Biomedyczne podstawy rozwoju 11.10.2010
Choroba – naruszenie prawidłowej funkcji i/lub struktury jednego lub wielu narządów lub układów, co powoduje obniżenie jakości życia chorego człowieka i eliminuje go czasowo lub trwale z życia zawodowego i społecznego, a przy niekorzystnym przebiegu prowadzi dotrwał ego upośledzenia (choroba przewlekła, kalectwo, ciężka choroba psychiczna) lub do zgonu.
Zdrowie jako trójskładnikowa całość:
· Zdrowie fizyczne
· Zdrowie psychiczne
· Zdrowie społeczne
Czynniki determinujące zdrowie:
· Styl życia (50%)
· Środowisko (20%)
· Czynniki genetyczne (20%)
· Działalność służby zdrowia (10%)
Rozwój dziecka
Auksologia – nauka o rozwoju ontogenetycznym (osobniczym) i oddziaływanie środowiska wewnętrznego na rozwijający się organizm dziecka
Rozwój nie jest stanem, lecz procesem, którego celem jest uzyskanie samodzielnej egzystencji. U człowieka trwa ok. 20 lat. Każde dziecko rozwija się wg własnego, uwarunkowanego genetycznie – dziedziczonego po rodzicach programu rozwoju. Rozwój jest zdeterminowany genetycznie. Z biologicznego punktu widzenia zjawisko rozwoju człowieka jest skomplikowanym, długotrwałym i wieloetapowym procesem przemian o postępowym kierunku.
Trzy podstawowe składowe procesu rozwoju:
Wzrastanie
różnicowanie
dojrzewanie
Czynniki rozwoju – endogenne( te, które idą z wnętrza) i egzogenne (te, które idą z zewnątrz, nazywane środowiskowymi).
Endogenne:
· Czynniki genetyczne – genotyp (zapis informacji genetycznej organizmu)
W sposób właściwie nieodwracalny determinują przebieg rozwoju w:
o Okresie prenatalnym (wewnątrzmacicznym)
o Okresie postnatalnym (pierwsze lata życia – do 2 r.ż.)
Fenotyp – zestaw genów, które widać (wygląd)
Genotyp dotyczy:
Ø Tempa i rytmu wzrastania
Ø Wydolności układów
Ø Sposobu reagowania na bodźce środowiskowe
Ø Etapowości (stadialności) rozwoju (np. dojrzewanie płciowe)
Czynniki determinujące rozwój o okresie prenatalnym (poza genetycznymi)
Ø Właściwości śródmacicznego środowiska matki i jej metabolizm
Ø Wiek rodziców
Ø Kolejność ciąży
Ø Gra hormonalna (hormony płciowe i hormony tarczycy decydują o prawidłowości wielu procesów
Egzogenne
· Wpływy biogeograficzne (klimat, zasoby wodno-mineralne, powietrze, fauna, flora)
· Wpływy społeczno – ekonomiczne (modyfikatory kulturowe: poziom wykształcenia i kultury rodziców, bodźce emocjonalne, żywienie, nawyki pro- i antyzdrowotne, tradycja, zwyczaje środowiskowe)
O dynamice wzrastania najbardziej decyduje żywienie.
Podsumowanie
Przebieg rozwoju dziecka określają 3 mechanizmy:
determinacji (czynniki genetyczne)
stymulacji (hormony)
modyfikacji (środowisko)
Ostatecznym wyrazem adaptabilności jest przede wszystkim sprawność funkcjonalna organizmu a nie tylko wielkość i wymiary ciała.
Okres prenatalny:
Czas najszybszego tempa rozwoju ontogenezie – szczególnie pierwsze 22 tygodnie życia-
1) Zapłodniona komórka jajowa waży 0.0005mg, noworodek waży ok. 3500g.
2) Zapotrzebowanie kaloryczne płodu wynosi ok. 100 kcal/kg/24h
3) Zapotrzebowanie energetyczne kobiety ciężarnej zwiększa się o okl. 300 kcal
Czynniki wzrostu płodu:
· Somatomedyny płodowe IGD-1 i IGF-2
· Płodowe hormony tarczycy (T4 i T3) oraz TSH i TRH (niezbędne do rozwoju tarczycy)
· Hormony przysadki (hGH)
· Nadnerczowy czynnik wzrostu (NGF)
· Epidermalny czynnik wzrosu (EGF)
· Inne czynniki wzrostu (TGF- alfa, TGF beta)
· Czynniki wiążące heparynę
· Płytkowy czynnik wzrostu stymuluje wzrost łożyska
· Nauropeptydy (regulują m.in. stężenie Ca i Na)
Rozwój płodowy
Pierwsze dwa miesiące – okres kształtowania się narzędów (7-8 tydzień różnicuje się płeć)
Okres pierwszych tygodni – szczególnie ważny dla prawidłowego rozwoju płodu i przyszłości dziecka.
W drugim miesiącu zarodek staje się płodem.
Okres postnatalny
Dziecko nie jest miniaturą człowieka dorosłego.
· Noworodek donoszony – czyli urodzony między 38 a 42 tyg ciąży.
· Długość 50-52 cm
· Ciężar ciała 3 – 3,5 kg
· Wcześniak – dziecko urodzone powyżej 22 a przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży z masą ciała 501-2500g.
· Ciąża zakończona powyżej 42 tygodnia uznawana jest jako ciąża przenoszona. Noworodki z ciąż bliźniaczych rodzą się zazwyczaj przedwcześnie i ważą poniżej 2500g.
Miarą dojrzałości noworodka jest przede wszystkim:
ü Rozwój funkcji oddychania
ü Sprawność mechanizmów termoregulacyjnych
ü Rozwój „neurologiczny”
migotka1313