Verne Juliusz - Mateusz Sandorf.pdf - Juliusz Verne - Cecilie

Juliusz Verne

Mateusz Sandorf

CZĘŚĆ I

Słońce chyliło się już ku zachodowi, rzucając ostatnie gorące promienie na

błękitne fale Adriatyku i białe domy Triestu piętrzące się na stromych

zboczach wybrzeża. W porcie był ruch nieznaczny. Kilka statków stało w

niewielkiej odległości od brzegu, a kilkanaście łodzi rybackich drzemało w

przystani.

Gorące słońce odpędziło ludzi od roboty, zmuszając ich do szukania chłodu i

cienia pod dachami domów i winiarni. Pusto było w porcie, pusto na ulicach.

Na długim kamiennym molu wchodzącym głęboko w morze, stało dwóch

ludzi. Jeden, smukły, zgrabny, o śniadej twarzy i, pomimo ciemnego koloru

skóry, uderzającej piękności, miał ruchy nerwowe, niespokojne, zdradzające

jednak dobre wychowanie i obycie w lepszym towarzystwie. Drugi, typowy

włóczęga włoski, zaniedbany w ubraniu, o ruchach leniwych, wpuścił obie

ręce głęboko w kieszenie spodni i sennymi oczami patrzał na morze.

– Chodźmy już, Sarcany – odezwał się znudzonym głosem. – Już mnie nogi

bolą od tego łażenia bez celu.Chce mi się wściekle jeść, a ty latasz jak wariat

po brzegu.

– Ciekawym, dokąd pójdziemy?

– W każdym razie nie będę patrzył ciągle na to morze. Chodźmy do miasta.

Między ludźmi łatwiej nam się trafi okazja zjedzenia śniadania.

– Ciekawym, czym za to śniadanie zapłacisz?

– Ja nie zapłacę, ale ty masz stosunki z bankiem wielmożnego pana

bankiera Silasa Toronthala, to ci łatwiej o flotę.

– Już ci mówiłem i raz jeszcze powtarzam, że mi się nic z banku nie należy i

nie mogę liczyć na ich łaskawość.

– No, a te drobne tajemnicze usługi, coś im oddawał?

– To są stare dzieje. Silas teraz bardzo zmądrzał i nie daje się tak łatwo

nabrać na pieniądze.

– W każdym razie ja tu dłużej nie zostanę. Sam widok tej wody przyprawia

mnie o mdłości.

Zeszli z mola i poczęli się piąć wąskimi uliczkami ku górnemu miastu. Patrząc

na nich, nietrudno się było domyśleć, że zetknęła i połączyła ich ze sobą

bieda, ale kim byli, jaką mieli przeszłość, do czego byli zdolni, trudno by

zgadnąć. Sarcany mówił o sobie, że pochodzi z Tunisu. Ojczyzną Zirona była

podobno Sycylia. Jakie okoliczności przyniosły ich obu do Triestu, tego nie

mówił ani jeden, ani drugi.

Wspinali się wolno pod górę, zmęczeni głodem i upałem.

– Patrz, Sarcany tam, na wieżyczkę kościoła! Widzisz tego gołębia? Coś mu

się stało. Nie może lecieć. Patrz, spada!

– Bardzo to szczęśliwie dla nas. Będziemy mieli śniadanie.

W kilka chwil później Zirone ze zręcznością zawodowego gołębiarza

pochwycił spadającego ptaka.

– Ukręcę mu łeb i zaniosę do tej garkuchni na rogu. Sądzę, że nam nie

odmówią i upieką.

– Zaczekaj – odezwał się Sarcany – przypatrzmy się gołębiowi. To nie jest

naturalne, żeby ci w biały dzień spadał gołąb na głowę. Coś mu się stało. –

Obejrzał ptaka uważnie. Na prawej nodze miał on metalową obrączkę z

literami A. T. Był to niewątpliwie gołąb pocztowy. Oddychał z trudnością.

Widocznie przebył daleką drogę. Sarcany odchylił skrzydełko gołębia.

– A co, nie mówiłem! Pokaż no, mały, co ci tu kazali transportować!

Pod skrzydłem ptaka była przymocowana kartka, złożona kilkakrotnie.

