patyki_i_patyczki.doc

Jan Twardowski „Patyki i patyczki” – lektura dla klasy 3.

Spotkanie z Mistrzem Janem od Biedronki

Cele – przewidywane osiągnięcia ucznia:

– zna najważniejsze wydarzenia z życia księdza Jana Twardowskiego

– wyszukuje w twórczości i biografii poety informacje o jego przyjaznym stosunku do dzieci

– uważnie, ze zrozumieniem słucha tekstu czytanego przez nauczyciela

– swobodnie prowadzi rozmowę inspirowaną tekstem literackim

– podejmuje próby analizowania utworu literackiego i odczytywania jego przesłania.

Środki dydaktyczne: Jan Twardowski „Patyki i patyczki” (Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 2000), wystawka poświęcona poecie, „Świerszczyk” nr 3/1997,  drewniane patyczki, papierowe serca, kwiaty, lusterka, materiały plastyczne, kartki                       z tekstami, poduszki w kształcie zwierzaków.

Przebieg zajęć:

Uwaga: Scenariusz ma budowę otwartą – pozwala na swobodne dobieranie tekstów poety, a także na wprowadzenie innych utworów według zaproponowanego schematu. Umożliwia to również pracę z lekturą w ciągu 1–3 dni, a także omawianie wybranych utworów z dziećmi z klas drugiej i trzeciej.

1. Zapoznanie się z książką i jej autorem.

• Obejrzenie wystawki – na wystawce mogą się znaleźć np.: portret księdza (najlepiej w otoczeniu dzieci), notka biograficzna poety, tomiki wierszy, Biblia, krzyżyk, witrażyk z aniołkiem, poduszka w kształcie biedronki, pęk roślin w glinianym dzbanku, plastikowe serce, kubek z jednym uchem, maskotka – osiołek i inni bohaterowie wierszy, kolorowe papierowe serca (będą na nich zapisywane słowa–klucze – motywy przewodnie twórczości poety, wybrane podczas analizy tekstów).

• Wysłuchanie informacji nauczyciela o życiu i twórczości ks. Jana Twardowskiego.

Ksiądz, poeta Jan Twardowski żył w latach 1915–2006. Całe życie był związany z Warszawą. Jako kilkulatek wyjeżdżał w czasie wakacji do wuja na wieś, gdzie o świcie budziły go ptaki i słońce. Tak „wpisał” się w przyrodę, która na stałe zagościła w jego wierszach. Pochylał się nad mrówką, ważką, pasikonikiem i dziwił się, że wszystko jest ponazywane. Zyskał nawet przydomek: Jan od Biedronki. Po przyjęciu święceń kapłańskich rozpoczął pracę w wiejskim kościele pod Warszawą (dzisiejszej części Pruszkowa) i tam prowadził pierwsze katechezy. Dzieci to ważni bohaterowie jego twórczości. Nie mogło być inaczej, skoro urodził się 1 czerwca! Maluchom był wierny nawet wtedy, gdy został rektorem w warszawskim kościele sióstr wizytek. Prowadził msze dla najmłodszych i mówił do nich kazania, co przyczyniło się do napisania „Zeszytu w kratkę” oraz „Patyków i patyczków” – tomików opowiadań mówiących o problemach wiary i potrzebie modlitwy. A dzieci? Dzieci chętnie lgnęły do Mistrza Jana od Biedronki i nawet uczyniły go Kawalerem Orderu Uśmiechu (1996). Gdy w 1993 roku Szkoła Podstawowa w Białymstoku otrzymała imię Jana Twardowskiego, kolejne szkoły starały się o pozyskanie patrona w osobie księdza. Kapłan poświęcił dzieciom sporą część swojej twórczości: „Zeszyt w kratkę” – 1973; „Patyki i patyczki” – 1987; „Na osiołku” – 1986; „Nowy zeszyt w kratkę” – 1986; „Dwa osiołki” – 1997; „Kubek z jednym uchem” – 1998.

