Jamblich.pdf

J A M B L I C H

O Ż Y C I U P I T A G O R E J S K I M

M M I V ®

Tłumaczyła Janina Gajda – Krynicka

Jamblich

O życiu pitagorejskim

Rozdział I

Jest zwyczajem wszystkich ludzi roztropnych przy każdym przedsię-

wzięciu związanym z filozofią przywołać na pomoc boga; a zatem tym

bardziej godzi się to uczynić, gdy chodzi o tę filozofię, która słusznie

i sprawiedliwie wzięła miano od boskiego Pitagorasa. A ponieważ

wzięła ona swój początek od bogów, nie wolno wręcz podejmować prób

opisania jej inaczej, jak tylko z bogów pomocą. Ponadto jej piękno

i wielkość przekracza możliwości ludzkiego [pojmowania], tak że nie

można jej zrozumieć od razu, lecz tylko wtedy ktoś może z niej coś

pochwycić, gdy za łaskawym przewodnictwem bogów powoli krok za

krokiem i w ciszy umysłu będzie się do niej zbliżał. Z powyższych

powodów zatem, uprosiwszy bogów, by kierowali naszym przedsię-

wzięciem i powierzywszy się im całkowicie, idziemy [pisząc] za ich

rozkazami, nie troszcząc się zgoła o to, że szkoła ta przez długi już czas

była zapomniana, ukryta pod obcymi naukami i tajemnymi symbolami,

pogrążona w cieniu przez podrabiane i fałszywe pisma, jak i przez wiele

tego rodzaju przeciwności. Wystarcza nam bowiem wola bogów,

z których pomocą można pokonać jeszcze większe od tych trudności

i przeszkody. Po bogach zaś za przewodnika postawimy sobie twórcę

i ojca tej boskiej filozofii, przedstawiwszy na początku krótko Jego

pochodzenie i ojczyznę.

Rozdział II

Powiadają, że Ankajos, mieszkaniec [miasta] Same na Kefallenii,

pochodził od Zeusa, ponieważ taką opinię zjednała mu jego dzielność

i wielkość duszy; roztropnością bowiem i sławą przewyższał innych

Kefallenijczyków. Jemu to miała nakazać wyrocznia Pytii, by zebrał

osadników z Kefallenii, Arkadii, Tessalii i dołączywszy do nich

mieszkańców Aten, Epidauros i Chalkis, poprowadził ich wszystkich,

by założyli kolonię na wyspie nazywanej ze względu na urodzajność

ziemi Melamfyllos; [wyrocznia poleciła mu również], by nazwał [założone

przez siebie] miasto Samos, od Same na Kefallenii. Treść zaś

wyroczni była następująca:

Nakazuję ci, Ankajosie, osiedlić się w Samos, zamiast w Same,

na morskiej wyspie; nosi ona nazwę Fyllas.

Dowodem na to, że osadnicy pochodzili z wymienionych miejsc, jest

nie tylko kult bogów i obrzędy religijne, ponieważ zostały przeniesione

z miejsc, z których przybyli ludzie, lecz także związki pokrewieństwa

i wspólne biesiady, które mają zwyczaj urządzać Samijczycy.

Mówią więc, że Mnesarchos i Pythais, rodzice Pitagorasa, wywodzili

się z domu i rodu założonego przez Ankajosa, założyciela kolonii. Dla

tej to właśnie zacności rodu, znanej wśród współobywateli, jakiś poeta

samijski powiada, że [Pitagoras] był synem Apollina, mówiąc:

Pythais, najpiękniejsza spośród mieszkanek Samos,

zrodziła Apollinowi Pitagorasa, miłego Zeusowi.

Warto opowiedzieć, jak rozpowszechniła się ta opowieść: Mnesar-

chosowi, przebywającemu w Delfach dla handlu wraz z żoną, której

ciąża nie była jeszcze widoczna, gdy zasięgał rady wyroczni w sprawie

żeglugi do Syrii, Pytia przepowiedziała, iż wyprawa będzie po jego myśli

i przyniesie mu zysk, żona zaś, już brzemienna, urodzi syna, który

pięknością i mądrością przewyższy wszystkich i przyniesie wielki

pożytek rodzajowi ludzkiemu we wszystkim, co dotyczy życia. Mnesar-

chos zaś — wywnioskowawszy, że bóg nie udzieliłby wyroczni nie

pytającemu o dziecko, gdyby nie miał w stosunku do niego wspaniałych

zamysłów, i że będzie ono obdarzone boskimi darami — ze względu na

dziecko i na wieszczkę [Pytię] natychmiast zmienił imię żony z Parthenis

na Pythais. Gdy zaś w Sydonie w Fenicji urodziła, narodzonego syna

nazwał Pitagorasem, ponieważ [jego przyjście na świat] zostało przepo-

wiedziane przez [Apollina] Pytyjskiego. Należy bowiem odrzucić [prze-

kazy] Epimenidesa 1 , Eudoksosa 2 i Ksenokratesa 3 , którzy mniemają, iż

wtedy właśnie Apollo obcował z Parthenis i z nie brzemiennej uczynił

brzemienną, a [następnie] obwieścił nowinę ustami wieszczki. W to

bowiem w żadnym wypadku nie należy wierzyć. Wszelako nikt, kto

wyciąga wnioski z samych narodzin i z mądrości duszy Pitagorasa, nie

może podawać w wątpliwość tego, że Jego dusza, pozostająca we władzy

Apollina, czy to jako Jego towarzyszka, czy też w jakiś inny sposób

z nim związana i połączona, została zesłana ludziom. Tak mówi się

o Jego pochodzeniu.

Gdy zaś Mnesarchos powrócił z Syrii na Samos z ogromnym zyskiem

i wielkim bogactwem, wzniósł świątynię Apollinowi Pytyjskiemu,

[uczciwszy go] napisem, a chłopca wykształcił we wszelakich najgodniej-

szych naukach, powierzywszy Go i oddawszy na wychowanie Kreofilo-

sowi 4 i Ferekydesowi Syryjczykowi 5 , i wreszcie niemal wszystkim

przełożonym świątyń, by mógł być dostatecznie, stosownie do swych

możliwości, biegły również w sprawach boskich. Został najlepiej

i najpiękniej wychowany i wykształcony spośród wszystkich ludzi,

o których się pamięta, jak też [stał się] najbardziej [pod tym względem]

godny boga. Po śmierci ojca wzrastał w powagę i opanowanie, a jeszcze

jako młodzieniec był uważany za godnego szacunku i czci nawet ze

strony najstarszych; gdy Go oglądano lub słuchano, przyciągał ku sobie

wszystkich i wbudzał podziw w każdym, na kogo spojrzał, tak że wielu

1 Por. Porfiriusz, Żywot Pitagorasa, przypis 32, na s. 13 niniejszego wydania.

2 Por. tamże, przypis 13.

3 Ksenokrates, żyjący w latach 396-314 p.n.e., był w latach 339-314 kolejnym po

Speusipposie następcą Platona w Akademii. Napisał wiele nie zachowanych pism,

komentujących naukę Platona, w których sporo uwagi poświęca Pitagorasowi.

4 Por. Porfiriusz, op. cit., przypis 3, na s. 3 niniejszego wydania.

5 Por. tamże, przypis 2,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: