Rozdział 9„Zagrożona młodzież” Pawełek
Ciąże nieletnich i ryzykowne zachowania seksualne
Skala zjawiska; zwiastuny ciąż nieletnich; społeczno- ekonomiczne, edukacyjne, zdrowotne i rodzinne konsekwencje wczesnego rodzicielstwa; SDT (choroby przenoszone drogą płciową); model adlerowski
Zasięg problemu i skala zjawiska:
- w Stanach Zjednoczonych prawie milion dziewcząt rocznie zachodzi w ciąże z czego połowa rodzi dzieci, niemal wszystkie ciąże były niezaplanowane,
- natężenie przedmałżeńskiej aktywności seksualnej zaczęło przybierać na sile w latach 20. I trwa do dziś,
- przyrost aktywności seksualnej jest większy u młodzieży młodszej niż u starszej,
- przed ukończeniem 15 roku życia aż 87% młodzieży zdeklarowało, iż przeżyło już inicjację seksualna, a 91,5% - przed ukończeniem 17 roku życia,
- z podejmowaniem aktywności seksualnej koreluje picie alkoholu, palenie tytoniu i marihuany,
- 2/3 nastolatków stosuje jakąś formę antykoncepcji,
- 1/3 wszystkich ciąż nieletnich kończy się aborcją,
- powody wzrostu aktywności seksualnej wśród młodzieży: spadek liczby małżeństw zawieranych przez osoby niepełnoletnie, coraz wcześniejsze pokwitanie, zmiana norm regulujących zachowania seksualne w kierunku większej aktywności seksualnej, zmiany zachodzące w kulturze młodzieżowej,
Zwiastuny ciąż nieletnich:
- na zjawisko ciąż nieletnich składa się wiele różnych czynników rodzinnych, społecznych, psychologicznych i interpersonalnych,
- przyczyny tego można podzielić na kilka grup: 1.zagadnienia związane z rozwojem w okresie dorastania 2.czynniki poprzedzające, przygotowujące grunt pod zajście w ciąże 3. Czynniki interpersonalne, takie jak relacje z rówieśnikami i dynamika rodzinna 4.wpływ mediów
Ad. 1
- wielu nastolatków widzi w aktywności seksualnej sposób kształtowania dorosłej tożsamości,
- seks jest sposobem walki z rodzicami, którzy ich zdaniem, przeszkadzają w dążeniu do niezależności,
-aktywność seksualna jako sprawdzenie się w rolach do małżeństwa, życia rodzinnego, pracy zawodowej,
- niektórzy młodzi ludzie twierdzą iż wydając na świat potomstwo nie mają nic do stracenia,
Ad. 2
- szereg cech osobistych i demograficznych zwiększa ryzyko przedwczesnej ciąży, najczęściej jest to małe poczucie wartości, niska samoocena, nieumiejętność planowania przyszłości i częste podejmowanie ryzykownych działań,
- wyższe ryzyko przedwczesnej ciąży występuje również u młodzieży odrzucającej normy społeczne, nieposiadającej odpowiedniej wiedzy na temat własnej fizjologii, mało religijnej,
- niska ocena własnych szans życiowych oraz perspektywy na ukończenie szkoły również wiąże się z przedwczesną ciążą,
- ryzyko wystąpienia przedwczesnej ciąży większe u nastolatek, które urodziła matka niepełnoletnia,
- podobnie jest z osobami wychowującymi się w rodzinach niepełnych, skłóconych i niestabilnych,
- czynniki prowadzące do przedwczesnej ciąży to także: brak ojca, niski status społeczny, słabe postępy w nauce, kłopoty rodzinne,
Ad. 3
- ważne i istotne są relacje matki z córką, im lepsze kontakty tym mniejsze prawdopodobieństwo przedwczesnej ciąży i większa odpowiedzialność nastolatki,
- rodzina w której relacje interpersonalne szwankują, występują konflikty popycha młodzież do szukania bliskości gdzieś indziej,
- istotne są także wpływy rówieśników,
Ad. 4
- przesycenie erotyzmem i seksem w reklamach, programach różnego typu,
- prowokacja ze strony mediów i zachęcanie do aktywności seksualnej,
Konsekwencje wczesnego rodzenia:
1. Konsekwencje społeczno-ekonomiczne:
- złe warunki mieszkaniowe, złe odżywianie, zły stan zdrowia, bezrobocie lub praca w niepełnym wymiarze,
-przerwanie nauki szkolnej, niedostateczne przygotowanie do zawodu, zależność ekonomiczna,
- narażenie na życie w biedzie,
2. Konsekwencje edukacyjne:
- słabe wyniki w nauce, niskie aspiracje zawodowe, rzucenie szkoły, bezrobocie, niepełne zatrudnienie,
- problemy edukacyjne powtarzają się w następnym pokoleniu, są to m.in.: problemy emocjonalne, kłopoty z zachowaniem, nieregularne chodzenie do szkoły, niższe oceny,
3. Konsekwencje zdrowotne:
- złe odżywianie, większa zachorowalność, ograniczony dostęp do świadczeń medycznych,
- występowanie anemii, zatruć ciążowych, zakażeń układu moczowego, chorób wenerycznych,
- problemy zdrowotne mają także ich dzieci: wyższe ryzyko urodzenia dziecka z niedowagą, ryzyko utraty dziecka po porodzie, wady rozwojowe, kalectwa,
4. Konsekwencje rodzinne :
- niewiele nastolatek z dzieckiem wychodzi za mąż,
- a jeśli już wyjdą za mąż to następuje rozwód,
- wychowywanie dziecka w rodzinie niepełnej,
- długie godziny spędzane w pracy =słaba więź z dzieckiem,
- zaniedbywanie dziecka, z powodu braku informacji, dochodzi także do maltretowania dziecka,
- dzieci wychowywane przez nastoletnie matki mają problemy z przystosowaniem społecznym,
Choroby przenoszone drogą płciową:
- choroby weneryczne: ziarnica, stan zapalny pochwy lub dróg moczowych wywołany przez chlamydie, rzeżączka i opryszczki narządów płciowych, kiła,
- niektóre z nich jak np. kiła są nieuleczalne,
- zakażenie wirusem HIV i możliwość zachorowania na AIDS, często młodzież bagatelizuje sprawę, wielość partnerów, duża aktywność seksualna, nieużywanie prezerwatyw wiąże się z ryzykiem zakażenia,
Strategie profilaktyki i terapii – zarys ogólny:
- 3 podejścia ogólne: 1.planowanie rodziny i edukacja szkolna, 2.szersze udostępnianie środków antykoncepcyjnych nastolatkom, 3.poszerzenie możliwości życiowych młodzieży najbardziej narażonej na niebezpieczny seks i zajście w ciąże,
- już w początkowych latach szkoły nauczanie powinno być objęte edukacją seksualną,
- przekazywanie dokładnej i pełnej wiedzy po to by młodzież mogła świadomie i odpowiedzialnie podejmować decyzje,
- ważne uczenie odpowiedzialnych strategii podejmowania decyzji,
- edukacja seksualna podnosi poziom wiedzy faktograficznej,
Ad. 2 :
- nie wolno odcinać młodzieży od środków antykoncepcyjnych,
- najlepiej udostępniać środki antykoncepcyjne w przychodniach szkolnych i rejonowych mogących zapewnić dzieciom i młodzieży wszechstronną opiekę medyczną,
Ad. 3 :
- wizja szczęśliwej przyszłości , zapewnienie szansy zdobycia wiedzy, kwalifikacji zawodowych, pracy, pomocy w planowaniu życia, kompleksowej opieki zdrowotnej,
- unikniecie ciąży wymaga także umiejętności: decyzyjnych, asertywnych, kształtowania pozytywnej samooceny, młodzież powinna wykształcić w sobie te umiejętności, zgodnie z własnymi wartościami,
- ważna jest także świadomość celów, do których się dąży,
Strategia profilaktyki i terapii: model adlerowski:
- sformułowany przez Adolfa Adlera, wyjaśniający zachowanie młodzieży,
- nasze najważniejsze cele to: 1. Zaprezentowanie podstawowych zagadnień koniecznych do rozumienia jednego z aspektów zachowań seksualnych młodzieży, 2.pomaganie w lepszym zrozumieniu siebie, 3.dostarczenie zaniepokojonym dorosłym odpowiednich narzędzi do zapobiegania ciążom nieletnich i radzenia sobie z nimi, kiedy do nich dojdzie.
- wg Adlera celem znacznej części indywidualnych zachowań jest znalezienie sobie miejsca, pozycji w grupie,
- każdy ma potrzebę przynależności, wielu młodych ma trudności z odnalezieniem własnego miejsca, przez co sięga do nieakceptowanych zachowań, myśląc, że w ten sposób zaspokoją swoją potrzebę – sa to tzw. cele złego zachowania, pozwalające znaleźć jednostce swoje miejsce w grupie poprzez zachowanie antyspołeczne, źle, autodestrukcyjne,
- należy więc rozpoznać i zrozumieć gdzie tkwi błąd w rozpoznaniu celu zachowania i go naprawić, a później uświadomić młodzieży ukryte cele jej zachowań,
Celowość zachowań:
- poszukując celu sięgamy w przyszłość, przyczyny – w przeszłość,
- przyczyną będzie zdarzenie, osoba, sytuacja, która spowodowała obecne zachowanie,
- zachowanie jest środkiem do celu, celem jest także zatem zajście w ciąże mimo zaprzeczeń wielu nastolatek,
Cele złego zachowania:
- złe zachowanie służy do: 1. Zwrócenia na siebie uwagi(dziecko chce by się nim ktoś zajął) 2.zdobyciu władzy(dziecko chce rządzić) 3. Zemsty(dziecko chce kogoś skrzywdzić) 4. Potwierdzeniu własnej nieadekwatności, pozorowaniu nieporadności(dziecko chce żeby je pozostawiono w spokoju)
Ad. 1:
- celem zdobycia uwagi jest wzbudzenie zainteresowania dorosłych, interwencja dorosłego jeszcze bardziej wpływa na chęć zwrócenia uwagi,
- zrozumienie co kryje się za nieodpowiedzialnym zachowaniem w sferze seksu nastręcza trudności, może to być niezainteresowanie rodziców, zdobycie miłości chłopca, chęć posiadania i wyidealizowana wizja dziecka,
- młody człowiek manifestując swoja władzę łamie rozkazy i zasady dane przez dorosłych, prowokując ich do podjęcia działania,
- ukrytym celem wykroczeń seksualnych może być ukaranie rodziców, których styl wychowania jest np. zbyt surowy,
- poczucie Władzy przejawia się często w niekorzystaniu z antykoncepcji, postawą macho,
- silny żal dziecka, gniew, chęć zemsty na rodzicach jest także związana z przedwczesna i nieodpowiedzialna aktywnością seksualną,
- może być to także akt zemsty wobec partnera seksualnego, który porzucił, zlekceważył,
- motywem może też być chęć wyrównania rachunków z poprzednim partnerem,
Ad. 4:
- pozując nieporadność młody człowiek chce by w ten sposób nie musieć uczestniczyć w życiu grupy,- mają przekonanie, ze się do niczego nie nadają, wiec wszyscy mają je zostawić w spokoju,
- w sferze seksu nieporadność pozorowana przejawia się na kilka różnych sposobów, np. brak asertywności w odmawianiu udziału aktywności seksualnej, niechęć do używania środków antykoncepcyjnych, przerzucanie całej odpowiedzialności za ciąże na partnera czy partnerkę;
Skuteczne metody interwencji :
1. Procedury korygujące:
- należą do nich a) zmiana sposobu reagowania na młodzież, która źle się zachowuje, b) pomaganie młodzieży w interpretacji celów złego zachowania,
- zmiana reakcji wiąże się z rozpoznaniem uczuć jakie w nas wywołuje zachowanie młodego człowieka, a także powstrzymywanie się od pójścia za ich głosem,
- jeśli chodzi o interpretacje należy przedstawić młodemu człowiekowi kilka wariantów,
2. Naturalne i logiczne konsekwencje złego zachowania:- pozwolenie by dziecko odczuło na własnej skórze konsekwencje płynące z jego niewłaściwego zachowania,
- metoda ta ma służyć wyrobieniu w dziecku odpowiedzialności za swoje postępowanie,
3. Zachęta:
- poprawia stosunki rodziców z dzieckiem,
- poprawia także poczucie wartości i samooceny dziecka poprzez koncentrowanie się na rzeczywistych zaletach i moralnych stronach,
- ważne jest wzbudzenie w dziecku poczucia, ze cieni się je za to jakie jest;
bopotrzebuje1