Ksiądz zmarł 18 stycznia. Gdy przed pogrzebem wystawiono trumnę, z głośników rozlegał się śpiew ptaków. Za oknem szalała mroźna zima.

Uwaga: Jeśli nauczyciel zechce rozwinąć opowiadanie o poecie, może skorzystać z następujących źródeł:

„Z tęsknoty za Prawdą”, Język Polski w Szkole IV-VI, nr 1 z 2006/2007 (numer w całości poświęcony życiu i twórczości Jana Twardowskiego);

„Jan Twardowski – Mistrz poezji religijnej” – tom 11 serii „Wielcy Polacy” (De Agostini Polska Sp. z o.o. 2007);

www.twardowski.poezja.eu

• Przeczytanie z podziałem na role wywiadu z księdzem („Świerszczyk” 3/1997). W wywiadzie dzieci znajdą wiele ciekawych informacji o poecie, m.in. dowiedzą się, czy ksiądz dobrze uczył się w szkole, czy widział Pana Boga i czy trudno jest pisać wiersze.

2. Zapisanie tematu i sporządzenie metryczki książki.

3. Czytanie i omawianie tekstów lirycznych z tomu „Patyki i patyczki”.

Nauczyciel lub wybrani uczniowie czytają kolejne utwory. Po zapoznaniu się z tekstem i krótkim omówieniu (interpretacji) utworu uczniowie szukają słów–kluczy (oddających sens utworu, związanych z tematem) i zapisują je na papierowych kwiatkach umieszczonych wcześniej na wystawce. Dzieci mogą usadowić się wygodnie na kolorowej chuście i wesprzeć na przyniesionych w tym dniu poduszkach w kształcie zwierzaków.

A. Czy wiem, co to jest skarb?

• Próba zdefiniowania pojęcia skarb.

Wyszukiwanie synonimów: złoto, majątek, bogactwo, coś cennego.

Kończenie zdania: Skarb to... (jeśli uczniowie wymieniają tylko rzeczy materialne, nauczyciel sugeruje zastanowienie się np. nad zwrotem mamy do dziecka: Mój skarbie!).

• Wyciągnięcie wniosku: skarb to nie tylko to, co materialne, ale również to, co jest bliskie naszemu sercu.

• Czytanie opowiadania „Plastykowe serce” (s. 199), otwierającego tom „Patyki i patyczki”. Analizowanie utworu: Kto jest bohaterem opowiadania? Jaki był sekret dziewczynki? Dlaczego ksiądz szukał plastykowego serca? Co było skarbem dziewczynki? Dlaczego?

• Stworzenie sytuacji uwrażliwiającej na odbiór opowiadania „Patyki i patyczki” (s. 208). Rozdanie uczniom drewnianych pałeczek (najlepiej chińskich pałeczek do ryżu) lub innych dostępnych patyczków.

Zastanawianie się, czy są to przedmioty cenne, wartościowe?

Zaproponowanie zabaw muzycznych, ruchowych, łamigłówek, np.: wystukiwanie rytmów przy muzyce, układanie wzorów zgodnie z poleceniem, szlaczków, obrazków, napisu: PATYKI  I  PATYCZKI itp. Po zabawie można zaproponować dzieciom zabranie patyczków do domu, wymyślać z dziećmi inne zabawy patyczkami – ich wartość wtedy „wzrośnie”.

• Zapoznanie się z tekstem opowiadania „Patyki i patyczki”.

Łączenie w pary nazw osób i przedmiotów uratowanych przed pożarem: pani – klatka z papużkami, fryzjerka – futro, student – koszyk z kamieniami, poetka – lampa, dama – kapelusz z woalką, cyrkowiec – cylinder, masażysta – spodnie, babcia – rozsypująca się słomianka, profesor – żółw, narzeczony – ciotka narzeczonej, chłopiec – patyki i patyczki.

• Szukanie odpowiedzi na pytania: Dlaczego patyczki były ważne dla chłopca? Co ty byś wyniósł z płonącego domu? Co jest dla ciebie bardzo ważne?