Sarcany rozchylił ją ostrożnie.

– Zirone, wyjmij no z mojej kieszeni ołówek i kartkę papieru ł pisz co ci

podyktuję. A uważaj, żebyś się nie omylił.

Sycylijczyk spełnił rozkaz towarzysza bez protestu. Podczas paromiesięcznej

włóczęgi nauczył się cenić rozum i doświadczenie swego nowego przyjaciela.

Przekonał się bowiem wielokrotnie, że Sarcany z. niejednego pieca chleb jadł

i wiedział wiele rzeczy, o których Zirone nawet nie słyszał.

– Uważaj jaka jest wielkość kartki, a teraz pisz, tylko w takim samym

porządku, jak tu napisane.

hkęw sarw zzgć yreś sio

łno gik ela Ido pei

wos day nat swo pyc

zsw ust ire żyt nad

kaź nań ewg oto okt

– Co to znaczy? Nic nie rozumiem – mruczał Zirone, kreśląc mozolnie

dyktowane litery.

– Ja też nie rozumiem, mój stary – odparł Sarcany – ale mam nadzieję, że

zrozumiem. Takie rzeczy przynoszą czasem dobre pieniądze, tylko wymagają

cierpliwości. A teraz puśćmy naszego listonosza. Już odpoczął tyle, żeby

trafić do domu.

Sarcany podrzucił gołębia w górę i obaj z Zironem śledzili bacznie lot ptaka.

Serca biły im niespokojnie. A nuż ptak wyleci z miasta i zniknie im z oczu.

Stali z zadartymi głowami, nie spuszczając oczu ze srebrnopiórego posłańca.

Ale gołąb wzbił się wysoko, jakby się chciał zorientować w miejscowości,

kołował czas jakiś nad dachami domów i wreszcie spadł na wieżyczkę

ustronnej willi, którą zasłaniały stare, rozłożyste drzewa, i znikł patrzącym z

oczu.

Bystry wzrok Sarcany'ego dostrzegł na dachu wieżyczki jedynie blaszaną

chorągiewkę w kształcie smoka, ale ani ulicy, ani domu nie mógł rozpoznać.

Hrabia Mateusz Sandorf pochodził ze starej węgierskiej rodziny. Po śmierci

ojca odziedziczył rozległe dobra na południowych stokach Karpat i, mając lat

trzydzieści kilka, był jednym z bardziej znanych i cenionych członków

arystokracji węgierskiej. Wiedeń bacznie i ostrożnie śledził słowa i czyny

hrabiego Sandorfa. Jego nienawiść do wszystkiego co niemieckie i niechęć

do dworu panującego, a jednocześnie wpływy i poważanie, jakim się cieszył

na Węgrzech, robiły zeń człowieka niebezpiecznego dla panującej dynastii, a

nawet całości austro– węgierskiej monarchii. Hrabia nie był zaczepnego

usposobienia. Łatwo darował uchybienia i urazy, o ile dotykały jego osoby.

Natomiast nie darował krzywdy uczynionej komuś z jego przyjaciół i gotów był

w ich obronie posunąć się do ostatecznych granic.

Wysoki, silnie zbudowany, od dzieciństwa nawykły do ruchu, sportu i konia

przedstawiał doskonały typ Madziara.

W obejściu był ujmujący, miły, serdeczny, ale pomimo to wzbudzał zawsze

szacunek i podziw.

Po śmierci żony, którą bardzo kochał, zamknął się z małą dwuletnią córeczką

Iloną w starym zamku Artenek i oddał się z zapałem pracy umysłowej.

Był z wykształcenia lekarzem, z zamiłowania chemikiem, a jego liczne prace z

tej dziedziny wyrobiły mu głośne imię w świecie naukowym.

Iloną opiekowała się pani Rozena Lenky, żona plenipotenta hrabiego.

Pokochała ona całym sercem maleńką i starała się, żeby dziecko nie odczuło

braku matki.

Mijały miesiące i hrabia Sandorf, ochłonąwszy z ciężkich wspomnień i myśli o

ukochanej żonie, począł się interesować wypadkami, które wstrząsnąwszy

Europą, mogły zaważyć na losach jego ojczyzny.

