Olejki cytrusowe
-olejek cytrynowy
olejek z pomarańczy
-o. pomarańczowy
-o. bergamotowy
-o. pomarańczy gorzkiej
-o. neroli
-o. mandarynkowy
-o. tangarynkowy
-o. petitgrain
Występowanie: owocnia, kwiaty, młode gałązki drzew i krzewów rodzaju Citrus Fortunella- rodzina Rutacea
Historia:
-praojczyzna drzew cytrusowych- Chiny
-Aleksander Wielki 327pne- przywiózł cytrusy z wyprawy wojennej z Indii do regionu Morza Śródziemnego
-1552- J.B. della Porta otrzymał olejek eteryczny neroli z kwiatów pomarańczy gorzkiej
-1732- pierwsze dane o leczniczych właściwościach cytrusów
Wyciskanie olejków przebiega w 3 etapach
1. Mechaniczne otarcie zewnętrznej warstwy owocni (flawedo) w celu uwolnienia olejku z gruczołów
2. Wymycie olejku wodą i utworzenie emulsji W/olejkowej
3. Oddzielenie olejku od fazy olejkowej
Skład: 65-98% nienasycone węglowodory terpenowe- głównie LIMONEN
Produkcja: Światowa produkcja to ok. 20 tys. Ton rocznie
Olejek pomarańczowy: Pomarańcza słodka- Citrus Sinensis. Brazylia, Floryda, Kalifornia, Gwinea, RPA, Izrael, Sycylia, Hiszpania, Grecja. PERFUMERIA 5% Aromaty spożywcze 95%, Źródło naturalnego d-limonenu. Depresje, napięcia mięśni, kłopoty ze snem
Olejek pomarańczy gorzkiej: Citrus Aurantium. Jamajka, Dominikana, Haiti, Brazylia, Gwinea, Hiszpania, Sycylia. Perfumeria 90%, Aromaty spożywcze 10%
Olejki pomarańczy gorzkiej:
-o. petitgrain z liści. Paragwaj, kraje śródziemnomorskie. Perfumeria 100%. Depresje, stany lękowe, grzybica stóp, trądzik, rekonwalescencja
-o. neroli z kwiatów. (Citrus aurentium) Maroko, Tunezja, Egipt, Francja, Włochy. Perfumeria 100%. Dermatozy, pękające naczynka, przesuszona skóra, starzenie się skóry, stany lękowe, depresje.
Olejek cytrynowy. Cytryna- Citrus limon. USA, Argentyna, Sycylia, Brazylia, Grecja, Hiszpania. Perfumeria 30%, Aromaty spożywcze: napoje bezalkoholowe, wyroby cukiernicze. Nadciśnienie, napięcia nerwowe, przeziębienia, reumatyzm, stany zapalne skóry, opryszczka.
Olejek grejpfrutowy- Citrus paradisi. Floryda, Kalifornia, Izrael. Aromaty spożywcze. Migreny, cellulit, otyłość, terapia odwykowa przy narkomanii
Olejki cytrynowe:
-o. mandarynkowy. Z owocni Citrus nobilis.
-o. tangerynkowy. Z owocni amerykańskiej mandarynki zwanej tangerynką Citrus nobilis
Olejek mandarynkowy. Citrus reticulata blanco. Włochy, Floryda, Hiszpania, Grecja. Perfumeria 50% (eleganckie perfumy) Aromaty spożywcze 50%
Olejek bergamotowy. Otrzymuje się z owoców drzewa bergamotowego (Citrus aurantium L.) (Cytrynowiec bergamotka). Królowa cytrusów. Najdelikatniejsze owoce cytrusowe. Uprawa: Włochy- plantacja 2tys. ha dostarcza ok. 100 ton olejku rocznie. Pozyskiwanie: wyciskanie ze skórek. Najlepsze- dojrzałe owoce. Wydajność- 0,5%. Norma –ISO- 3520. Zapach- intensywny, świeży, słodko-owocowy z ostrą cytrynową nutą, przechodzącą w kwiatowo-balsamiczną. Skład: wysokie zawartości linalolu (do20%) i octanu linalolu (15-40%), niskie jak dla owoców cytrusowych zawartości d-limonenu (25-50%).
Zastosowanie: Przemysł perfumeryjny: męskie kompozycje typu cytrusowego, fougere i chypre.
-Eau de Guerlain- GUERLAIN, 1974 (cytrynowy, petitgrein)
-Hermes- HERMES, 1982 (cytrynowy, petitgrain)
-Old Spice- SHULTON, 1937 (pomarańczowy, cytrynowy)
-Denim- ELIDA-GIBS, 1976 (cytrynowy, petitgrein)
Kompozycje damskie- często olejek łączony jest z brzoskwinią, cytryną, neroli, galbanum, i aldehydami.
