Harris Joanne - Świat w ziarnku.pdf - Harris Joanne - glory24

Joanne Harris

Świat W Ziarnku Piasku

Przełożyła Ewa Horodysk

Mojej matce

Jeannette Payen Short

Żaden człowiek nie jest wyspą

John Donne

Ujrzeć świat w ziarnku piasku...

William Blake

PROLOG

Wyspy są inne. Im mniejsza wyspa, tym prawdziwsze staje się to stwierdzenie. Wystarczy

spojrzeć na Brytanię. Trudno sobie wyobrazić, że ten wąski skrawek lądu może zawierać w sobie

taką różnorodność. Krykiet, herbata ze śmietanką, Szekspir, Sheffield, ryba z frytkami zawinięta

w gazetę, Soho, dwa uniwersytety, plaża w Southend, pasiaste leżaki w Green Park, Coronation

Street, Oxford Street, leniwe niedzielne popołudnia. Tyle sprzeczności. A wszystkie maszerują

wspólnie niczym podchmieleni demonstranci, którzy nie zdążyli się jeszcze zorientować, że

protestują głównie przeciw sobie nawzajem. Wyspy są siedzibą pionierów, odszczepieńców,

malkontentów, nieprzystosowanych, izolacjonistów z natury. Są, jak już powiedziałam, inne.

Ta wyspa, na przykład. Można w jeden dzień przejechać rowerem z jednego krańca na

drugi. Człowiek zdolny kroczyć po wodzie dotarłby na stały ląd w jedno popołudnie. Le Devin,

jedna z wielu wysepek, które uwięzły niczym kraby na mieliźnie u wybrzeży Wandei. Od strony

lądu przesłania ją Noirmoutier, od południa Yeu i w mglisty dzień zupełnie jej nie widać. Rzadko

pojawia się na mapach. W istocie nie bardzo zasługuje na miano wyspy, będąc zaledwie

ambitnym zlepkiem piaszczystych ławic, wydźwigniętych z Atlantyku na skalistej grani, z

dwiema wioskami, małą przetwórnią ryb i jedną jedyną plażą. Nad samym brzegiem rodzinne

Les Salants, szereg chat zaledwie wystarczający, by stworzyć wioskę, i zstępujący chwiejnie

wśród skał i wydm ku morzu, które podczas każdego niepomyślnego przypływu wdziera się

coraz dalej. Dom, miejsce, od którego nie ma ucieczki, miejsce, ku któremu prowadzi kompas

serca.

Gdyby dano mi wybór, niewykluczone, że wolałabym coś innego. Może jakieś miejsce w

Anglii, gdzie obie z matką byłyśmy szczęśliwe przez blisko rok, dopóki mój niespokojny duch

nie pognał nas w drogę. A może Irlandię albo Jersey, Ionę albo Skye. Widzicie, że wyszukuję

wyspy jakby instynktownie, jakbym próbowała odtworzyć moją wyspę, Le Devin, jedyne

miejsce, którego nic nie potrafi zastąpić.

Kształtem przypomina uśpioną kobietę. Les Salants to jej głowa, osłonięta ramionami

przed niepogodą. La Goulue to brzuch, a La Houssiniere leży w zacisznym zgięciu kolan. Otacza

ją La Jetee, obręcz piaszczystych wysepek, które rozszerzają się i kurczą zależnie od pływów,

przesuwają stopniowo linię brzegu, podgryzając ją z jednej strony i nawarstwiając się z drugiej.

Rzadko zachowują swój kształt dostatecznie długo, by uzyskać nazwy. Dalej rozpościera się

wielkie nieznane, płytki szelf, który za La Jetee opada stromo w niezmierzoną głębinę, zwaną

przez miejscowych Nid’Poule. List w butelce, rzucony z pierwszego lepszego punktu wyspy,

wróci najpewniej do La Goulue - Łakomczuchy - która ochrania wioskę Les Salants przed silnym

morskim wiatrem. Położenie na wschód od skalistego czubka Pointę Griznoz sprawia, że gruby

piach, muł i wszelkie odpadki często się tu gromadzą. Przyczyniają się do tego przypływy i

zimowe sztormy, wznoszące na skałach mury obronne z wodorostów, które dopiero po pół roku

czy po roku spłukuje następny sztorm.