Wojna francusko włoska 1859 wzruszyła w posadach potęgę państwa

austriackiego. Klęska pod Sadową w 1866 wydała nie tylko Austrię ale i

Węgry na łup Niemcom.

Nadeszła chwila działania. Sandorf miał przyjaciół w osobie hrabiego

Władysława Zathmara i profesora Stefana Bathary'ego. Obaj mieszkali w

Trieście, gdzie hrabia Zathmar posiadał małą willę, ukrytą w cienistym

ogrodzie, z daleka od gwaru i ruchu portowego, a profesor zajmował skromne

mieszkanie na Corso Stadion, w tej samej dzielnicy.

Policja daleka była od przypuszczenia, że w cichej willi hrabiego Zathmara

schodziły się wszystkie nici konspiracyjnego związku powstańczego,

ogarniającego całe Węgry i że gołębie, fruwające nad niskim dachem,

przynoszą mieszkańcom domu wieści z ojczyzny.

Hrabia Sandorf, wezwany naglącymi sprawami, wyjechał do Artenak, a dwaj

jego przyjaciele oczekiwali z niecierpliwością na wiadomości od niego.

W kilka dni po przybyciu gołębia, którego tajemnicę posiedli

Sarcany i Zirone, hrabia Zathmar i Bathary zajęci byli układaniem nowego

pisma szyfrowego, którym posługiwali się w listach do związkowych.

Tajemnica polegała na tym, że do czytania szeregu liter, ułożonych pozornie

bez sensu, używano małej papierowej szachownicy, której kwadraty,

odpowiednio wycięte, pozwalały czytać te litery, które składały dany wyraz,

zasłaniając jednocześnie litery, przeznaczone do odczytywania w innym

układzie tablicy i listu.

Ponieważ wszystkie listy palono natychmiast po przeczytaniu, spiskowcy byli

pewni, że nikt ich tajemnicy nie posiada.

Po wyjeździe Sandorfa na Węgry, liczba gołębi, przybywających do willi

hrabiego Zathmara, znacznie się wzmogła. Co wieczór przychodził profesor

Bathary i długo w noc obaj przyjaciele prowadzili tajemnicze rozmowy.

Oczekiwali z niecierpliwością powrotu Sandorfa. Zjawił się pewnego wieczoru,

przynosząc im radosną wiadomość, że Węgry gotowe są do akcji zbrojnej i

tylko czekają na hasło, żeby chwycić za broń.

– Wszystko gotowe – mówił Sandorf – Buda i Peszt będą zajęte w ciągu

jednego dnia, a nowy rząd może w każdej chwili rozpocząć prace.

– A jakiż nastrój panuje wśród ludności? – zapytał Bathary.

– Profesorze, czyż znajdzie się na Węgrzech serce, które by nie zabiło

radośnie na widok chorągwi Korwina? Co do tego, bądźmy spokojni. A cóż tu

nowego słyszeliście w Trieście?

– Ano, budują arsenały i port wojenny. Miasto protestowałoby, gdyby się nie

bało odwetu. Robotnicy pracują niechętnie. Sądzę, że sprzyjaliby naszej

sprawie, bo również mają dość austriackich rządów.

– A więc jutro będę w banku – odezwał się Sandorf. – W rozmowie z

Toronthalem poleciłem, żeby miał przygotowaną całą gotówkę, gdyż lada

dzień będziemy zmuszeni ją podjąć.

Hrabia Zathmar i profesor przyjęli tę uwagę w milczeniu. Obaj nie posiadali

kapitałów i mogli ofiarować ojczyźnie tylko siebie i swoją pracę. Natomiast

hrabia Sandorf zebrał wszystkie pieniądze, zaciągnął olbrzymią pożyczkę na

swe podkarpackie dobra i sumę około dwóch milionów florenów zdeponował

w banku Silasa Toronthala, by mieć całą kwotę do rozporządzenia w chwili,

kiedy ojczyzna jego będzie w potrzebie.

Późnym wieczorem profesor odprowadzał hrabiego Sandorfa do hotelu.

Kilkakrotnie zdawało im się, że jakieś postacie ludzkie posuwają się za nimi w

nieznacznej odległości. Poczęli zwracać na przechodniów baczniejszą uwagę.

