Materiał edukacyjny rozdawany bezpłatnie w ramach szkolenia.

GRY SPECJALNOŚCIOWE - jak organizować

MAPA
Do gier potrzebujemy jakiejkolwiek mapy. Wszystkie oznaczenia dotyczące gry nanosimy według:

·         Znaków patrolowych harcerskich (dla zuchów i harcerzy)

·         Zbioru Taktycznych Znaków Operacyjnych (dla harcerzy starszych oraz wędrowników)

Dlaczego? Przy okazji uczymy się stosować znaki powszechnie używane w wojsku, policji, straży pożarnej, obronie cywilnej, harcerstwie i innych służbach terenowych i mundurowych. Może nam się to kiedyś przydać. Zbiór znajdziecie w każdej formacji obrony cywilnej lub jednostce wojskowej (część planszy z oznaczeniami znajdziecie poniżej). Chociaż, jeśli grę przenosimy np. w rzeczywistość średniowiecza - lepiej położyć mapę dwa dni na słońce (żeby zżółkła), opalić rogi i zwinąć w rulon, a znaki nanieść według swojej fantazji, dowcipu, polotu i inwencji (koniecznie gotykiem). Jeśli nie posiadamy mapy danego terenu warto wtedy zrobić plan nanosząc kilkanaście charakterystycznych w danym terenie punktów.

WYELIMINOWANIE Z GRY
Jest kilka sposobów. Najprościej pociąć papier a najlepiej materiał na kwadraty o boku 10 cm i kazać każdemu uczestnikowi przypiąć agrafką na okryciu wierzchnim na wysokości serca. Ten kwadrat nazywamy "życiem". Zerwanie "życia" oznacza eliminację z gry. Naderwanie - to ranienie - np. złamanie obu nóg (teoretycznie!). Należy unikać terminu "zabijanie". Można też umówić się, że wyeliminowany harcerz pójdzie na własną rękę do "szpitala". Tam po wykonaniu jakiejś pracy może odebrać drugie "życie".

Kwadraty z materiału można też zastąpić opaską na ramię. Zerwanie opaski to eliminacja. Tutaj gra nabiera rumieńców, ponieważ, żeby zerwać opaskę, trzeba stoczyć zwykłą, regularną walkę z innym harcerzem. Jeśli mamy w drużynie chłopaków w beretach ze skrzywieniem na kolor bordo, to gra - palce lizać. Należy jednak na wstępie zaznaczyć, że nie wolno stosować ciosów w głowę i nie wolno kopać.

KONIEC GRY
Gry na małym terenie kończymy gwizdkiem. Na dużym terenie może się zdarzyć, że zadanie wykonane, cel osiągnięty, a mimo to gajowy mówi, że jakaś grupa nadal chowa się po krzakach. Warto wtedy wcześniej ustalić limit czasowy: "gramy do 17.00, a potem wracamy - bez względu na wynik". Gra nie jest skończona, jeśli nie została omówiona, czyli jeśli nie zebraliście się i każdy nie powiedział oficjalnie, jak przebiegała gra, czego się nauczył, co się podobało, co nie i co można zmienić. To ważne.

OBSŁUGA
Planując grę należy pamiętać, że czasem do obsługi potrzebnych jest od dwóch do ośmiu harcerzy (na drużynę).

ZWIAD
Przed grą obejdźcie teren. Sprawdźcie, czy przypadkiem nie wejdziecie na teren wojskowy, do rezerwatu ścisłego, parku narodowego, do szkółki leśnej, do prywatnego gospodarstwa, czy obcego państwa. Pamiętajcie o bezpieczeństwie uczestników gry.

Znaki patrolowe

Przy organizacji biegów harcerskich często wykorzystujemy znaki patrolowe, które ułatwiają (zazwyczaj) orientację w terenie harcerzom uczestniczącym w naszym biegu, a przy okazji stanowią kolejny element harcerskiej zabawy. Jak pokazuje doświadczenie, ich znajomość również się przydaje w życiu (nie tylko harcerskim).








 

Znaki topograficzne

Podział znaków

Aby korzystanie z mapy było łatwiejsze wprowadzono znaki umowne opisujące przedmioty terenowe. Dla uproszczenia znaki te podzielono na cztery grupy tematyczne ze względu na przeznaczenie oraz możliwość przedstawienia w skali mapy. Są to znaki umowne:

·         punktowe

·         liniowe

·         konturowe

·         objaśniające

Pierwsza grupa - znaki umowne punktowe - opisuje przedmioty, których rozmiary w naturze są tak niewielkie, ze nie da się ich przedstawić w skali mapy, gdyż byłyby na niej niewidoczne. Znaki z tej grupy używane są do przedstawienia pojedynczych drzew, wiatraków, drogowskazów, itp. Dokładne położenie przedmiotu na mapie, niezbędne do jego faktycznego umiejscowienia w terenie wskazuje określone miejsce tego znaku:

- dla znaków symetrycznych (prostokąt, trójkąt, koło) jest to środek znaku np:

- dla znaków posiadających w podstawie kąt prosty, jest to wierzchołek tego kąta np:

- dla znaków o kształcie figury z podstawą, jest to środek podstawy np:

- dla znaków składających się z kilku figur, jest to środek dolnej figury np:

Następną grupą są znaki umowne liniowe. Do tej grupy zaliczamy wszsystkie te znaki, które w rzucie poziomym daja linię. Ponieważ w skali mapy nie można wiernie oddać szerokości obiektu przyjęto, że oś znaku odpowiada rzeczywistemu umiejscowieniu obiektu w terenie. Znakami umownymi liniowymi opisujemy drogi, rzeki, linie telefoniczne, telegraficzne lub energetyczne, ogrodzenia, itp.

Znaki umowne konturowe(powierzchniowe) - opisują przedmioty terenowe, które możemy przedstawić w skali mapy (są to lasy, łąki, bagna, itp.). Ich kształt na mapie odpowiada dokładnie kasztatowi w terenie. Znaki konturowe skadają się z konturu - granicy obiektu, wewnątrz którego umieszcza się znaki wypełniające, czyli symbole, a czasami kolory, opisujące teren ograniczony konturem.

Ostatnia grupa to znaku umowne objaśniające. Nie występują samodzielnie, lecz jako uzupełnienie do znaków umownych opisanych wyżej. Na przykład strzałka na rzece wskazuje kierunek prądu, a znak dzrewa iglastego czy iglastego wewnątrz konkturu wskazuje na dominujący gatunek drzew w tym lesie.

Znaki taktyczne i prewencyjne.  Jak korzystać?

Znaki taktyczne i prewencyjne dla straży pożarnych stanowią zbiór symboli graficznych, oznaczeń i gestów, przeznaczonych do sprawnego przekazywania informacji lub graficznego zobrazowania sytuacji, rozmieszczenia sił i środków, elementów i obiektów związanych z ochroną przeciwpożarową lub bezpieczeństwem ludności. Znaki graficzne mogą być wykorzystywane przy sporządzaniu planów i map w trzech przedziałach wielkości podziałek.

1. Przedział interwencyjny o podziałkach z zakresu od 1:100 do 1:2000 włącznie, przeznaczony do zobrazowania sytuacji dotyczącej rozmieszczenia, przemieszczenia oraz działań i zamiarów sił i środków o wielkości odpowiadającej interwencyjnemu typowi kierowania działaniami ratowniczymi oraz do przedstawienia zabezpieczeń i systemów przeciwpożarowych.
2. Przedział taktyczny o podziałkach z zakresu od 1:2500 do 1:20000 włącznie, przeznaczony do zobrazowania rozmieszczenia, przemieszczania oraz działań i zamiarów sił i środków o wielkości odpowiadającej taktycznemu typowi kierowania działaniami ratowniczymi.
3. Przedział strategiczny o podziałkach równych 1:25000 lub większych, przeznaczony do zobrazowania rozmieszczenia, przemieszczania oraz działań i zamiarów sił i środków o wielkości odpowiadającej strategicznemu typowi kierowania działaniami ratowniczymi lub zobrazowania rozmieszczenia jednostek i instytucji.

