zatok, jednak częstsze są w zapaleniach przewlekłych. Obejmują:
- zapalenie kości czaszki,
- powikłania oczodołowe
- powikłania wewnątrzczaszkowe.
Chirurgiczne leczenie zatok – cel leczenia:
- usunięcie chorych tkanek, z maksymalnym zachowaniem pozostałych odcinków błony śluzowej
- utworzenie dobrego połączenia zatok z jamą nosową
- objęcie już pierwszym zabiegiem wszystkich zatok przynosowych, w których toczy się proces chorobowy.
NIEŻYT NOSA
Są trzy podstawowe rodzaje kataru: bakteryjny, wirusowy i alergiczny, którego jedną z najczęstszych form jest nieżyt nosa pyłkowy zwany popularnie katarem siennym.
Katar bakteryjny i wirusowy(przyczyny, sposób przenoszenia)
Katar bakteryjny i wirusowy jest następstwem zakażenia bakteryjnego lub wirusowego błony śluzowej nosa. Do rozwinięcia się drobnoustrojów dochodzi przy oziębieniu lub przegrzaniu organizmu, które osłabiają odporność, czyli układ immunologiczny, co stwarza korzystne warunki dla zakażenia błony śluzowej nosa przez wirusy i bakterie chorobotwórcze. Te przenoszą się z osoby chorej na zdrową drogą powietrzno-kropelkową podczas kaszlu i kichania.
Objawy i następstwa
Katar wirusowy uzewnętrznia się wyciekiem wydzieliny wodnisto-śluzowej, natomiast katar bakteryjny - śluzowo-ropnej. Dalej wszystko wygląda podobnie: jeden i drugi zaczyna się drapaniem w gardle i nosie. Obu katarom może towarzyszyć kichanie i - niekiedy – gorączka. Wspólnym objawem jest uczucie zatkania i obrzęk małżowin nosa, któremu towarzyszy ból głowy, uczucie ogólnego rozbicia. Następstwem kataru bakteryjnego i wirusowego mogą być: zapalenie spojówek, gardła, ucha środkowego, zatok przynosowych, krtani, tchawicy, oskrzeli, oskrzelików, a nawet płuc. Jednym z warunków, by nie doszło do tych chorób, jest dokładne i prawidłowe oczyszczanie nosa - nigdy nie należy wydmuchiwać wydzieliny z dwóch dziurek naraz! Katar może być również zwiastunem zakaźnych chorób, np. grypy, czy - u dzieci – odry.
Zapobieganie
Trzeba przestrzegać podstawowych zasad, żeby nie dopuścić do kataru wirusowego i bakteryjnego: niemowlęta, które spędzają czas w pozycji leżącej, powinny zawsze być przykryte czymś lekkim i przewiewnym. W ciepłe dni ubieramy je w cieniutkie śpioszki, w zimne - w ciepłe i z długim rękawkiem. Dzieci, które zaczynają raczkować i chodzić, są bardzo ruchliwe i dlatego należy ubierać je lżej, niż ubierają się dorośli. Najgorszym wrogiem małego organizmu jest przegrzanie! Przy ubieraniu najmłodszych nie można brać pod uwagę naszych odczuć ciepła i zimna. Maluchom zawsze jest cieplej! Bardzo ważne jest hartowanie małego organizmu. Niemowlęta i dzieci powinny jak najwięcej przebywać na świeżym powietrzu bez względu na pogodę. Zimą bez żadnego ryzyka można spacerować z maluchami do minus 7 stopni Celsjusza.
Zwany przez lekarzy pyłkowicą, jest spowodowany alergią, czyli uczuleniem na pyłki roślinne. Katar alergiczny występuje przede wszystkim w sezonie pylenia i charakteryzuje się reakcją śluzówki nosa, a także spojówek, podniebienia i gardła, a nawet oskrzeli.
Objawy
-napady kichania, -wodnisty wyciek z nosa,- łzawienie, -zapalenie spojówek, -światłowstręt. Może mu towarzyszyć suchość w gardle.
Do kataru siennego bardzo często dołączają się objawy astmy sezonowej.Na ogół nieżyt nosa spowodowany uczuleniem - alergią pyłkową jest schorzeniem wiosenno-letnim, lecz u wielu osób objawy nie ustępują po okresie pylenia, ale przedłużają się w następstwie działania innych alergenów, głównie kurzu i sierści zwierząt. Tak, więc sezonowy katar sienny może przejść w całoroczny alergiczny.
Leczenie
Katar sienny zawsze wymaga interwencji specjalisty alergologa. Należy wykonać testy alergiczne, by dowiedzieć się, jakie uczulające alergeny musimy wykluczyć z otoczenia. Doraźnie katar sienny leczy się środkami antyhistaminowymi i profilaktycznie Zaditenem, albo Ketotifenem (dzieci) i lekarstwem o nazwie Zyrtec (dorośli). Katar bakteryjny i wirusowy także możemy leczyć środkami antyhistaminowymi. Dobrze robi picie miodu- łyżeczka na szklankę wody o temperaturze poniżej 50° C. Zawarty w miodzie pyłek kwiatowy działa podobnie jak preparowane z niego szczepionki odczulające. Pyłek częściowo zostaje strawiony, a częściowo dostaje się do krwi, powodując odczulanie. Miodu nie wolno podawać dzieciom do pierwszego roku życia. W pyłkowym nieżycie nosa skuteczna jest immunoterapia - odczulanie szczepionkami pyłkowymi stosowanymi podskórnie lub na błonę śluzową.
Stan zapalny gardła, najczęściej spowodowany ostrym zakażeniem; diagnostyka skupia się na zakażeniach paciorkowcami grupy A ze względu na powodowane przez nie powikłania w postaci choroby reumatycznej.
-zapalenie gardła występuje we wszystkich grupach wiekowych,
-infekcje paciorkowcowe najczęściej występują pomiędzy 5 a 18 rokiem życia
OBJAWY:
· ból gardła,
· powiększone migdałki,
· zaczerwienienie gardła,
· wysięk w obrębie migdałków,
· wybroczyny na podniebieniu miękkim,
· powiększone węzły chłonne szyi,
· nieobecność kaszlu, chrypki i innych objawów ze strony dolnych dróg oddechowych,
· gorączka (> 39,1°C wskazuje na zakażenie paciorkowcowe),
· wysypka płonicza: nakrapiane, rumieniowe plamki, zaczerwienienie fałdów skóry w zgięciach, zblednięcie wokół ust (paciorkowcowe zapalenie gardła),...
marysia290a