Jak widać, Le Devin nie grzeszy urodą. Przygarbiona, pierwotna sylwetka przypomina

naszą świętą patronkę, Marine-de-la-Mer. Turyści pojawiają się rzadko. Niewiele znajdują tu

atrakcji. Jeżeli z lotu ptaka wyspy wyglądają jak tancerki w tiulowych krynolinach, Le Devin jest

chórzystką z tylnego rzędu - dość przeciętną chórzystką - która potknęła się na próbie. Obydwie

zmyliłyśmy krok, ona i ja. Spektakl toczy się dalej bez nas.

Wyspa zachowała jednak swą tożsamość. Kilkukilometrowy spłachetek lądu, który nie

stracił indywidualności, a jego dialekty, potrawy, tradycje i ubiory odróżniają go od innych wysp,

podobnie jak od kontynentalnej Francji. Wyspiarze uważają się raczej za Devinoficzykow niż za

Francuzów czy choćby Wandę jeżyków. Nie darzą zaufaniem żadnego polityka. Niewielu z ich

synów zadaje sobie trud pełnienia służby wojskowej. Ich oddalenie od najistotniejszych spraw

wydaje się wręcz absurdalne. A w oddaleniu od biurokracji i prawa Le Devin przestrzega

własnych reguł.

Nie oznacza to, że obcy nie są mile widziani. Przeciwnie; zachęcalibyśmy turystów,

gdybyśmy tylko wiedzieli, jak to robić. W Les Salants turystyka oznacza zamożność.

Spoglądamy ponad falami na Noirmoutier, na te hotele, pensjonaty, sklepy i uroczy długi most z

kontynentu, wznoszący się nad falami. Latem drogi są jak rzeka aut z obcymi tablicami

rejestracyjnymi i walizkami wylewającymi się z bagażników, plaże roją się od ludzi, a my

próbujemy sobie wyobrazić, jak by to było, gdyby przyjechali do nas. Ale zazwyczaj

poprzestajemy na marzeniach. Turyści - ci nieliczni, którzy zapuszczają się aż tutaj - z uporem

wybierają La Houssiniere, żeby być bliżej kontynentu. Nie mają czego szukać w Les Salants,

gdzie zamiast plaży jest skaliste wybrzeże i pryzmy kamieni zlepionych twardym piaskiem,

nawiewanym przez uparty, nieustający wiatr.

Ludzie z La Houssiniere wiedzą o tym. Od niepamiętnych czasów trwa waśń między

houssinianami a salanianami, która zaczęła się od sporów na tle religijnym, a następnie objęła

prawa do połowów ryb, budownictwo, handel i wreszcie - nieuchronnie - kwestię gruntów. Zajęte

ziemie należą zgodnie z prawem do tych, którzy je zajęli, i do ich potomków. Jest to jedyny

majątek salanian. La Houssiniere natomiast sprawuje nadzór nad dostawami z kontynentu

(najstarsza z tamtejszych rodzin kieruje jedynym promem) i ustala ceny. Jeśli jakiś houssinianin

ma sposobność okpić salanianina, wykorzysta ją. A jeśli salanianinowi uda się wziąć górę nad

houssinianinem, cała wioska uczestniczy w jego tryumfie.

La Houssiniere posiada tajną broń. Nazywa się ona Les Immortelles i jest niedużą

piaszczystą plażą, dwie minuty spaceru od zatoki, otoczoną z jednej strony nadgryzionym zębem

czasu falochronem. Tu żaglówki ślizgają się po falach, osłonięte od zachodnich wiatrów. Tylko

tutaj można się bezpiecznie kąpać albo żeglować z dala od silnych morskich prądów, szarpiących

przylądek. Owa plaża - wybryk natury - poróżniła dwie osady. Wioska rozrosła się do rozmiarów

miasteczka. Dlatego La Houssiniere rozkwita - na miarę wyspiarskich standardów. Jest tam

restauracja, hotel, kino, dyskoteka, kemping. Latem zatoczkę wypełniają łodzie wczasowiczów.

La Houssiniere gości mera wyspy, komendanta policji, pocztę oraz jedynego duchownego. W

sierpniu różne rodziny z kontynentu wynajmują tu domy i wprowadzają swoje obyczaje.

Tymczasem Les Salants w lecie ogarnia martwota; piecze się i dyszy w skwarze i

wichurze. Ale dla mnie to mimo wszystko jest dom. Nie najpiękniejsze ani nawet

najgościnniejsze miejsce na ziemi. Ale to moje miejsce.

Wszystko powraca. Takie powiedzenie kursuje na Le Devin. Życie po jednej barwnej

stronie morskiego prądu jest jak zatwierdzenie nadziei. Wszystko w końcu powraca. Rozbite

łodzie, listy w butelkach, pasy ratunkowe, rupiecie, zagubieni rybacy. Niewielu potrafi się oprzeć

przyciągającej sile La Goulue. Może odezwać się po latach. Kontynent wabi pieniędzmi,

miastami, kolorowym, błazeńskim życiem. Troje z czworga osiemnastolatków wyjeżdża, marząc

od świecie poza granicami La Jetee. Ale Łakomczucha jest nie tylko głodna - jest cierpliwa. A

dla takich jak ja, nigdzie niezakotwiczonych, powrót wydaje się przesądzony z góry.

Miałam kiedyś swoją historię. To jest teraz bez znaczenia. Na Le Devin nikt nie dba o

żadną historię poza własną. Fala wyrzuca na brzeg przedmioty - rozmaite szczątki, piłki plażowe,

martwe ptaki, puste portfele, kosztowne obuwie sportowe, plastikowe sztućce, a nawet ludzi - i

nie pytamy o ich pochodzenie. Morze usuwa wszystko, do czego nikt nie rości sobie pretensji. A

także morskie stworzenia, przemieszczające się od czasu do czasu tą autostradą: portugalskie

fregaty, orki, koniki morskie, rozgwiazdy, od czasu do czasu wieloryb. Zatrzymują się lub

odpływają, ścigane wzrokiem gapiów, którzy zapominają o nich, zaledwie te wypłyną na szersze

wody. Dla wyspiarzy nie istnieje nic poza La Jetee. Od tego punktu aż po Amerykę nie ma żadnej

plamki na horyzoncie. Nikt nie wyprawia się tak daleko. Nikt nie bada ruchu fal ani tego, co

przynoszą. Tylko ja. Mam prawo, bo sama jestem rozbitkiem.

Weźmy na przykład tę plażę. To zdumiewające. Jedna jedyna plaża na wysepce, fortunny

układ przypływów i odpływów, sto tysięcy ton piachu, pradawnego i twardego jak skała, który

tysiące zazdrosnych spojrzeń obraca w coś cenniejszego niż złoto. Niewątpliwie wzbogaciło to

mieszkańców La Houssiniere, choć wszyscy wiemy, jak łatwo i jak nieodwołalnie sprawy mogły

ułożyć się inaczej.

Zmienny prąd, zbaczający o sto metrów w lewo lub w prawo. Wahania dominującego

wiatru. Geograficzne przesunięcia dna morskiego. Silny sztorm. Wszystko to może w każdej

chwili wywołać niszczący przewrót. Szczęśliwy traf jest jak wahadło - kołysze się wolno przez

dziesięciolecia, kryjąc w swym cieniu to, co nieuniknione.

Les Salants cierpliwie oczekuje swej kolejności.

Harris Joanne - Świat w ziarnku.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: