Pojęcie stosowane w statystyce publicznej
Definicja :
1. Instytucja lub organizacja zajmująca się profesjonalnie regularnym wystawianiem utworów scenicznych (dramatycznych, lalkowych, muzycznych i rozrywkowych) posiadająca stały zespół (aktorów, śpiewaków, tancerzy, muzyków, reżyserów, scenografów itp.), z reguły posiadająca budynek lub pomieszczenie przystosowane do wystawiania utworów scenicznych, przy wykorzystaniu różnych technik przekazu: słowo, ruch, muzyka, dźwięk, plastyka (niezależnie od liczby występujących w nich osób). Teatr może być stały lub objazdowy, a ze względu na prezentowaną formę sceniczną wyróżnia się: teatr dramatyczny, teatr lalkowy, teatr muzyczny (opera, operetka, tańca, balet, musical, rewiowy)
2. Instytucja kultury; profesjonalna jednostka wyodrębniona pod względem prawnym, organizacyjnym i ekonomiczno-finansowym, prowadząca regularnie jednorodną działalność sceniczną, niezależnie od liczby posiadanych scen.
Źródło definicji:
* Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej
Miejsce publikacji: Dz. U. 2001 r. Nr 13 poz. 123
Teatr – rodzaj sztuki widowiskowej, w której aktor lub grupa aktorów na żywo daje przedstawienie dla zgromadzonej publiczności. Terminem tym określa się też czasem sam spektakl teatralny lub też budynek, w którym on jest grany.
Teoretyczne podstawy wiedzy o teatrze
Aktor i widz to dwa najistotniejsze składniki, bez których istnienie teatru nie byłoby możliwe. Teatr może obyć się bez reżysera, inscenizatora, choreografa czy scenografa, ale spektakl bez widzów lub bez aktorów nie jest możliwy. Aktor jest więc podstawowym tworzywem teatru, elementem niezbędnym. Z kolei sam teatr to ukierunkowane działania aktorów na użytek publiczności. Z drugiej jednak strony z nielicznymi wyjątkami aktorzy aż do XIX wieku byli pogardzani i biedni. Do wyjątków należeli artyści opłacani przez mecenasów.
Pełnowartościowy spektakl teatralny to taki, w którym następuje swego rodzaju porozumienie pomiędzy sceną a widownią.
Teatr to rodzaj sztuki, która odwołuje się niemal do wszystkich zmysłów człowieka. Łączy obraz z dźwiękiem, ukazuje bezruch lub ruch. Czasem nawet może odwołać się do zmysłu węchu lub dotyku.
Rzeczywistość teatralna to rzeczywistość umowna.
[edytuj] Rodzaje widowisk teatralnych
* przedstawienie dramatyczne; por. dramat (może też zawierać elementy innych rodzajów widowisk teatralnych)
* opera, pierwotnie opera seria (poważna), od XVII wieku także komiczna
* operetka – z mniej skomplikowaną fabułą niż opera, z niej wykształciły się gatunki współczesne:
o śpiewogra
o musical
* balet, który wykształcił się z komedii dell'arte i widowisk jarmarcznych
* pantomima – oparta wyłącznie na geście, mimice, ruchu, z wyeliminowanym słowem
* teatr plastyczny – opierający się na plastyce ruchu, dekoracji i sposobu wyrażania się (por. np. twórczość Józefa Szajny i Henryka Tomaszewskiego).
[edytuj] Rodzaje teatru
* sceniczny
* bulwarowy
* ogródkowy
* radiowy
* telewizyjny
* uliczny
* objazdowy
* szkolny
* lalkowy
* muzyczny
[edytuj] Elementy struktury spektaklu
* tekst bądź scenariusz – jest punktem wyjścia do realizacji spektaklu
* aktor – decyduje o autonomiczności teatru i jego wyróżnienia od innych dyscyplin artystycznych; odwiecznym problemem jest pytanie, czy aktor jest twórcą, czy jedynie odtwórcą, wykonawcą
* gest, mimika
* choreografia
* ruch sceniczny – uwidacznia zmiany sytuacji scenicznych (jeśli powtarza się ten sam ruch sceniczny na początku i na końcu, nazywa się to klamrą)
* czas scenowy – musi być wymierny, konkretny, jest różny w różnych warunkach historycznych i kulturowych; obecnie spektakl trwa 2-3 h (nie jest równoznaczny z czasem percepcji); z góry zostaje zagospodarowany przez dramaturga
* przestrzeń sceniczna – stosowane są różne środki, aby unaocznić widzom miejsce lub sytuację
* scenografia
* oprawa muzyczna
* reżyseria
Terminu "teatr współczesny" używa się w różnych znaczeniach. Zazwyczaj mówi się w ten sposób o teatrze działającym od początku XX wieku (od 1901 roku). Jednak nic w sztuce nie dzieje się nagle i rzadko można podać konkretne daty wyznaczające powstanie bądź zakończenie danego nurtu, dlatego też cezurę tę należy traktować umownie.
Na teatr początku XX wieku wpływ miały takie nurty, jak: naturalizm, symbolizm, impresjonizm czy kubizm.
Podczas I wojny światowej nastąpił rozpad imperiów i dzięki temu cenzura znacznie zelżała. Rozwojowi teatru polskiego sprzyjały niewątpliwie świeżo odzyskane po wojnie wolność i niepodległość. Stanisław Wyspiański mógł więc dokonać inscenizacji zarówno swojego Wesela, jak i Dziadów Adama Mickiewicza. Uczniami tego artysty byli m.in. Leon Schiller, Juliusz Osterwa i Arnold Szyfman. Podróżowali oni po całej Europie, znali też świetnie teatr rosyjski.
II wojna światowa spowodowała liczne zmiany w życiu teatralnym – zniszczeniom uległo wiele budynków teatralnych, przestały istnieć niektóre ośrodki teatralne (np. w Wilnie, we Lwowie), a najważniejszą konsekwencją było to, że teatr musiał na nowo oswajać ludzi, którzy odwykli od tego rodzaju rozrywek.
Początki teatru powojennego nie różniły się zbytnio od osiągnięć przedwojennych. Było to możliwe dzięki temu, że tworzyli go na ogół ci sami ludzie. W repertuarze dominowały komedie (np. Król włóczęgów, Zemsta). Jednak wraz z rozwojem techniki rolę kształtowania wrażliwości widza stopniowo odbierały teatrowi film i telewizja. W wyniku tego teatr stawał się jeszcze bardziej rozrywką elit. Realizowane w nim spektakle są przygotowywane często głównie w celach komercyjnych (widoczne jest to w doborze repertuaru i obsady).
drozd