HISTORIA I TRADYCJE ANDRAGOGIKI
1.1. Historia andragogiki
Starożytność:
Ø Dialogi Sokratesa (469-399 p.n.e.) – wzmianki o uczeniu się dorosłych, o starszych panach,
Ø Platon (427-347 p.n.e.) – w dziele Rzeczypospolita ukazane początkowe koncepcje edukacji dorosłych.
Odrodzenie:
Ø Protestanckie koncepcje sterowania życiem człowieka od kolebki do grobu (kalwinizm, neoprezbiterianizm),
Ø Tomasz More (1478-1535) – przedstawiciel kultury renesansowej w Anglii, Utopia opublikowana w 1516r., ukazana koncepcja powszechnej oświaty dorosłych (dotyczy mieszkańców wyspy Utopia),
Ø Tomasz Campanella (1568-1639) – praca Państwo słońca (1623) – uznanie praw wszystkich ludzi do korzystania z kultury, zdobyczy gospodarczych, wspólna praca i wspólna własność,
Ø Jan Amos Komeński (1592-1670), przywódca braci czeskich, dzieło Pampaedia (Wszechoświecenie) – zarys planu powszechnego kształcenia całego rodu ludzkiego,
Ø myśliciel XVII wieku Gerard Winstanley (1609-1660), angielski reformator społeczny, Prawo wolności – podkreśla znaczenie pracy kulturalno – oświatowej wśród dorosłych.
Wiek XVIII:
Ø Druga połowa XVIII wieku – Anglia – zmiany w stosunkach społecznych i w sposobie produkcji dóbr materialnych – rewolucja przemysłowa,
Ø Nowe potrzeby oświatowe: duże znaczenie oświaty dla gospodarki, wykwalifikowana siła robocza,
Ø Jan Antoni Condorcet (1743-1794) myśliciel francuski – zdobywanie wiedzy powinno trwać całe życie, Projekt organizacji wychowania publicznego (1792) – zarys pełnego systemu oświaty dorosłych,
Ø Prawa człowieka książka Thomasa Paine’a (1737-1809) – prawa każdego człowieka do oświaty.
Anglia:
Ø Zaspokojenie nowych potrzeb oświatowych: odczyty dla robotników, pogadanki na tematy zawodowe, kluby dyskusyjne, stowarzyszenia oświatowe, szkółki niedzielne i wędrowne,
Ø 1798 – Nottingham – pierwsza szkoła dla dorosłych,
Ø Ruch czartystów – lata 30-te do połowy lat 50-tych XIX w,
Ø William Lovett (1800-1877) – w1836 zakłada Londyńskie stowarzyszenie Robotników. Karta Praw Ludu, hasła demokratyzacji oświaty, zakładanie własnych instytucji edukacyjnych.
Dania:
Ø Kraj rolniczy, ubogi – pierwsza połowa XIX w – kryzys społeczno – gospodarczy,
Ø Tworzy się samodzielny ruch chłopski dążący do emancypacji politycznej i kulturowej, zmiany przypadają na okres Romantyzmu,
Ø Uniwersytety Ludowe – Mikołaj Grundtvig – koncepcja internatowych uczelni dla dorosłych.
Wzory angielski i duńskie wywarły wpływ na rozwój edukacji dorosłych w Europie.
Ø Paweł Bergemann Pedagogika społeczna na podstawie doświadczalnej – pojmował wychowanie jako proces całożyciowy, który jest w związku z warunkami życia społecznego,
Ø Edward Lee Thorndike (1874-1949) – Uczenie się dorosłych – dorośli mogą uczyć się wszystkiego tak dobrze jakby byli dziećmi,
Ø Druga połowa naszego stulecia problematyka edukacji dorosłych nabrała szczególnego znaczenia. UNESCO – działania obejmują całą sferę edukacji dorosłych i myśli andragogicznej,
Ø James Robbins Kidd – teoretyk edukacji dorosłych Jak uczą się dorośli? – wykład do teorii kształcenia,
Ø Prace naukowo – badawcze Malcolm S. Knowles, Borivoj Samolovcew, Anatol W. Dariński.
1.2. Poglądy Platona (427-347 p. n. e.)
Poglądy ogólne:
Ø Jego poglądy na wychowanie dotyczyły nie tylko dzieci i młodzieży, ale także ludzi dorosłych, gdyż Platon używa w swoich wywodach słowa aner – co oznacza dorosły mężczyzna,
Ø Wychowanie dorosłych wiąże z przygotowaniem do pełnienia ról obywatelskich,
Ø Naczelne zadanie wychowania – ukształtowanie cnót posłuszeństwa i umiejętności rozkazywania,
Ø Wychowanie dorosłych ma uczyć szacunku dla prawa i dla ludzi zasłużonych, doświadczonych, starszych mających mądrość życiową,
Ø Do zasadniczych składników kształcenia dorosłych zalicza kształcenie zdolności rozumienia charakterui przydatności zawodowej zwanej etyką zawodową,
Ø Docenia on społeczną i humanistyczną konieczność przygotowania dorosłych do rozumienia charakteru ich pracy, jej doskonalenia i podnoszenia na coraz wyższy poziom jego wykonywania,
Ø „Nie tylko dla młodzieńców szukać trzeba najlepszych nauczycieli bo i dorośli ludzie takich samych nauczycieli potrzebują”,
Ø Prawdziwe kształcenie dorosłych ma służyć rozwojowi dzielności duchowej ludzi, ćwiczeniu ich sił duchowych,
Ø Zdolności wychowania cechuje zarówno kobiety jak i mężczyzn, jednak Platon ogranicza swoje idee do mężczyzn, mimo to przyjął do swojej akademii dwie kobiety (akademia została założona w 388 r. p. n. e. i prowadzona przez 40 lat),
Ø Ukazał on rozwój dorosłych jako wynik pracy z dziećmi i młodzieżą i kontynuację wcześniej zaszczepionych poglądów, postaw i umiejętności.
Samowychowanie:
Ø Samowychowanie dorosłego musi sięgać do tej części duszy, w której mieszka boska mądrość,
Ø Poznanie samego siebie ułatwia rozumienie świata i innych ludzi oraz podejmowanie decyzji umożliwiających unikanie błędów i osiąganie sukcesów,
Ø Kształtowanie własnego charakteru budzi szacunek i zaufanie, wymaga również poznania obowiązków człowieka względem własnej duszy, ciała i innych ludzi,
Ø Jednym z warunków osiągnięcia doskonałości jest utrzymywanie kontaktu z bogami,
Ø Do składników doskonałości człowieka zalicza się świadomość powinności ludzi dorosłych względem osób starszych, rodziców,
Ø Ostatecznym celem samowychowania, samopoznania i samodoskonalenia powinno być dążenie do świętości – świętość jest najwyższym stopniem egzystencji człowieka dorosłego, wynikiem powinno być absolutne posłuszeństwo człowieka dorosłego wobec przykazań boskich i prawnych,
Ø Mamy tu więc do czynienia z koncepcją wychowania autorytatywnego, uznającego istnienie nadrzędnych wartości którym jednostka musi się bezwzględnie podporządkować,
Ø Platońska koncepcja kształcenia ludzi dorosłych jest zatem koncepcją wychowania państwowego w szacunku dla prawa, dla tradycji oraz ludzi starszych i pracy obywatelskiej.
Zawody cenione przez Platona:
Ø Platon szczególnie ceni zawody związane z kierowaniem ludźmi,
Ø W działalności ludzi dostrzega istotne prawdziwe wartości jak i wartości pozorne (cienie zawodów),
Ø Cienie są to zwyrodnienia prawdziwych zawodów oparte na naśladownictwie,
Ø Duże znaczenie przywiązuje do zawodu lekarza (dobrze, gdy lekarz doświadcza wielu chorób, gdyż wtedy lepiej rozumie ludzi chorych) i nauczyciela – wychowawcy,
Ø Gimnastyka i jeździectwo – formy ćwiczeń profilaktycznych,
Ø Duże znaczenie przywiązywał do zawodu męża stanu znającego retorykę, odpowiednie posługiwanie się żywym słowem, dobrze przygotowany do służby mąż stanu musi być znakomitym mówcą, musi umieć odróżniać dobro od złą oraz nadawać sens swoim przemówieniom,
Ø Olbrzymie znaczenia miało dla Platona żywe słowo.