-Jicky- GUERLAIN, 1889 (cytrynowy, mandarynkowy)
-Chanel Lº5- CHANEL, 1921 (cytrynowy, neroli)
-Masumi- COTY, 1969 (cytrynowy, pomarańczowy)
-Gucci N 0 1- GUCCI, 1974 (pomarańczowy, neroli)
Przemysł spożywczy- intensyfikowanie aromatów cytrusowych, aromatyzowanie herbaty earl grey
Aromaterapia: leczenie infekcji gardła, przeziębienia katar. Stany zapalne skóry, łojotok, łuszczyca. Stany depresyjne, napięcie nerwowe.
OLEJKI RÓŻANE: Rosa centifolia L., Rosa domascena Miller: o. różany „Otto of rose” Dolina róż: Kazanlyk, Karlovo. (Turcja, Egipt, Maroko, Gruzja). 0,025- 0,05% 2-4 tony- 1 kg olejku.
Olejek różany: ciemnobrunatna gęsta ciecz zastygająca na powietrzu. Drogi, często fałszowany (o. geraniowy, ftalan dietylu). Norma ISO 9842. Skład: wykryto 400 składników. Główne składniki: cytronellol, geraniol, nerol, linalol. Składniki decydujące o zapachu: beta-demascenol, beta-jonol, tlenek różany, furan różany.
Właściwości i zastosowanie: Środek uspokajająco-tonujący przy zaburzeniach psychicznych. Środek antyseptyczny- stosowany przy infekcjach bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Depresje, bezsenności, bóle głowy, nadciśnienie, nieregularna menstruacja, upławy, obstrukcja, nudności, popromienne zapalenie skóry, poparzenia, przesuszenie skóry, rozstępy, starzenie się skóry.
Olejek różany w perfumerii: Ketony różane i tlenki różane są filarem wielu znanych kompozycji zapachowych
-POISON- Diod, 1985
-COOL WATER- Davidoff, 1988
W Polsce podjęto eksperymentalna produkcję o. różanego z róży Rosa cenifolia L. w Pożogu koło Puław. Wydajność ok. 0,05%. Skład: cytronellol 22,9%, geraniol 26,7%, nerol 14,3%, tlenek różany 0,2%. Światowa produkcja: kilka ton rocznie.
Olejki rumiankowe:
Rumianek pospolity Chamomilla recutita L. Otrzymywanie: koszyczki kwiatowe rumianku pospolitego (lekarskiego). Uprawa: Polska, Egipt, Argentyna, Meksyk, Australia. Wydajność: ok. 0,5%. Olejek niebieski: na powietrzu brunatnieje. Główne składniki: do 50% bisabololu, 2-20% chamazulen. W aromaterapii stosowany jako tańszy zamiennik o. rumianku rzymskiego. Skład olejku zależy od pory zbioru (chamazulen 1/3 otwarcia kwiatów) Roczna produkcja olejku: 1 tona. Zastosowanie: migreny, łuszczyca, łupież, dermatozy, trądzik.
Rumianek rzymski. Porastający italskie pola rumianek, zwany był przez rzymian „nobilis”, czyli szlachetny, znakomity. I nie bez powodu. Liście, których zapach przypomina świeże jabłka przez wiele stuleci były lekiem na choroby. Otrzymywanie: rumian rzymski szlachetny (Chaemelum nobile L.) Uprawa: Belgia, Francja, Niemcy, W. Brytania. Wydajność 0,25-1% (najwięcej na początku kwietnia). Szerszy zakres działania niż olejek rumianku pospolitego. Jasnoniebieska ciecz o słodkawym zapachu z nuta korzenną. Światowa produkcja to ok. 3tony. Główni producenci: Belgia, Włochy, Francja, Maroko, Węgry. Główny składnik: angelinian izobutylu.
Zastosowanie: depresje, irytacja, bóle głowy, zapalenie spojówek, bóle mięśni, zaburzenia gastryczne, wrzody żołądka, rany, podrażnienia, zapalenie ucha.
Olejek anyżkowy. Otrzymywanie: biedrzeniec anyż Pimpinella anisium L. Producenci: Europa Środkowa i Południowa, Azja, Afryka. Wydajność: 1,5-3,5%. Główny składnik: anetol 80-90%.
Zastosowanie: Masaż: bóle wewnętrzne, przeziębienia, zaburzenia krążenia, grypa, zaburzenia trawienia. Kąpiele i inhalacja: przeziębienia, kaszel, katar.
Olejek cedrowy. Cedrus atlantica. Maroko. Wyd. 3-5%. Gł. Składnik: atlantol. Chroby skórne, przeziębienia, reumatyzm, zapalenie pęcherza, łupież, przetłuszczanie włosów i skóry, cellulit.
