Strona 1 do poczytania
(nie wiedziałam, co mam wybrać, jako najważniejsze informacje, wiec przeczytajcie sobie i tyle)
Rozwój osadnictwa dokonuje się również wskutek świadomej działalności człowieka, który w procesie swojego rozwoju podejmuje wciąż nowe wysiłki organizacyjne w celu zapewnienia mu lepszej przyszłości. Istotne staje się ukazanie roli, jaką w kształtowaniu się osadnictwa odegrały religia i organizacja życia politycznego.
Pierwsze miasta powstały w Mezopotamii, dolinie Nilu, Indusu i Rzeki Żółtej. Początkowo były one uważane za ośrodki władzy (dyspozycji politycznej i gospodarczej, religijnej).
Pomimo ze podstawą starożytnych cywilizacji, potamicznych były uprawy rolnicze, wykształciły one centra osadnicze, nazywane miastami. Głównymi funkcjami tych miast były: funkcja administracyjna, polityczna i militarna (siedziba władzy), rzemieślnicza (oparta o wyroby z lokalnych surowców roślinnych i zwierzęcych) i wymiany handlowej. Prócz tego rozwijała się funkcja religijna. Kolejnym etapem rozwoju osadnictwa była cywilizacja talasoniczna (morska). Rozwój umiejętności poruszania się w środowisku wodnym, a zwłaszcza techniki budowania statków morskich, którymi można było przemieszczać ludzi i towary był początkiem osadnictwa nadmorskiego. Rozwój starożytnych potęg morskich zaowocował nie tylko wymianą handlową między ówczesnymi państwami, ale przede wszystkim dynamiczną kolonizacją wybrzeży. Kolonizacja grecka wybrzeży morskich rozpoczyna się na przełomie III i II tysiąclecia p.n.e.
Ukształtowanie miasta jako wspólnoty społecznej przyniosła dopiero cywilizacja grecka. Pojawiła się wówczas koncepcja miasta otwartego, które mogło obejmować również ludność rolniczą, często rozszerzając to pojecie na miasto-państwo.
Osiedla Kreteńczyków i Achajów zbudowane były na wybrzeżu morskim lub ze względów obronnych na wzniesieniach w niewielkiej odległości od niego. Miasta-państwa greckie zakładane były także na obszarze Ligurii, Italii, Sycylii. Miasta nadmorskie mają zwykle układ dostosowany do urozmaiconej linii brzegowej wybrzeża.
Rozwój funkcji handlowej determinowały w tym rejonie dwa czynniki, wyznaczające specyfikę tego regionu – topografia i klimat. Niegościnne, górskie wnętrze kierowało mieszkańców tego regionu raczej ku wybrzeżom niż ku wnętrzu lądu, natomiast korzystne warunki klimatyczne umożliwiały żeglugę po morzu.
Miasta greckie często ludne i rozległe, były czymś sporadycznym w strukturze osadniczej. Egzystowały one w społeczeństwach rolniczych, które cechowała nieznaczna ruchliwość społeczna i przestrzenna jednostek ludzkich.
Szczególnie aktywną kolonizacje w tym czasie wykazało miasto Milet, które założyło podobno ok.90 nowych kolonii
Układ szachownicowy, pomagał na podziale przestrzeni regularną siatką ulic, przecinających się zwykle pod kątem prostym. Układy takie zdarzają się być charakterystyczne już dla najstarszych miast. Rozkwit planów szachownicowych przypisuje się cywilizacji greckiej, Najbardziej znanym przykładem planowo założonego miasta o układzie szachownicowym jest Milet. Podstawą tego układu były dwie przecince się pod kątem prostym osie. Układy ten charakterystyczne były dla miast, w których centrum stanowił zwykle plac (agora, forum, rynek) pełniący funkcje centralne, od którego brały początek główne osie całego układu miejskiego.
Ważnym etapem w rozwoju starożytnych miast była urbanizacja wysp i wybrzeży morza śródziemnego. Istotną role w kształtowaniu procesów urbanizacji odegrał geograficzny charakter tego regionu. Zamkniecie wąskiego pasa nizin nadbrzeżnych stromymi i stosunkowo wysokimi łańcuchami górskimi kierowało uwagę mieszkańców tego regionu ku wybrzeżom i otwartemu morzu niż ku wnętrzu lądu.
Miasta powstawały w specyficznych warunkach. Przeludnienie siedlisk greckich i niedostatek żywności, przy równoczesnym rozwoju rzemiosła, handlu, żeglugi doprowadziły do masowego zakładania osiedli miejskich na sąsiednich barbarzyńskich wybrzeżach śródziemnomorskich. Metropolis – miasto macierzyste dawało początek nowym skupiskom miejskim.
Ze względu na rozplanowanie przestrzenne, ośrodki miejskie i obszary kolonizacyjne dzielą się na dwa różniące typy:
- miasta o układzie nieregularnym, budowie sukcesywnie bez z góry założonego planu np. Ateny
- miasta o układzie regularnym kształtowane według pewnej koncepcji urbanistycznej. Milet
Wyróżniamy trzy okresy: (przygotowałam to w formie tabelki, najważniejsze informacje)
Okres archaiczny
(X-VI w p.n.e.)
- ośrodki miejskie powstawały w wyniku skupiania się ludności pod ochroną ważnej świątyni lub twierdzy (pozwalała schronić się mieszkającej ludności)
- miasto najpierw rozwijało się na Akropolu, wraz ze wzrostem liczby ludności zaczyna rozwijać się wokół wzgórza, centrum przenosi się poza Akropol
- miasto zostaje otoczone murem
- na obszarze dolnego miasta powstaje agora*
- W Atenach część świątynna i agora nie były ze sobą powiązane w sensie planistycznym, sieć ulic charakteryzowała się nieregularnym układem, a przestrzenny rozwój dokonywał się w sposób swobodny, bez założonego z góry geometrycznego uporządkowania.
Ateny
Okres klasyczny
(V-IV w p.n.e.).
- rozwinął się system planowania miast, oparty na układzie geometrycznym, w którym siatka ulic miała kształt prostokątnej szachownicy (plan Hippodamosa z Miletu)
- wyróżnia się przestrzeń: święta, publiczną i prywatną.
- w pobliżu agory zlokalizowano grecki odpowiednik ratusza, świątynię i inne budynki użyteczności publicznej
Milet, Priene, Rodos, Pireus
Okres hellenistyczny
(od polowy IV w p.n.e.)
- szerokie ulice główne i wąskie uliczki boczne
- kompleksy pałacowe i świątynne rozmieszczone były w nowym układzie na wielopoziomowych tarasach połączonych systemem schodów.
a)*AGORA: główny plac, rynek w miastach starożytnej Grecji. Centrum wokół którego toczyło się życie polityczne i religijne. Czasami odbywały się na agorze zgromadzenia obywateli. Początkowo była nieplanowa, o niezbyt wyraźnych granicach, często jej plan był zaburzony budynkami o charakterze publicznym lub religijnym, czy przebiegającą ulicą. (definicja z wikipedii)
b) TEATR: budowany w kotlinie przy zboczu, aby wykorzystać cechy ukształtowania terenu.
NAJWAŻNIEJSZE: Starożytne miasto greckie jest uważane za niedościgniony wzorzec umiejętnego dostosowania się do warunków rzeźby terenu i wykorzystania wartości krajoznawczych, bez rezygnowania z realizacji miasta regularnego. Nowym elementem urbanistyki była także funkcja agory jako miejsca, gdzie kształtowała się kultura polityczna i więzi społeczne. (to tyle) ☺
gingerxdoll