Hrabia Sandorf zatrzymał się nawet i, dostrzegłszy jakiś cień ukryty za

drzewami parku, skierował się ku niemu. Ale cień zniknął, jakby się rozpłynął

we mgle.

Bankier Silas Toronthal był uważany za jednego z bogatszych ludzi w

Trieście. Jego operacje giełdowe i olbrzymi kredyt, jaki posiadał nawet poza

granicami monarchii au– stro– węgierskiej, czyniły zeń powagę finansową tak

wielką, że ze zdaniem jego liczono się na giełdzie i w mieście. Podobno był

bardzo bogaty. Mieszkał wraz z żoną we wspaniałej willi na Acąuedotto. Miał

liczną służbę i powóz. Wprawdzie szeptano sobie do ucha, że wojna

francusko– włoska nadszarpnęła jego interesy, a klęska pod Sadową była

również i klęską domu Toronthala, ale wiadomości te mogły być powtarzane,

czy też zgoła wymyślone przez ludzi złośliwych, albo takich, którym zależało

na podkopaniu kredytu Toronthala. Urzędnicy banku zauważyli wprawdzie, że

szef ich bywał często zamyślony albo rozdrażniony, co mu się dawniej nie

zdarzało. Znano go jako człowieka bardzo zarozumiałego i pyszałkowatego,

nie cieszył się też sympatią ludzką. Gdyby mu interesy nie dopisały, albo

gdyby miał poważne kłopoty finansowe, nie mógłby liczyć na współczucie

podwładnych i znajomych. Opowiadano sobie po cichu, że bankier prowadzi

jakieś bardzo dochodowe, ale i ryzykowne interesy na południu. Podobno w

Tunisie prawą jego ręką był niejaki Sarcany, postać dość niejasna, ale jakiego

rodzaju były to interesy, również nikt dokładnie nie wiedział. Firma miała

opinię ustaloną, co też skłoniło hrabiego Mateusza Sandorfa do ulokowania

wszystkich swoich pieniędzy w banku Toronthala. Cała suma miała być

wypłacona hrabiemu z dwudziestoczterogodzinnym wymówieniem.

W parę dni po wyżej opisanych wypadkach Sarcany wszedł do banku Silasa

Toronthala i, nie pozwalając się woźnemu meldować, otworzył drzwi do

prywatnego gabinetu bankiera. Na widok Sarcany'ego Silas zerwał się z

fotela.

– Co? Jeszcze pan tu jesteś? Przecież posyłając panu pieniądze wyraźnie

zaznaczyłem, że to są pieniądze na drogę. Ani grosza więcej nie dam! Na co

pan jeszcze czekasz?

– Przede wszystkim na to, żebyś się pan uspokoił. Nie mogę mówić o

interesach z człowiekiem, który nie panuje nad sobą i jest podniecony.

– Żadnych interesów z panem nie miałem i mieć nie będę.

– Mija się pan z prawdą, panie bankierze, miewaliśmy wspólne interesy.

Pieniądze, które otrzymywałem z banku, nie były zapomogą, ani wsparciem,

a tylko zapracowaną pensją maklera i agenta.

– Nigdy nie uważałem pana za urzędnika banku. Ubliżyłbym tym swoim

pracownikom. Płaciłem panu za drobne usługi i nic więcej.

– No, nie były one tak drobne, jak się panu zdaje, panie bankierze. Drobne

usługi nie ściągnęłyby panu na głowę dużych przykrości i możliwego zatargu

z prokuraturą.

– To są puste słowa mój panie. Wiesz najlepiej, że pomimo gróźb i

straszenia nie mogłeś nic donieść prokuraturze.

– Co panu nie przeszkadzało płacić mi za milczenie, panie Toronthal. Ale po

co mówić o przeszłości. Jestem panu nieskończenie wdzięczny za ostatnią

ratę, która mi się diabelnie przydała, i przyszedłem do pana w pewnej

sprawie.

– Nie mam ochoty słuchać pana, a tym bardziej rozmawiać o interesach.

– Mam nadzieję, że ta sprawa pana zajmie, ale czy jesteś pan pewien, że

Verne Juliusz - Mateusz Sandorf.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: