„CYD” – PIERRE’A CORNEILLE’A
1. AUTOR
· Ur. 06.06.1606 w Rouen, w rodzinie urzędniczej.
· Staranne wykształcenie humanistyczne w kolegium jezuickim (stąd znajomość świata starożytnego, zamiłowanie do cnót i piękna antyku, nagroda za wiersze łacińskie).
· 2-letnia praktyka kancelaryjna.
· Wpisanie na listę adwokatów królewskich.
· Stanowisko rzecznika królewskiego przy Admiralicji i w Urzędzie Wód i Lasów.
· Nobilitacja.
· Członek Towarzystwa Pięciu Autorów.
· Autor wielu uznanych komedii.
· 1642 – tragedia „Śmierć Pompejusza”.
· Druk dzieł zebranych.
· Fotel w Akademii Francuskiej.
· Tragedia „Nicomede” (w której losy głównego bohatera były zbieżne z perypetiami księcia Kondeusza.
· Sztuki: „Melite”, tragikomedia „Klitander”, „Wdowa”, „Galeria pałacowa”, „Subretka”, „Pałac królewski”, „Iluzja teatralna”.
· Studia teoretyczne („Trzy rozprawy o dramacie”).
· Sztuka na cześć małżeństwa Ludwika XIV – „Złote runo”.
· 1660 „Dzieła zebrane”.
· „Andromacha” i „Berenika” – wielki sukces.
· „Tytus i Berenika” i „Pulcheria” – wielka klapa.
· Zmarł 01.10.1684 w Paryżu.
· W twórczości wyróżnia się 3 okresy:
1) Okres prób – pierwsze komedie aż do „Cyda” (do 1637);
2) Czas wielkich tragedii – od „Cyda” do „Pertharite” (1652);
3) Okres schyłkowy – do roku 1674 (do powstania ostatniej tragedii „Surene”.
2. HISZPAŃSKI RODOWÓD „CYDA”
· Rodryg de Bivar, czyli Cyd (1043-1099) wychowywał się na dworze króla kastylijskiego, Ferdynanda I, u boku infanta Sanczo walczył z Maurami odbierając im Saragossę.
· Sanczo nadał mu godność Alfereza, naczelnego wodza.
· W obronie tronu toczył walki z Maurami i z młodszym bratem króla, Alfonsem, królem Leonu i wspierającym go rodem Beni-Gomes.
· Obwołany królem Alfons VI – po skrytobójczej śmierci Sancza pod murami Zamory – odebrał Cydowi tytuł Alfereza, ale za to ożenił go ze swą krewną, Chimeną Diaz.
· Na skutek fałszywych oskarżeń – wygnany przez króla, zorganizował własną armię złożoną z awanturników różnego autoramentu, przez 13 lat gromił Maurów i chrześcijan, zdobywał sławę i bogactwa.
· Gdy Almorawidzi zagrozili Kastylii, król przebaczył Cydowi wysyłając go do obrony państwa jednoczonego pod berłem Alfonsa.
· Cyd oblega i brawurowo zdobywa Walencję, osiada tam i otoczony sławą niezłomnego pogromcy Maurów dożywa swoich dni.
· Zwłoki rycerza złożono w katedrze Św. Piotra w Carlem, u stóp wojownika pochowano wierną Chimenę, a przed portalem kościoła – Babiekę, rumaka bohatera. Prochy rycerza przenoszono podobno 13 razy. Obecnie spoczywają w Burgos.
3. ZDARZENIE DRAMATYCZNE, CZAS I MIEJSCE AKCJI
· Młodzieńcze czyny Cyda, zabiegi o rękę Chimeny, córki hrabiego Gomesa, rywalizacja Gomesa i Diega o fawory królewskie.
· OSOBY: Diego (ojciec Rodryków), Roderyk (kochający Chimenę), Gomes (ojciec Chimeny), Chimena (kochanka Rodrykowa), Sankty (kochający także Chimenę), Elwira (sługa i konfidentka Chimeny), Król kastylijski, Królewna – córka jego, Leonora (ochmistrzyni królewska), Pacholę Królewny, dworzanie królewscy: Arias i Alfons.
· Śmierć Gomesa w pojedynku jest naturalną konsekwencją biegu wydarzeń; równie oczywista jest prośba Chimeny o ukaranie zabójcy wniesiona do króla.
· Od aktu III takie zdarzenia jak walka z Maurami, pojedynek Rodryga z Sanktym, jakby przestały być ważne. Rozgrywane poza sceną, wywołują zwierzenia i wyznania bohaterów. Na akcję składa się ciąg gwałtownych konfliktów wewnętrznych i efektownych przełomów psychologicznych, osiągających kulminację w scenie 1 aktu V i rozwiązany w scenie 7 aktu V. Akcja ma więc charakter wewnętrzny, toczy się w sercach bohaterów; znaczący jest każdy ton, każde drgnienie serca. W zwierzeniach i tyradach oddana jest cała gama uczuć i przeżyć Chimeny, Rodryga, Infantki, Gomesa, Diego, Sanktego.
· Struktura zdarzenia dramatycznego wyraża pewną interpretację świata, której constans stanowią takie wartości, jak honor rodu, godność, obowiązki synowskie, powinność córki, dbałość o dobre imię, obowiązek walki w obronie ojczyzny.
· Jedność akcji + jedność miejsca.
· Akcja rozgrywa się w obrębie 1 miasta – w sali tronowej i komnatach zamku królewskiego, w domu Diega, na placach i ulicach Sewilli – „stolicy Kastylii”. Sewilla była stolicą Andaluzji. Autor zmienił topografię i historię, by sprostać regule jedności czasu (24 h).
2
Antybebok