Kości
Budowa ogólna kości
• Anatomicznie kość jest zbudowana z 2 składowych: istoty zbitej na zewnątrz i istoty gąbczastej leżącej do wewnątrz
• Wewnątrz kości długich znajduje się przestrzeń zwana jamą szpikową, która jest wyścielona przez błonę łącznotkankową zwaną śródkostną
• Jama szpikowa zawiera szpik kostny, który możemy podzielić na: szpik kostny czerwony (zbudowany z elementów morfotycznych krwi) i szpik kostny żółty (powstaje w wieku dorosłym poprzez zastępowanie elementów morfotycznych krwi tkanką tłuszczową)
• Erytropoeza zachodzi w: łopatce, mostku, talerzach kości biodrowych, kościach sklepienia czaszki, nasadach kości długich, kręgach żebrach
• Okostna jest odpowiedzialna za wzrost kości na grubość
• Chrząstka nasadowa jest odpowiedzialna za wzrost kości na długość
Czynności kości
• Ochronna
• Dźwigają masę ciała
• Stanowią główny składnik biernej części narządu ruchu
• Stanowią rezerwuar soli mineralnych
• Wytwarzają krwinki
Pod względem fizycznym kość charakteryzuje się
• Dużym stopniem sprężystości
• Dużą wytrzymałością na ciśnienie i rozciąganie
• Małą odpornością na zginanie
Z punktu widzenia biologii kość ma następujące zdolności
• Podlega regeneracji
• Może być przeszczepiana
• Jest plastyczna (np. przyrasta w miejscach wzmożonego obciążenia)
• Produkuje elementy morfotyczne krwi
Pod względem kształtu odróżniamy
• kości długie (ossa longa) - w których jeden z trzech wymiarów przewyższa znacznie pozostałe. W budowie takiej kości wyróżniamy : trzon, koniec bliższy - "bliższy" oznacza : bliższy tułowia, koniec dalszy.
• Końce inaczej mogą być określane jako nasady. Trzon zawiera jamę szpikową wypełnioną szpikiem. Przykład kości długiej : k. udowa, paliczki, piszczel, k. ramienna
• kości płaskie (ossa plana) - wydłużone w dwóch kierunkach, bardzo znacznie spłaszczone w kierunku trzecim. Przykład kości płaskiej : łopatka, mostek, kość ciemieniowa
• kości krótkie (ossa brevia) - są tam gdzie silna budowa wiąże się z ograniczoną ruchomością. Mniej więcej równo rozwinięte we wszystkich trzech kierunkach. Przykład kości krótkiej : kość czworoboczna większa, k. trójgraniasta, k. łódeczkowata (nadgarstek).
• kości różnokształtne (ossa multiformia) - obejmują te kości, których nie da się zaliczyć do żadnej innej grupy. Przykład kości różnokształtnej : kręgi.
• kości pneumatyczne (ossa pneumatica) - zawierają przestrzenie wysłane błoną śluzową i wypełnione powietrzem. Przykład kości pneumatycznej : kość czołowa, k. klinowa, szczęka
Podział połączeń
• Ścisłe (nieruchome)
• Wolne (ruchome, maziowe, stawy)
Połączenia ścisłe
• Łączenie elementów odbywa się tu poprzez tkanki i w zależności od rodzaju tkanki dzielimy połączenia ścisłe na :
- Więzozrosty
- Chrząstkozrosty
- Kościozrosty
Połączenia wolne - STAWY
Są to najbardziej ruchome połączenia.
