107. Twórczość szlachecko-ziemiańska, jako kontynuacja tradycji renesansowych
Wczesny barok to rozwój poezji szlacheckiej. Jej twórcy są żywo zainteresowani swoją biografią, rozważaniami filozoficznymi i społecznymi dotyczącymi zasad życia ziemianina
w okresie napięć religijnych i silnego oddziaływania tradycji kultury renesansu. U schyłku XVI, aż po lata 30-te XVII wieku żywa i wszechobecna jest pośmiertna sława twórczości Jana Kochanowskiego, wznawiane są wydania jego utworów, trafiają do szerokich kręgów czytelniczych, poeci chętnie się na nim wzorują, choć także dokonują pewnych zmian, dostosowując tym samym jego twórczość do swoich realiów- doświadczenia stanu i czasów.
Najbardziej brak im w twórczości Kochanowskiego realiów, szczegółowej identyfikacji tła, portretu rzeczy, które są warunkiem podstawą harmonii i „dobrej myśli”- opisywanej przez Mikołaja Reja, w analizie własnej biografii Żywot człowieka poczciwego. Rej zapoczątkował sztukę wpisywania portretu ziemianina w poetycko przedstawiony pejzaż gospodarski.
Wzór tego pejzażu ukształtował się w XVI wieku- wieś, z rolnikami może zapewnić szlachcicowi gospodarską niezależność, ale i również osobiste kierownictwo w pracach, gdzie poezja odkrywała szczególne przyjemności życia i pożytki moralne. Istotna jest zasada umiaru- stabilizacja, samookreślenie, zasady postępowania, by uciec od rozwijających się konfliktów nowożytnej cywilizacji.
Wzorowy portret szlachcica odwoływał się również do tradycji renesansu- dotyczy dwóch podstawowych pojęć dziedzictwa i osobistych zasług. Dziedzictwo krwi i konfirmacji, czyli osobistych przekonań dotyczących dziedzictwa cnoty i męstwa.
Poezja ziemiańska odrzuca postawę użycia, mody wielkich dworów, chwali surowość przodków, szuka w przeszłości wzorów moralno-obyczajowych, niż rycersko-obywatelskich. Świat tej poezji oglądany jest z perspektywy dworu ziemiańskiego, dom, to miejsce ucieczki i wyznacza granice humanistycznych horyzontów.
Twórcy ziemiańskiego kręgu kultury:
Kasper Miaskowski, Andrzej Zbylitkowski, Mikołaj Kochanowski.
mcfly9