Ziomek - Parodia jako problem retoryki.doc

Parodia – pochodzi od gr. para = ‘mimo’, ‘obok’, ‘wbrew’, oraz ode = ‘śpiew’, a więc znaczy tyle, co „przeciwśpiew”, naśladowanie określonego wzorca gatunkowego lub indywidualnego, naśladowanie zazwyczaj przekorne i przez to obniżające godność tego wzorca.

Parodia – rozumiana, jako rozmyślnie lub nierozmyślnie nieudolna imitacja.

W parodii wyczuwamy intencję ośmieszania danego pierwotekstu.

Trawestacja (trawestia) – żartobliwy sposób przedstawienia materii wzniosłych (np. mimy-dramy sycylijskiego poety Epicharmosa [ok. 550 – ok. 445]) – opisanie tematu wysokiego przy użyciu środków niskich.

Parodia przez długi czas przeciwstawiana trawestacji, począwszy od starożytności: parodia – ośmieszenie utworu poważnego przez zmianę jego treści przy zachowaniu elementów formalnych; trawestacja – żartobliwe przetworzenie wzniosłego tematu w zabawnej formie.

Treść – forma. Parodia zachowuje zewnętrzną formę, ale wprowadza niezgodną z nią treść. Trawestacja wyszydza utwór przed oddanie jego treści w niestosownej do niego formie.

Słownik terminów literackich o parodii: Parodia, jako odmiana stylizacji ośmieszającej cudzy styl przez odcięcie go od uzasadnień sytuacyjnych lub treściowych. W tej wersji trawestacja staje się odmianą parodii.

H. Markiewicz:

Parodia sensu largo: komiczne naśladowanie lub przeróbka wzorca literackiego przy pomocy dowolnych środków. Wzorcem może być zarówno konkretny utwór jako zespól cech charakterystycznych twórczości określonego pisarza czy poetyka gatunku literackiego.

è   parafraza komiczna.

Parodia sensu stricte: komiczne wyjaskrawienie i zgęszczenie cech wzorca.

è   parodia jako humorystyczne lub satyryczne naśladowanie pierwowzoru, pozbawione innych, pozaliterackich odniesień.

Burleska niska: komizm niestosowności między tematem poważnym a realiami i stylem niskim.

Burleska wysoka: komizm niestosowności między tematem pospolitym lub trywialnym                  a stylem wysokim.

Trawestacja: ścisłe odwzorowanie toku fabularnego przy zmianie realiów i stylu lub ścisłe odwzorowanie schematu kompozycyjno-stylistycznego przy zmianie treści.

Wariacja parodystyczna: parodia wzorca kompozycyjno-stylistycznego osiągnięta przez zastosowanie go do innego, zazwyczaj nieodpowiedniego, wzorca tematycznego.

Według Ziomka:

Figury retoryczne: adwekcja (dodawanie), detrakcja (odejmowanie), transmutacja (przemieszczenie), immutacja (wprowadzenie nowych elementów, zastąpienie).

Parodia przez immutację zbliża się do transmutacji.