W każdym stawie występują elementy stałe:
• wolne, pokryte chrząstką powierzchnie stawowe (facies articulares)
• torebka stawowa (capsula articularis)
• jama stawowa (cavitas articularis)
Powierzchnie stawowe
• W większości zbudowane są z chrząstki szklistej
• Powierzchnie stawowe bywają płaskie, wypukłe lub wklęsłe
• Powierzchnie wklęsłe stanowią panewkę stawową, wypukłe główkę stawową
Torebka stawowa
• Łączy elementy stawowe i odgranicza staw od otoczenia – odróżniamy w niej zewnętrzną błonę włóknistą i wewnętrzną błonę maziową produkującą maź stawową
• Błona włóknista – ma różną grubość w jednych miejscach może by bardzo gruba i tworzy więzadła stawowe
• Maź stawowa – wypełnia jamę stawu, jest to ciecz bladożółta, w której zawarte są komórki, ziarenka tłuszczu, oderwane kosmki maziowe. W stanach zapalnych błona maziowa może wydzielać duże ilości płynu surowiczego
Jama stawowa
• jest szczelinowatą przestrzenią wypełnioną mazią
Oprócz stałych elementów występujących w każdym stawie, wyróżniamy także elementy niestałe występujące w niektórych stawach
• więzadła stawowe
• obrąbki stawowe
• krążki stawowe
• łąkotki stawowe
• fałdy maziowe
• kosmki maziowe
• kaletki maziowe
• trzeszczki
Czaszka
• Kości czaszki dorosłego możemy podzielić na:
- kości twarzoczaszki
- kości mózgoczaszki – które wg definicji stykają się (nawet najmniejszą swoją częścią) z częścią ośrodkowego układu nerwowego
Parzyste kości mózgoczaszki
1) Kości ciemieniowe
2) Kości skroniowe
Nieparzyste kości mózgoczaszki
• Kość czołowa
• Kość sitowa
• Kość klinowa
• Kość potyliczna
Parzyste kości twarzoczaszki
• Kości łzowe
• Kości nosowe
• Małżowiny nosowe dolne
• Kości podniebienne
• Kości jarzmowe
• Szczęki
• Kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko, strzemiączko
Nieparzyste kości twarzoczaszki
• Żuchwa
• Lemiesz
• Kość gnykowa
Kości mózgoczaszki
Kość czołowa
• Łuska czołowa
2) Część nosowa
3) Części oczodołowe
Łuska czołowa
• na powierzchni zewnętrznej występują guzy czołowe
• poniżej znajdują się łuki brwiowe
• pomiędzy łukami brwiowymi znajduje się wyraźne wypuklenie - gładzizna
• poniżej łuku brwiowego znajduje się brzeg nadoczodołowy który oddziela łuskę od części oczodołowej
• ku bokowi brzeg nadoczodołowy kończy się wyrostkiem jarzmowym
• ku górze i do tyłu od tego wyrostka występuje kresa skroniowa poniżej której znajduje się powierzchnia skoroniowa
Części oczodołowe
• tworzą sklepienia oczodołów i są od siebie oddzielone wcięciem sitowym
• na granicy części oczodołowej z łuską czołową leżą zatoki czołowe
• zatoki czołowe – przestrzenie pneumatyczne, wyścielone błoną śluzową, komunikują się z jamą nosową poprzez otwór zatoki czołowej
Kość potyliczna
Ogranicza czaszkę od strony tylno-dolnej i zbudowana jest z:
• Część podstawnej
• Części bocznych (dwóch)
• Łuski potylicznej
• Wszystkie części kości potylicznej otaczają otwór wielki
Cześć podstawna kości potylicznej
• Łączy się ku przodowi z trzonem kości klinowej
• Brzeg boczny łączy się z częścią skalistą kości skroniowej
Części boczne kości potylicznej
• Łączą cześć podstawną z łuską potyliczną
• Na dolnych powierzchniach znajdują się kłykcie potyliczne – łączą się one z dołkami stawowymi górnymi kręgu szczytowego
Staw górny głowy
• Powierzchnie stawowe:
- główka – powierzchnia stawowa kłykcia kości potylicznej
- panewka – dołek stawowy górny kręgu szczytowego
Ruchy: potakiwania
Łuski potyliczne
• Na powierzchni zewnętrznej najbardziej wyniosłym punktem jest guzowatość potyliczna zewnętrzna
• Od guzowatości ku górze po obu stronach biegnie wypukła kresa karkowa górna a powyżej niej mniej silna i mniej stała kresa karkowa najwyższa
Kość potyliczna łączy się z 6 kośćmi
• 2 kości ciemieniowe
• 2 kości skroniowe
• Kręg szczytowy
Kości ciemieniowe
• Parzyste kości biorące udział w tworzeniu sklepienia i ścian bocznych czaszki
• Łączą się z 5 kośćmi:
- kością ciemieniową strony przeciwległej
- potyliczną
- skroniową
- klinową
- czołową
Kość klinowa
Nieparzysta kość leżąca pośrodku podstawy czaszki składająca się z:
• Nieparzystego trzonu
• Skrzydeł większych
• Skrzydeł mniejszych
...
aga2630