Nauczyciel – jego kształcenie ludzi dorosłych:
Ø Platon postuluje, aby uczyć człowieka dorosłego za pomocą sprawdzającego pouczania, przez zręczne ukazywanie tego co dany człowiek umie i czego nie umie,
Ø Nauczyciel ma przyczyniać się do tego, aby każdy człowiek dorosły z samego siebie wydobywał wiedzę dzięki własnym zdolnościom, umiejętnościom i wysiłkom,
Ø Nauczyciel ma obowiązek upowszechniać u dorosłych dwie cnoty: umiarkowanie i sprawiedliwość,
Ø Do zadań nauczyciela należy: pobudzanie dorosłych do autentycznego wysiłku poszukiwania odpowiedzi na ważne pytania, uzyskania wiedzy i mądrości życiowej, przygotowania się do roli człowieka i obywatela.
1.3. Aner – platoński człowiek dorosły wg A. Kappa
Niemiecki pedagog, wybitny znawca oryginalnych tekstów Platona
W związku z używaniem przez Platona słowa aner- dorosły mężczyzna (mąż), Aleksander Kapp swoją książkę wydaną w 1833 r. poświęcił platońskiej teorii wychowania. Jako pierwszy użył w cytowanym dziele terminu andragogika (III część jego książki nosiła tytuł – Andragogika, czyli kształcenie w wieku męskim).
Ø Zdaniem Kappa wychowanie w rozumieniu Platona to przede wszystkim kształtowanie człowieka, pomaganie mu w samorozwoju, inspirowanie do kształtowania wrodzonych człowiekowi potrzeb,
Ø Wychowanie wg Kappa jest tworzeniem nawyków umysłu do kontynuacji procesu kształtowania człowieka, powinno się ono odbywać za pomocą pobudzenia zadatków (embrionu) do samorozwoju,
Ø Do wieku dorosłego zdaniem Kappa, Platon stosuje bardziej pojęcie kształcenia niż wychowania.
Ø Do zasadniczych składników kształcenia dorosłych zalicza Platon kształcenie zdolności rozumienia charakteru i przydatności zawodowej,
Ø Dużą wagę przypisuje Platon – zdaniem Kappa – do kształcenia człowieka w zawodzie i do zawodu. W pracy powinien przestrzegać zasady, że dobro całości jest wyższym dobrem niż dobro części,
Ø Praca zawodowa ma służyć realizacji celów i zadań jakie stawia przez obywatelami państwo,
Ø Adnragogika według Kappa jest wyznaczona przez pedagogikę, gdyż przygotowanie dorosłego do komunikacji w procesie rozmowy dokonuje się wcześniej w okresie dzieciństwa i młodości,
Ø W Platońskiej wizji wychowania ważne miejsce zajmuje przygotowanie dorosłych do roli ojców rodzin. Wynikiem wspólnoty mężczyzn i kobiet jest potomstwo. Trzeba przygotować mężczyznę do wcześniejszego poznania swojej żony, cech jej osobowości,
Ø Wg Kappa Platon większe znaczenie przywiązywał do oddziaływania na ludzi w wieku dorosłym aniżeli dziecięcym, gdyż zdawał sobie sprawę z konsekwencji tego oddziaływania dla państwa, jednostki ludzkiej oraz kultury którą tworzą ludzie dorośli,
Ø Platon wysoko oceniał zawód nauczyciela – wychowawcy i jego możliwości kształtowania osobowości dorosłych.
1.4. Poglądy J. A. Komeńskiego
1. Jego poglądy z okresu Wielkiej dydaktyki charakteryzuje: swoisty biologizm w pojmowaniu rozwoju ludzi, naturalizm w konstruowaniu faz rozwojowych, pierwszoplanowe traktowanie uwarunkowań przyrodniczych w analizie procesu wychowawczego. Uważał on, że rozwój człowieka kończy się wraz z ukończeniem 24 roku życia. Wtedy osiąga on pełną dojrzałość fizyczną i psychiczną.
Dzieli go na 4 odrębne stopnie wieku:
Ø niemowlęctwa – szkołą będzie łono matki,
Ø dzieciństwa – szkoła czytania i pisania,
Ø wieku chłopięcego – szkoła łacińska, czyli gimnazjum,
Ø wieku młodzieńczego – szkołą będzie akademia i podróże.
...
migotka1313