• Mój skarb to… – zapisanie zdań na kartkach w kształcie serca.

• Co łączy obydwa opowiadania? Co ważnego przekazują dzieciom i dorosłym? – sformułowanie odpowiedzi i zapisanie słowa skarb (ważny drobiazg) na kwiatku umieszczonym na wystawce.

B. Gdzie szukać dobroci?

• Głośne czytanie tekstu „Tylko o sobie” (s. 204).

Swobodne wypowiadanie się na jego temat: Co sądzicie o bohaterce opowiadania? Jakie mogą być konsekwencje tego, że myślimy wyłącznie o sobie?

• Jaki jestem naprawdę? – przeglądanie się w lusterku.

• Uzupełnianie zdań: Lubię…, Marzę…, Interesują mnie… .

• Czytanie przez wybranego ucznia tekstu „Zakochani” (s. 206) i rozmowa na temat utworu: Czego nas uczą zakochani?  (dobroci, miłych słów, pomagania sobie w potrzebie).

• Poznanie tekstu „Nieśmiały cud” (s. 220). Szukanie odpowiedzi na pytania: Czym możemy się dzielić? Jak możemy to zrobić? Czego nam nie ubywa, chociaż dzielimy się z innymi?

• Co łączy te opowiadania? – wspólne wybranie słowa–klucza: dobroć i napisanie go na kolejnym kwiatku.

C. Czy wiesz, że...

• Głośne czytanie wiersza pod tytułem „Czy wiesz, że…” (s. 217).

• Czego nowego dowiedziałeś się z wiersza?

• Zabawa słowami – dobieranie nazw zwierząt i czasowników określających wydawane przez nie dźwięki.

• Wykonanie zakładki do książki – na kolorowym kartoniku uczniowie zapisują imię i nazwisko poety, tytuł książki i przyklejają biedronkę wykonaną w technice origami z koła lub kwadratu (Dorota Dziamska „Papierowe składanki” kl. 2, Nowa Era).

• Kto lub co jest bohaterem wiersza? – wpisanie w środku kwiatka słowa przyroda.

D. My lubimy się śmiać!

• Przedstawienie przez dwóch uczniów scenki opisanej w tekście „Niespodzianka” (s. 207) lub czytanie tekstu z podziałem na role.

• Przeczytanie tekstu „Cud” (s. 212) i układanie wesołych rymowanek o jedzeniu, np.: Kto lubi ananasy, przejdzie do następnej klasy. Uśmiechaj się do schabowego, to urośniesz, kolego!

• Czytanie tekstu „Czy to prawda?” (s. 218) i poszukiwanie słowa–klucza łączącego przeczytane teksty: humor.

E. Dla kogo ten wiersz?

• Wysłuchanie wiersza „O maluchach” (s. 222).

Można wykorzystać oryginalne nagranie utworu z płyty CD (głos ks. J. Twardowskiego) dołączonej do książki „I nagle przyszedł nieoczekiwany...” z serii „Słowa sercem pisane” (Edycja Świętego Pawła 2004).

• Udzielanie odpowiedzi na pytania: Jakie dziecięce „przewinienia” opisuje autor? Co możemy powiedzieć o osobie mówiącej w wierszu? (wyrozumiała i cierpliwa). Jak uczestniczą we mszy świętej dorośli i dzieci? Czy możemy się uczyć uważnego słuchania?

• Trening koncentracji słuchowej:

– rysowanie na kratkowanym papierze zgodnie z poleceniami nauczyciela, np.: 3 kratki w prawo, 1 w górę, 1 w prawo, 4 w dół, 2 w prawo, 2 w górę, 1 w prawo, 7 w dół, 2 w lewo, 1 w górę, 1 w prawo, 2 w górę, 3 w lewo, 3 w dół, 2 w lewo, 1 w górę, 1 w prawo, 5 w górę, 2 w lewo, 2 w górę (pies);

...