Edyp bohater mitu.pdf

Bohater literacki

Ucz się z

Edyp,

bohater mitu

Musisz pamiętać, że masz do czynienia z niezwykłą i bardzo starą historią. Mity,

zanim je spisano, długo istniały w formie ustnie przekazywanych opowieści. Krążyły

wśród ludzi i często zmieniały swoją postać. To trochę tak, jak z plotką. Dlatego

możesz spotkać się z różnymi wersjami mitu i żadna z nich nie jest mniej czy bar-

dziej prawdziwa od innych. Ale jedne są bardziej popularne, a inne mniej. Jeśli

chodzi o naszego Edypa, to istnieje na przykład wersja, według której po narodzi-

nach rodzice zamknęli go w skrzyni i wrzucili do morza, a wychowywał się nie w Ko-

ryncie, a w Sykionie. Ale w zupełności wystarczy, jeśli będziesz pamiętał najpopu-

larniejszą wersję mitu, o której poniżej.

O utworze źródłowym

Gdzie przeczytasz o historii Edypa?

• Mitologia Jana Parandowskiego

• Mity greckie Tadeusza Kubiaka

• Tragedie Sofoklesa: Edyp i Edyp

w Kolonie .

• Dalsze dzieje rodu Labdakidów

w Antygonie Sofoklesa

Znaczenie postaci

Edyp to jedna z najważniejszych postaci kultury. Symbolizuje odwieczne pragnienie

czlowieka ucieczki przed własnym losem. Jest także przykładem tragizmu tegoż

losu, którego nie można uniknąć. Postać ta zawsze frapowała badaczy i odnajdywali

oni w niej różne archetypiczne cechy – np. od imienia tego bohatera pochodzi nazwa

kompleksu Edypa, czyli nieświadomego pociągu seksualnego wobec własnej matki,

cechującego większość chłopców i młodych mężczyzn.

CV – Biografia

Gdyby Edyp żył w dzisiejszych czasach i został postawiony w stan oskarżenia, za popeł-

nione ojcobójstwo i kazirodztwo dostałby na pewno wysoki wyrok. Bardzo jednak byłoby

dla niego krzywdzące, gdyby sąd nie uwzględnił tak istotnych w jego przypadku okolicz-

ności łagodzących. Ale zacznijmy może od początku. Kim był nasz oskarżony?

WYRODNI RODZICE I ZMIANA ADRESU

Edyp urodził się jako potomek królewskiego rodu Labdakidów, ale jego życie nie miało

nic wspólnego z bajką o królewiczu. Jego rodzice, aby uniemożliwić spełnienie się prze-

powiedni, okaleczyli go (przekłuli mu pięty żelaznymi kolcami), związali i porzucili

w górach. Co mogło być przyczyną takiego okrucieństwa wobec własnego dziecka? Czyż-

by Lajos i Jokasta byli potworami? Jak wiadomo, w tamtych czasach bardzo liczono się

z wróżbami i przepowiedniami. Ojcu Edypa, Lajosowi, wyrocznia przepowiedziała, że

zginie z ręki syna, który potem ożeni się z własną matką. Całe to okrucieństwo wobec

małego synka było próbą uratowania własnej skóry i zapobiegnięcia zbrodniom. Co

dalej się stało z Edypem? Niemowlę nie umarło w górach, znaleźli je dobrzy pasterze

i zanieśli do Koryntu. Władcy Koryntu nie mieli dzieci i zajęli się nim jak własnym

synem. To oni właśnie nazwali go Edypem. Chłopiec nie znał swoich prawdziwych lo-

sów, ale nie czuł się szczęśliwy, ponieważ rówieśnicy nazywali go podrzutkiem.

Ważne słowa Edypa

– z tragedii Sofoklesa

Biada, już jawne to, czegom pożądał,

O słońce, niechbym już cię nie oglądał!

Życie mam, skąd nie przystoi, i żyłem,

Z kim nie przystało – a swoich zabiłem.

Któż by mnie witał, kto kochał w tym mieście,

Cóż by słuchowi ochłodę dawało?

O przyjaciele! Co prędzej unieście

Precz mnie, bom ziemi zakałą –

I ściągnąłem do mych progów

Gniew i klątwę bogów.

CIEKAWOŚĆ – PIERWSZY STOPIEŃ DO PIEKŁA?

W końcu udał się do wyroczni delfickiej, aby poznać tę tajemnicę, której nikt nie

chciał mu wyjawić. Tam poznał straszliwą przepowiednię: dowiedział się, że zabije

ojca i ożeni się z własną matką. Gdyby jednak wyrocznia była odrobinę mniej tajem-

nicza, może udałoby się uniknąć późniejszej lawiny nieszczęśliwych wypadków. Nie-

stety, nie uświadomiła Edypa, kim są jego prawdziwi rodzice. Edyp, wówczas już

nastolatek, był dobrym synem i kochał swoich, jak mniemał, rodziców: króla Koryn-

tu Polybosa i królową Merope. Z bólem serca postanowił od nich odejść, aby nie

dopuścić do zbrodni ojcobójstwa i kazirodztwa. W drodze spotkał w wąskim wąwozie

górskim orszak dworski. Nikt nie chciał ustąpić z drogi, wywiązała się bójka i Edyp zabił

Znaczenie postaci

CV – Biografia

WYRODNI RODZICE I ZMIANA ADRESU

Bohater literacki

Ucz się z

pana razem z jego dworzanami. Czy zdziwi Cię, jeśli się dowiesz, że owym panem był

jego biologiczny ojciec – Lajos? Oczywiście, Edyp nie miał pojęcia, co właśnie zrobił

i powędrował dalej. Teraz ważną rolę w tej historii odegra Sfinks. Nękał on strasznie

Teby i ich nowy władca, Kreon, obiecał królestwo i rękę Jokasty temu, kto uwolni miasto

od potwora. Kiedy Edyp rozwiązał zagadkę Sfinksa, ten rzucił się w przepaść.

Zagadka Sfinksa: Co to za zwierzę, obdarzone głosem, które z rana chodzi na czwo-

rakach, w południe na dwóch nogach, a wieczorem na trzech? A oto odpowiedź Edypa:

Człowiek chodzi rano, to jest w dzieciństwie na czworakach; gdy urośnie, staje się zwie-

rzęciem dwunożnym; a w starości, która jest życia wieczorem, podpiera się laską, jakby

mu trzecia noga przybyła.

KRÓTKIE CHWILE SZCZĘŚCIA

Dzięki tej zagadce mogła wypełnić się druga część przepowiedni: Edyp otrzymał rękę

własnej matki i władzę w Tebach. Co było dalej? Czy to już może koniec tragedii rodu

Labdakidów? Edyp i Jokasta byli nawet szczęśliwi, urodziły im się dzieci. Ale nad ich

domem i nad całym królestwem wisiała klątwa bogów. Kraj nawiedzały klęski, ziemia

nie dawała plonów, zwierzęta się nie rozmnażały, a dzieci przychodziły na świat nieży-

we. Wtedy postanowiono wyjaśnić tę dziwną sprawę i wezwano wieszcza – Tejrezjasza.

KRWAWY FINAŁ

I teraz właśnie zbliżamy się do kulminacyjnego punktu tej historii. Kiedy cała prawda

wyszła na jaw, Jokasta powiesiła się, a Edyp wykłuł sobie oczy i w żebraczych łachma-

nach odszedł z rodzinnego miasta. Wkrótce umarł na wygnaniu w Kolonie.

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

• Wyrocznia ostrzega rodziców Edypa, kim będzie ich syn – rodzice porzucają go po

urodzeniu

• Przepowiednia w Delfach uświadamia mu, jaki ma być jego los – Edyp nie wraca do

Koryntu, spotyka na drodze własnego ojca i zabija go.

• Odgadnięcie zagadki Sfinksa otwiera mu drogę do tebańskiego tronu i małżeństwa

z matką.

• Wyjawienie straszliwej prawdy przez wieszcza Tejrezjasza

KRÓTKIE CHWILE SZCZĘŚCIA

KRWAWY FINAŁ

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: