STEWIA.doc

STEWIA

informacje ze strony http://stevia.prv.pl/

Stewia jest jedna z najsłodszych roślin na Ziemi - jej liście mimo że nie maja żadnej wartości kalorycznej i nie zawierają cukru  są 15...30 razy bardziej słodkie niż czysty cukier.  Może być spozywana przez diabetyków i stanowi znakomitą i zdrowa alternatywę dla cukru. Może być łatwo uprawiana w Polsce dając pokaźne zbiory

Pierwsze naukowe wzmianki o stewii pochodzą  z roku 1899, kiedy pionierskie badania  nad tą rośliną prowadził botanik dr Moises Santiago Bertoni, który nadał tej roślinie nazwę "stevia rebaudiana" ku czci paragwajskiego chemika  Rebaudi'ego. Stewia była stosowana przez Indian Guarani i Mato Grosso już znacznie wcześniej, słodzili oni stewią potrawy i napoje, oraz żuli liście stewii (dziś fakt używania stewii przez tak długi czas jest argumentem w rękach jej zwolenników, potwierdzającym, że nie wywołuje ona jakichkolwiek negatywnych skutków). Naturalny region występowania stewii rozciąga się na tereny Paragwaju oraz Brazylii. Obecnie zakres uprawy stewii jest znacznie szerszy (Japonia, Chiny, Tajlandia, Brazylia, Izrael, Kanada.). Generalnie podstawowym warunkiem uprawy jest dostatecznie ciepły klimat i obfitość opadów, optymalna temperatura do wzrostu  to 15- 30°C. Zastosowanie stewii w przemyśle spożywczym na szeroką skalę zapoczątkowali Japończycy w latach 70-tych XX wieku, kiedy to pojawiły się poważne wątpliwości co do bezpieczeństwa syntetycznych słodzików ( w szczególności chodziło o sacharynę). Ciekawostką jest fakt, iż Brytyjczycy w 1941 roku rozważali zastosowanie stewii wobec niewystarczających rezerw cukru. Do końca lat 80-tych popularność stewii wzrosła niezmiernie zaś jej zastosowania kulinarne rozszerzały się szybko z powodu wyjątkowych cech substancji czynnej (stewiozydu) spośród których warto wymienić następujące:

- 250-300 krotnie słodszy od sacharozy (czyli normalnego cukru spożywczego)
- stabilny do temperatury 198-200°C co umożliwia stosowanie stewii do wypieków
- nie ulega fermentacji
- działa przeciw próchniczo i hamuje wzrost płytki nazębnej
- nie posiada praktycznie żadnej wartości kalorycznej
- jest stabilny w środowisku kwaśnym co pozwala na stosowanie również do marynat

Zawartość stewiozydów w suszonych liściach wynosi około 10 %.

Potwierdzonym efektem towarzyszącym spożywaniu stewii jest nieznaczne obniżanie ciśnienia krwi.

Podsumowując ten krótki opis należy podkreślić atrakcyjność stewii dla diabetyków, natomiast
właściwości przeciw próchnicze z pewnością dają interesujące możliwości zapobiegania próchnicy u dzieci, poprzez zastąpienie powszechnie używanego cukru stewią Ponadto znikoma wartość kaloryczna powinna przysporzyć stewii wielu zwolenników wśród osób dbających o linię lub odchudzających się.

Pośród wielu informacji dostępnych o stewii coraz częściej znajdują się nierzetelne opracowania  wprowadzające w błąd, lub w prosty sposób świadczące o niewiedzy autorów, którzy jedynie niewiele myśląc przedrukowują materiały z Internetu nie weryfikując ich rzetelności.

Mam kontakt z tą rośliną juz od wielu lat zarówno ją uprawiając jak i stosując  zastępując nią cukier więc pozwolę sobie zdementować najpoważniejsze błędy powszechnie powtarzane na temat stewii: 

1. Stewia nie jest 300x słodsza od cukru , precyzyjnie rzecz ujmując stewia zawiera trzy substancje dające jej słodycz , przeciętnie substancje te są słodsze od cukru spożywczego 300x lecz suszone liście zawierają przeciętnie 10% wyżej wymienionych, więc suche liście stewii są około 30 x słodsze niż cukier. Praktycznie zawartość aktywnych substancji zależy od pory zbioru i  w przypadku uprawy w Polsce najlepszym przelicznikiem w stosunku do cukru jest 15..20 razy a nie jak to bywa podawane 300.

2. Pojawiają się w Internecie liczne informacje jakoby stewia była  niemal cudownym lekiem na większość chorób wliczając w to cukrzycę , nowotwory i liczne inne .  ( Po publikacji w jednym z czasopism podobnych informacji otrzymałem liczne pytania czy używanie stewii może zastąpić insulinę - próby takie z pewnością dla osób wprowadzonych w błąd mogły być niebezpieczne a zastosowania lecznicze stewii powinny być każdorazowo konsultowane z lekarzem) . Pozwolę sobie zauważyć że rzekome cudowne działanie stewii w większości weryfikowane było na szczurach w warunkach laboratoryjnych i wyciąganie wniosków tak daleko idących jest nadużyciem mimo że rzeczywiście stewia posiada wiele istotnych cech prozdrowotnych o których postaram się niedługo napisać ( zakładka stewia a medycyna).

Zachęcam do przeszukania fachowych serwisów np www.pubmed.com gdzie można odnaleźć rzetelne opracowania opisujące w wiarygodny sposób rzeczywiste dobroczynne działanie stewii dla organizmu.

Stewia jest rośliną o niewielkich wymaganiach glebowych, najlepiej toleruje lekkie gleby o dużej zawartości składników organicznych, przepuszczalne, lekko kwaśne. Zwykle wysadzanie sadzonek do gruntu wypada około połowy maja , wówczas gleba jest dostatecznie ciepła i jest to optymalny czas do sadzenia .Stewia wówczas szybko zaczyna rosnąć i już po kilku tygodniach ma znaczne przyrosty jak poniżej.

Może być wskazane wykonanie prostych podpórek aby uniknąć złamań pędów pod ich własnym ciężarem.

Niekorzystne dla stewii jest zalewanie korzeni nadmiarem wody i może prowadzić do zamierania roślin, toteż nie należy sadzić jej w niżej położonych częściach działki lub pozbawionych naturalnego odpływu nadmiaru wody ani tez nie podlewać w przesadny sposób.

W przypadku uprawy w doniczce ważny jest odpowiedni drenaż. Należy podkreślić , że uprawa stewii nie wymaga specjalnego przygotowania podłoża o ile nie jest to ciężka, gliniasta gleba. Temperatura podłoża podczas sadzenia stewii nie powinna być niższa od 10 °C. Sadzonek nie należy natychmiast po rozpakowaniu narażać na silne działanie słońca, bowiem może zdarzyć się, że będą one nieco przesuszone po transporcie, w takim przypadku korzystne jest wystawienie roślin np. na parapet skierowany na wschód, co zapewnia optymalne naświetlenie, chroniąc jednocześnie rośliny przed silnym nasłonecznieniem występującym w godzinach południowych. Miejsce przeznaczone do posadzenia stewii powinno być nasłonecznione i w miarę możliwości osłonięte od wiatru, gdyż stewia w początkowym okresie wzrostu ma delikatne pędy i mogą być one uszkodzone przez wiosenne burze. Teoretycznie stewia znosi przymrozki do -6°C lecz młode pędy są wówczas niszczone, co pozwala uprawiać ją w naszym klimacie wyłącznie jako roślinę jednoroczną, zaś przetrzymanie wykopanych roślin w ciepłych pomieszczeniach jest możliwe, o czym świadczą zarówno doświadczenia jak i dane z literatury.

Warto pamiętać że zbiór powinien być przeprowadzony możliwie późno, ponieważ jesienią liście staja się wyraźnie słodsze, praktycznie zbiór wypada zazwyczaj około połowy września lub nawet w pierwszych dniach października..

Najprostszym sposobem użycia stewii jest dodawanie suszonych lub świeżych liści do potraw podczas ich gotowania . W przypadku kiedy choćby ze względów estetycznych wolimy aby liści w danej potrawie nie było ( np przetwory z jasnych owoców jak morele, jabłka) wystarczy wcześniej przygotować syrop ze stewii.

Można to zrobić gotując liście przez kilka minut na wolnym ogniu w małej ilości wody. Powstanie w ten sposób bardzo słodki skoncentrowany wywar, który może być używany do słodzenia i może też być przechowywany w lodówce nawet kilkanaście dni. Jest to bardzo wygodne bo nie ma potrzeby przygotowywać wywaru za każdym razem. Ponadto samodzielne przygotowane wywaru daje pewność że jest to produkt całkowicie ekologiczny bez jakichkolwiek dodatków/ulepszaczy/wypełniaczy.

W przypadku surówek lub jako dodatek do dodatkowego słodzenia niektórych owoców jak np. truskawki, agrest, czy jeżyny ( jeśli oczywiście ktoś ma taka potrzebę aby te owoce słodzić) dobrym pomysłem jest użycie suszonej stewii bardzo drobno zmielonej . Wtedy stewiozyd jest łatwo uwalniany i posypanie np. truskawek nawet maleńką ilością stewii sprawi że będą o wiele słodsze co pozwoli całkowicie uniknąć ich słodzenia cukrem .

Dlatego też w zależności od przyszłego zastosowania liści  te które są oferowane do sprzedaży mogą być przesłane w całości lub w postaci zmielonej według życzenia Kupującego. 

W przypadku domowego robienia soków za pomocą sokownika najlepiej jest otrzymany sok zagotować z dodaną stewia w postaci zmielonej , po kilkunastu minutach od zdjęcia z ognia zmielone liście opadają na dno i można bardzo łatwo zlać juz osłodzony sok do pojemników. To bardzo prosta i szybka forma użycia stewii i nie wymaga żadnych urządzeń poza sokownikiem , który jest dość powszechnym sprzętem .

W krajach skąd stewia pochodzi  bardzo często liście stewii są traktowane przez dzieci jako słodycze i chętnie są one spożywane w postaci świeżej , najczęściej prosto z ogródka ( bardzo młode liście są mniej słodkie i dlatego maja lepszy smak w bezpośrednim spożyciu, bowiem te starsze wydają sie zbyt słodkie jeśli zjadane są bezpośrednio).

Inne zastosowanie stewii są zupełnie dowolne wg gustu; dowolność jest tym większa, ze stewia dobrze znosi wysokie temperatury (nawet 200stopni C) a także zachowuje trwałość w środowisku kwaśnym , dzięki czemu nadaje sie i do wypieków i do typowo kwaśnych owoców jak porzeczki (a warto podkreślić że np dżemy porzeczkowe są znakomite ze stewią, mają doskonałą trwałość i smak, który jest niemal identyczny jak tych słodzonych cukrem).