Olejek hyzopowy z ziela. Hysopus officinalis L. Polska, Europa Południowa, Azja. Wyd. 0,1-0,2%. Schorzenia górnych dróg oddechowych, reumatyzm, infekcje wirusowe, skaleczenia, rany, reguluje ciśnienie krwi i krążenie.
Olejek melisowy Melissa officinalis L. Europa, Azja, Ameryka Południowa. Wyd. ok. 0,01%. Właściwości: kojące, uspakajające, antyseptyczne, łagodzi zdenerwowanie, obniża ciśnienie, łagodzi migrenowe bóle głowy, łagodzi użądlenia pszczół.
Olejek ylangowy. Kwiatostany drzewa kanagowego. Uprawa: Azja, Madagaskar, Reunion. Wyd. ok. 2%. Zastosowanie: głównie perfumeria. Aromaterapia: nadciśnienie, łysienie, przetłuszczanie skóry, stany lękowe. Z jednego drzewa uzyskuje się rocznie 5-20 kwiatów. Surowiec nie może być uszkodzony. Destylacja trwa 18-22godz. Jasnożółta ciecz o intensywnym zapachu kwiatowo-balsamicznym z nuta korzenno-owocową (jaśmin, hiacynt). Skład: zidentyfikowano ponad 100 składników, charakterystyczny to: benzoesan metylu o balsamiczno-korzennym zapachu.
Identyfikacja olejków. Do rozdziału olejków eterycznych i określenia struktury związków chemicznych stosuje się techniki chromatograficzne i spektralne: chromatografia gazowa sprzężona ze spektrometria masową GC-MS, chromatografia cieczowa sprzężona ze spektrometrią masową LS-MS, jądrowy rezonans magnetyczny NMR.
Normy olejków.
-ISO- Międzynarodowa Organizacja Norm, ustalana przez Komitet Techniczny ISO-TC-54 z siedzibą w Madrycie
-Normy Polskie ustalane przez Komisję 110 Polskiego Komitetu Normalizacji
-Zalecenia IFRA- Międzynarodowe Stowarzyszenie ds. Substancji Zapachowych (Genewa)- zajmują się ocena olejków eterycznych (zdrowie, środowisko)
OLEJKI ETERYCZNE W KOSMETYCE
-O. drzewa herbacianego- działanie oczyszczające, antyseptyczne, przeciwtrądzikowe
-o. geraniowy i jałowcowy- poprawia gospodarkę płynami: cellulite, rozstępy
-o. lawendowy- działanie przeciwtrądzikowe, przeciwmikrobowe, łagodzi gojenie ran
-o. rozmarynowy- przeciwłupieżowy, przeciw wypadaniu włosów
-o. szałwi muszkatołowej- właściwości odmładzające, oczyszczające
OLEJKI ETERYCZNE-MIESZANKI
-stany zapalne skóry: szałwi muszkatołowej (3), lawendowy (2), rumianku rzymskiego (1)
-trądzik: d. herbacianego(3), lawendowy(1), petitrein (1)
-łojotok, łupież: d. herbacianego(2), rozmarynowy(2), cytrynowy(1)
-nadmierna potliwość: bergamotowy(3), cyprysowy(1)
-infekcje paznokci: d. herbacianego(2), eukaliptusowy(1), paczulowy(1)
-zmarszczki przed 50: geraniowy(3), neroli(1), lawendowy(1)
OLEJKI ETERYCZNE-INNE WŁAŚCIWOŚCI
-muchy- bazyliowy, eukaliptusowy
-komary- bazyliowy, cytrynowy, eukaliptusowy, goździkowy, tymiankowy
-mole- bazyliowy, lawendowy, paczulowy
-allelopatia- wzajemne biochemiczne reakcje między roślinami (piołun, szałwia, eukaliptus)
DEKALOG AROMATERAPII
1. Używaj olejków, których zapach Ci odpowiada
2. Nie mieszaj więcej niż 5 olejków
3. Stosuj odpowiednie dawki olejków: 5-10 kominek, 10-15 kąpiel, 15-30+50ml oleju roślinnego masaż
4. Nie stosuj olejków doustnie
5. Nie stosuj olejków bezpośrednio na skórę
6. Wykonaj test uczuleniowy
7.Nie łącz kąpieli aromaterapeutycznych z płynami pianotwórczymi
8. Pamiętaj o przeciwwskazaniach
9. Stosuj tylko olejków wysokiej jakości
10. Stosuj olejków z przekonaniem o ich leczniczych właściwościach, czerpiąc przyjemności z ich zapachów.
kwsz