Arkusze maturalne – Układ Oddechowy
Zadanie 25. (2 pkt)
U pewnej pacjentki w czerwcu 2008 r. specjaliści z Barcelony zastąpili uszkodzony fragment
tchawicy jego sprawnym odpowiednikiem. Wszczepiony odcinek zrekonstruowano
w następujący sposób:
• Z ciała martwego dawcy pobrano tchawicę. Następnie oczyszczono ją z komórek,
pozostawiając jedynie kolagenowy szkielet.
• Do ponownego obudowania szkieletu kolagenowego wykorzystano komórki macierzyste
pobrane ze szpiku kostnego pacjentki, które umieszczono na szkielecie.
• Tak przygotowany fragment na cztery dni umieszczono w bioreaktorze i po tym czasie
przeszczepiono pacjentce. Komórki macierzyste zróżnicowały się na odpowiednie
komórki tkanek budujących tchawicę.
Po czterech dniach od operacji wszczepiony fragment z trudnością można było odróżnić
od naturalnych tkanek, a po miesiącu rozwinął on własną sieć naczyń krwionośnych.
Pacjentka po operacji nie brała leków immunosupresyjnych, które przeciwdziałają odrzuceniu
przeszczepu.
Podaj dwa powody, dla których pacjentka nie musiała brać leków immunosupresyjnych.
1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
Zadanie 8. (1 pkt)
Rytmiczną zmianę objętości klatki piersiowej podczas wdechów i wydechów umożliwiają
dwa rodzaje mięśni oddechowych: przepona i mięśnie międzyżebrowe.
Podaj nazwę mięśnia, który będzie głównie umożliwiał oddech człowiekowi
z ograniczoną ruchomością klatki piersiowej (np. przez założony na niej opatrunek
gipsowy).
......................................................................................................................................................
Zadanie 11. (2 pkt)
W tabeli przedstawiono przybliżone dane z 2004 roku dotyczące liczby zachorowań
(w Polsce) na gruźlicę płuc kobiet i mężczyzn w wybranych trzech grupach wiekowych.
Zadanie 17. (2 pkt)
W komórkach mięśniowych człowieka, w pewnych stanach fizjologicznych odbywa się
oddychanie beztlenowe.
a) Podaj nazwę końcowego produktu przekształcenia glukozy w komórkach
mięśniowych w czasie oddychania beztlenowego. .............................................................
b) Przedstaw sytuację, w której dochodzi do niedotlenienia komórek mięśniowych przy
prawidłowo funkcjonującym układzie krwionośnym.
................................................................................................................................................
Miejscem wymiany gazowej są różne struktury organizmu zwierząt. Na wykresie
przedstawiono pobór tlenu przez płuca i skórę w czasie wymiany gazowej pewnego gatunku
płaza.
Na podstawie danych z wykresu:
a) określ podobieństwo dotyczące poboru tlenu przez płuca i skórę w czasie wymiany
gazowej od stycznia do marca u tego gatunku płaza,
b) określ różnicę dotyczącą poboru tlenu przez płuca i skórę w czasie wymiany gazowej
od czerwca do sierpnia u tego gatunku płaza.
a) Podobieństwo: ........................................................................................................................
b) Różnica: ................................................................................................................................
Zadanie 10. (1 pkt)
Na rysunku przedstawiono budowę pęcherzyka płucnego człowieka.
Wyjaśnij na przykładzie jednego, przestawionego na rysunku elementu budowy
pęcherzyka płucnego przystosowanie pęcherzyka do pełnionej funkcji.
Zadanie 21. (1 pkt)
Na schemacie przedstawiono zróżnicowanie powierzchni wymiany gazowej w układach
oddechowych różnych kręgowców (płazy, gady, ssaki).
Na podstawie schematu przedstaw tendencję ewolucyjną dotyczącą powierzchni
wymiany gazowej u kręgowców.
Tlenek węgla (czad) dostając się do organizmu człowieka tworzy z hemoglobiną względnie
trwały związek. Źródłem czadu mogą być spaliny i dym papierosowy.
Uzasadnij opinię, że ludzie palący papierosy mogą być mniej wydolni fizycznie,
niż niepalący.
Zadanie 3. (1 pkt)
Na schemacie przedstawiono budowę szkieletu klatki piersiowej człowieka.
Określ znaczenie, jakie dla funkcjonowania klatki piersiowej ma połączenie żeber
z mostkiem poprzez chrząstki.
Zadanie 12. (1 pkt)
Na rysunku przedstawiono pęcherzyki płucne oplecione siecią naczyń krwionośnych.
Określ znaczenie gęstej sieci naczyń krwionośnych oplatających pęcherzyki płucne.
Zadanie 17. (3 pkt)
Na rysunku przedstawiono przekrój przez głowę ryby. Strzałki oznaczają kierunek przepływu
wody.
a) Podaj nazwę procesu, który zachodzi w skrzelach.
b) Podaj nazwy dwóch opisanych na rysunku elementów budowy, które usprawniają
przebieg tego procesu w środowisku wodnym.
a) ................................................................................................................................................
b) ................................................................................................................................................
Zadanie 3. (2 pkt)
Wpływ wysiłku fizycznego na pracę układu oddechowego można zaobserwować podczas
lekcji wychowania fizycznego, kiedy uczniowie biegną na 60 m.
Zaplanuj obserwację wpływu wysiłku fizycznego na układ oddechowy, podając
parametr, który będzie obserwowany i sposób przeprowadzenia obserwacji.
.....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
Zadanie 10. (2 pkt)
Badania kliniczne wykazały, że oddychając w przestrzeni zawierającej powietrze o stałej
zawartości tlenu, ale zwiększającej się zawartości dwutlenku węgla obserwujemy zwiększenie
częstości i głębokości ruchów oddechowych.
Wyjaśnij udział układu nerwowego w mechanizmie regulacji ruchów oddechowych.
Zadanie 13. (2 pkt)
Stwierdzono, że każdy człowiek w ciągu roku zapada na co najmniej dwie infekcje wirusowe.
Zaznacz dwa najbardziej skuteczne sposoby zapobiegania chorobom wirusowym.
A. Dieta bogata w witaminę K i sód.
B. Szczepienia ochronne.
C. Podawanie antybiotyków.
D. Dieta bogata w tłuszcze nasycone.
E. Unikanie kontaktów z osobami zainfekowanymi.
Zadanie 3. (2pkt)
Zaplanuj proste doświadczenie sprawdzające wpływ wysiłku fizycznego na intensywność
oddychania człowieka. Masz do dyspozycji: 10 osób i zegarek z sekundnikiem.
...............................................................................................................................................................
Zadanie 8. (1pkt)
W układzie oddechowym człowieka jama nosowa łączy się z gardłem. W gardle spotykają się
drogi oddechowa z pokarmową. Z gardła powietrze dostaje się do krtani - narządu zbudowanego
z chrząstek, połączonych ze sobą za pomocą więzadeł i mięśni. Wejście do krtani ograniczone jest
jedną z jej chrząstek, zwaną nagłośnią.
Określ, jaką rolę w układzie oddechowym pełni nagłośnia.
Zadanie 9. (2pkt)
Podczas intensywnej pracy mięśni szkieletowych, np. podczas szybkiego biegu przez dłuższy czas,
w komórkach mięśniowych zachodzi oddychanie beztlenowe. Produktem tego procesu, oprócz
energii, jest także kwas mlekowy, który jest przyczyną bólu mięśni.
a) Wyjaśnij, dlaczego w komórkach mięśniowych podczas intensywnego wysiłku występuje
oddychanie beztlenowe i powstaje kwas mlekowy.
.............................................................................................................................................................
b) Wyjaśnij, dlaczego masaże, ciepła kąpiel, lekkie ćwiczenia zaraz po dużym wysiłku
fizycznym pozwalają na szybkie pozbycie się bólu mięśni.
Schemat budowy anatomicznej pająka.
Wyjaśnij, jaką rolę w tym organizmie pełnią narządy oznaczone jako A i B.
A:......................................................................................................................................
B:......................................................................................................................................
Zadanie 8 (3 pkt.)
Rysunek przedstawia układ tchawkowy
owada.
Podpisz zaznaczone elementy oraz
podaj dwie funkcje tchawek.
Zadanie 9 (1 pkt)
Na rysunku przedstawiono mechanizm wentylacji narządu wymiany gazowej u ryby
kostnoszkieletowej.
Określ rolę, jaką pełnią wieczka (pokrywy) skrzelowe w mechanizmie wentylacji skrzeli.
Zadanie 10 (1 pkt)
Oddychanie jest przykładem procesu katabolicznego.
Uzasadnij to stwierdzenie jednym argumentem.
whoami12