6

§                    ROZWÓJ- proces który prowadzi od przekształcenia się prostych struktur w formy złożone i bardziej skomplikowane.

Z reguły rozwój przebiega w ściśle określonej kolejności zjawisk, co pozwala na wydzielenie stale występujących następujących po sobie e t a p ó w 

    r o z w o j u, które nazywamy okresami.

Rozwój ontogenetyczny człowieka

        Pod pojęciem ontogenetycznego rozwoju  będziemy rozumieli zespół procesów kierowanych, nieodwracalnych i powiązanych ze sobą, a kształtujących organizm osobnika od zapłodnienia do śmierci.

           Jest to zjawisko wielostronne, a w przypadku człowieka szczególnie skomplikowane, bowiem obok czynników przyrodniczych pojawiają się specyficzne modyfikatory o społecznym charakterze

Rozwój biologiczny

§                    Rozwój biologiczny lub fizyczny określa nam całokształt procesów biologicznych, jakie zachodzą w rozwijającym się organiźmie z wyłączeniem sfery osobowości psychicznej. Pojęcie rozwoju biologicznego czy też fizycznego ujmuje więc powiększanie się wymiarów i masy ciała, doskonalenie struktury i zmiany funkcji narządów.

§                    Rozwój taki nie może być utożsamiany z pojęciem rozwoju cielesnego, somatycznego, czyli inaczej z rozwojem morfologicznym czy metrycznym. Pod tymi pojęciami należy rozumieć powiększanie się rozmiarów i masy ciała, które można prosto i dokładnie wyznaczyć z pomocą pomiarów liniowych czy wagowych.

ASPEKTY ROZWOJU

ASPEKTY JAKOŚCIOWE ROZWOJU FIZYCZNEGO TO

v               WZRASTANIE,

v               RÓZNICOWANIE,

v               DOJRZEWANIE

v               I POSTĘP

WZRASTANIE (powiększanie się ciała)

§                    Rozrost-zwiekszanie się wymiarów i masy tkanek

Rozplem – mnożenie się liczby komórek na drodze podziału komórkowego i powielania kwasów DNA

Różnicowanie – doskonalenie struktury (budowy)

§                    Cytogeneza i histogeneza – przebudowa struktur komórek i tkanek

§                    Organogeneza- grupowanie się tkanek w okreslone układy i narządy

§                    Typogeneza – dostrajanie się poszczególnych układów i narządów do pozostałych i formowanie się ogólnych kształtów i proporcji organizmu

Dojrzewanie – doskonalenie funkcji

§                    Specjalizacja – kształtowanie się funkcji narządów i układów

§                    Integracja – dostrajanie się funkcji w ramach całego organizmu

Postęp – doskonalenie funkcji organizmu

Aspekty ilościowe rozwoju fizycznego

§                    Kinetyka rozwoju – poziom na jakim przebiega rozwój danego osobnika, np. niższy, przeciętny, wyższy

§                    Dynamika rozwoju – wielkość przyrostów danej cechy w jednostce czasu, inaczej tempo rozwoju

§                    Rozmach – wielkość zmian względem wyjściowej urodzeniowej lub maksymalnej wielkości cechy

§                    Rytmiczność rozwoju – tempo rozwoju w poszczególnych okresach ontogenezy

Energetyczno – informacyjne aspekty rozwoju to:

§                    Energetyka – wykorzystanie żródeł energii i koszt energetyczny procesów rozwojowych

§                    Informatyka – źródła charakter i mechanizmy przekazywnia informacji

§                    Metabolika – zjawiska przemiany materii

§                    Dystrybucja – sposób wykorzystania energii i przemiany materii przez ustrój, jest różna w zależności od fazy ontogenezy

Anabolizm – przyswajanie pokarmów, ich przekształcanie na składniki własnych tkanek czy odkładanie substancji zapasowych

Katabolizm – zużywanie związków chemicznych organizmu na potrzeby energetyczne ustroju

Trend sekularny

§                    Inaczej 100-letni ciąg zmian fenotypowych zachodzących stopniowo z pokolenia na pokolenie i postępujących w stałym kierunku pomimo krótkotrwałych fuktulacji. 
 

Zjawisko to polega na:

§         smukleniu ciała – zwiększanie się wysokości ciała w stosunku do masy ciała,

§         poszerzaniu się pasa barkowego przy niewielkim zwężeniu bioder,

§         zmianach proporcji długości kończyn górnych do dolnych przy względnie stałej długości tułowia.

§                    Zmiany wysokości ciała na dekadę – 1,5 – 2 cm.

§                    Zmiany masy ciała na dekadę – 2 kg.

Czynniki wpływające na rozwój człowieka

Ø                    czynniki endogenne genetycznie ( determinatory)

       płeć, konstytucja budowy ciała, rasa, tempo rozwoju biologicznego

Ø                    czynniki endogenne paragenetyczne (stymulatory)

       wpływ organizmu matki na rozwój płodu ( tryb życia matki w okresie ciąży, wiek rodziców, liczba przebytych przez matkę ciąż oraz kolejność ciąży).

Ø                    czynniki egzogenne (modyfikatory)

        modyfikatory naturalne

        modyfikatory kulturowe

Auksologia

Ø                    Dyscypliną zespalajacą wszystkie powyższe jest auksologia

Ø                    Jest to nauka badająca wszystkie aspekty rozwoju osobniczego ( biologiczne,psychiczne, motoryczne)

Ø                    W ramach auksologii można też wydzielić dyscypliny naukowe, które swą uwagę skupiają na niektórych okresach życia;

-                       embriologia, bada okres zarodkowy

-                       fetologia, płodowy

-                       gerontologia, bada zmiany inwolucyjne i problemy starzenia się

Okresy rozwoju człowieka

W rozwoju ontogenetycznym człowieka wyróżnia się dwie główne fazy;

q                 embrionalną, trwajacą średnio 10 księżycowych miesięcy, a obejmującą okres od zapłodnienia do urodzenia

q                 postembrionalną, zwaną również fazą rozwoju pozapłodowego i trwającą od urodzenia do śmierci

Kryterium antropologiczne (Promińska 1995)

Ø                  Okres noworodka-od urodzenia do ok. 4 tygodni tj. przystosowania się organizmu dziecka do samodzielnego bytu do ustąpienia objawów związanych z porodem

Ø                  Okres niemowlęctwa-do około 1 roku życia, do przyjęcia spionizowanej postawy ciała

Ø                  Okres wczesnego dzieciństwa-do 7 roku życia, tj. wymiany zębów mlecznych

Ø                  Okres dzieciństwa starszego od 7 roku do dojrzałości płciowej, tj. u dziewcząt do 12-15 lat, chłopców 16-18 lat

Ø                  Okres młodzieńczy do osiągnięcia ostatecznej wysokości ciała, kobiety 18-20 rok życia, mężczyźni między 20-23 rokiem życia

Ø                  Okres wieku dorosłego do 40 lat, tj.do wystąpienia pierwszych objawów starzenia się organizmu

Ø                  Okres wieku dojrzałego do 60 lat, tj. do zakończenia  funkcji gruczołów u obu płci, po czym następuje okres starości

CHARAKTERYSTYKA ROZWOJU PSYCHOFIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO  DZIECI W MŁODSZYM WIEKU PRZEDSZKOLNYM
 

Ø                     Proporcja budowy ciała dziecka jest typowo dziecięca ( stosunkowo duża głowa, długi tułów i krótkie kończyny

Ø                     Dziecko w tym wieku rośnie szybko i stosunkowo mało przybiera na wadze, na skutek naturalnej ruchliwości stopniowo szczupleje

Ø                     Kościec dziecka 3-4 letniego zachowuje jeszcze konsystencję chrząstkową ( jest giętki, elastyczny, a prawidłowe krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze całkowicie ukształtowane)

Ø                     Połączenia stawowe są nietrwałe, więzadła słabe i rozciągliwe

Ø                     Płuca i serce pracują intensywnie, lecz nieekonmicznie;

l          częstotliwość oddechu wynosi około 30  ( u dorosłego człowieka 16)

l          serce wykonuje 90-110 uderzeń na minutę (  u dorosłego człowieka 70-80)

l          intensywny wysiłek powoduje przyspieszenie tętna do 200 uderzeń na minut

Ø                     układ nerwowy jest niedojrzały i działa niesprawnie ( słabo zaawansowany proces myelinizacji)

Ø                     ruchy dziecka są rozrzutne-synkinezy, mało precyzyjne, totalne ( brak koordynacji powoduje trudności w pisaniu, posługiwaniu się przyborami do jedzenia, sznurowaniu bucików)

Ø                     przerost układu limfatycznego jest u dziecka w tym wieku przyczyną chorób górnych dróg oddechowych

Ø                     w związku z dużą ruchliwością dziecka należy zapewnić mu warunki do ruchowego wyżycia się

Ø                     wskazane są zabawy ruchowe, naśladowcze i konstrukcyjne

CHARAKTERYSTYKA ROZWOJU PSYCHOFIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO  DZIECI  WIEKU PRZEDSZKOLNYM
5-6 lat
 

Ø                     wiek 5-6 lat charakteryzuje się znacznym postępem w rozwoju i krzepnięciu organizmu,

Ø                     doskonalą się już nie tylko podstawowe formy ruchów, lecz dziecko potrafi teraz je łączyć w   określone całości ( np. w czasie biegu chwytać i rzucać piłkę, z rozbiegu wykonać skok itp.),

Ø                     porównując dziecko 3 letnie z 5-6 letnimi dostrzegamy istotne różnice w szybkości biegu, skoku w dal i rzutach,

Ø                     oprócz odpowiedniego terenu i sprzętu stymulującego ruchliwość dziecka należy umożliwić mu ćwiczenia i zabawy ruchowe w grupach,

Ø                     należy również przyzwyczaić dzieci do prawidłowego nazewnictwa wykonywanych ćwiczeń   ( fikołek – przewrót w przód)

PODSUMOWANIE

l           SPECYFICZNA RUCHLIWOŚĆ I POTRZEBA AKTYWNOŚCI RUCHOWEJ

l           PRAGNIENIE PRZEŻYĆ I EMOCJI

l           BOGATA WYOBRAŻNIA

l           POBUDLIWOŚĆ ORAZ ZMIENNOŚĆ NASTROJÓW ORAZ ZAINTERESOWAŃ

l           ŁATWE ULEGANIE ZMĘCZENIU I SZYBKA REGENERACJA SIŁ

l           PLASTYCZNOŚĆ ORGANIZMU, JEGO PODATNOŚĆ NA DODATNIE I UJEMNE WPŁYWY ŚRODOWISKA

Definicja choroby

CHOROBĄ określa się każde odchylenie od stanu zdrowia fizycznego i psychicznego. Obok chorób istnieją również wady, polegające na nieprawidłowościach budowy i funkcji narządów ustroju ludzkiego, w którym nastąpiło  zakłócenie złożonych procesów fizykochemicznych i biologicznych. Stan choroby skłania człowieka do szukania pomocy i do działania naprawczego zmierzającego do przywrócenia zaburzonej równowagi ustrojowej.  

Czynniki chorobotwórcze i deficyty środowiskowe

    Wszystkie czynniki chorobotwórcze przyczyniające się do powstania chorób w ustroju ludzkim zwykło się dzielić na fizyczne, chemiczne, biologiczne i społeczne.

Ø                 Do fizycznych zalicza się czynniki mechaniczne powodujące urazy i nieszczęśliwe wypadki , oddziaływanie niekorzystnych właściwości powietrza i klimat, wody i gleby, różnego rodzaju promieniowanie słoneczne, zanieczyszczenie powietrza.

...