  Stosowane do sporządzenia planów i map podziałki pogrupowane zostały w tablicach nr 1, 2, 3 oraz 4 w taki sposób, aby przyjętemu poziomowi operacyjnemu działań (interwencyjnemu, taktycznemu, itd.) odpowiadał adekwatny zakres skal i dostępny podzbiór znaków. Dla przyjętego poziomu operacyjnego, znaki należy konstruować w taki sposób, aby wszystkie ich elementy składowe występowały w przyjętym podziale podziałek i przy zastosowaniu odpowiedniej kolorystyki określonej w dalej. Na elementy występujące w znakach taktycznych i prewencyjnych składają się kształty podstawowe sprzętu, jednostek i armatury oraz oznaczenia uzupełniające. Dla przyjętej skali odwzorowania działań, możliwe są do utworzenia tylko takie znaki, których wszystkie elementy składowe występują w tablicach dla przyjętej skali. Przykłady poprawnych konstrukcji znaków taktycznych i oznaczeń pożarniczych zawiera tablica nr 6. Znaki należy sporządzać w sposób staranny, a ich wielkość dobierać odpowiednio do skali mapy, zachowując należyte wzajemne proporcje pomiędzy znakami.
  Do graficznego przedstawienia sytuacji na planach i mapach wykorzystywane jest sześć kolorów: czarny, ciemnobrązowy, czerwony, niebieski, zielony i żółty. Symbolika przyjętej kolorystyki znaków przedstawia się następująco:
1) kolor ciemnobrązowy - jest na planach i mapach używany do oznaczania sił i środków oraz zamiarów taktycznych obrony cywilnej oraz straży pożarnych - na dokumentacji sporządzonej na potrzeby wewnętrzne straży pożarnych kolor ciemnobrązowy może być zastępowany kolorem czarnym.
2) kolor czerwony - jest na planach i mapach używany do oznaczania pożarów ich zasięgów i stref zniszczeń oraz zjawisk towarzyszących i ich parametrów, stref zagrożenia wybuchem, oddzieleń przeciwpożarowych i dojazdów straży pożarnych, jak również sił i środków nieprzyjaciela - na potrzeby wewnętrzne podmiotów krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego kolor czerwony służy również do oznaczania wchodzących w jego skład zawodowych jednostek ratowniczo-gaśniczych straży pożarnych oraz ich sił i środków.
3) kolor niebieski - jest na planach i mapach używany do oznaczenia zasobów wodnych oraz niepalnych materiałów i elementów konstrukcyjnych budynków, jak również sił i środków wojsk własnych i sprzymierzonych oraz policji i straży miejskich.
4) kolor żółty - jest na planach i mapach używany do oznaczenia materiałów i mediów palnych, stref zagrożenia (z wyjątkiem strefy zagrożenia wybuchem) oraz do oznaczania broni masowego rażenia.
5) kolor zielony - jest na planach i mapach używany do oznaczania dróg i kierunków ewakuacji, wybranych jednostek organizacyjnych lasów państwowych, a także broni i amunicji minowej.
6) kolor czarny - jest na planach i mapach używany do oznaczenia znaków topograficznych oraz sił i środków oraz zamiarów taktycznych jednostek straży pożarnych, na planach i mapach sporządzonych na potrzeby własne (w miejsce ciemnobrązowego).

  Występujące na niektórych oznaczeniach metaliczne kolory: złoty (dla oznakowań kierujących typu strategicznego), srebrny (dla oznakowań kierujących typu taktycznego) i brązowy (pomarańczowy) (dla oznakowań kierujących typu interwencyjnego) nie stosuje się na planach. Znajdują zastosowanie jako tła emblematów dowódców kierujących działaniami ratowniczymi poziomu strategicznego, taktycznego i interwencyjnego.

  Sposób konstrukcji graficznego znaku taktycznego lub prewencyjnego oparty jest na jednoznacznie przyjętych zasadach. Do kształtu podstawowego znaku określonego w tablicach 1 i 2, mogą być we wskazanych na rysunku miejscach dodawane oznaczenia szczegółowe zawarte w tablicach 3 i 4 oraz dowolne napisy i objaśnienia. Szczegółowe zasady konstrukcji znaku przedstawione zostały na poniższym rysunku.

Rys. Konstrukcja znaku operacyjnego lub prewencyjnego dla straży pożarnych. Oznaczenia:
1 - pole nad znakiem określa szczebel taktyczny jednostki i (lub) dane radiowe;
2 - podstawowy kształt oraz barwa linii określa rodzaj symbolu i przynależność;
3 - pole wewnętrzne znaku precyzuje jego znaczenie i parametry;
4 - barwa wnętrza znaku wyróżniająca formacje działające w ramach KSRG;
5 - pole wewnętrzne dolne zawiera dodatkowe informacje o znaku;
6 - pole pod znakiem zawiera nazwę lub opisuje pododdział.

  W prawym dolnym rogu planów przedstawiających graficzne zobrazowanie działań taktycznych lub operacyjnych, należy umieszczać tabelkę zawierającą istotne elementy opisowe. Schemat tabelki przedstawia poniższy rysunek.

Rys. Tabelka nanoszona na planach i mapach działań ratowniczych, ćwiczeń lub dla zobrazowania sytuacji taktycznej albo operacyjnej. Oznaczenia:
1 - data i czas - data i czas początku chronologii działań (w tym przypadku 1 stycznia 2000 r. godz. 00 minut 01) w formacie daty RRMMDD i czasu GGMM;
2 - tytuł - nazwa planu lub zdarzenia;
3 - dane geograficzne i meteorologiczne - zawiera opcjonalnie "różę kompasową" (tylko wtedy gdy północ geograficzna nie wypada u góry planu) oraz operacyjnie istotne dane meteorologiczne - w tym wypadku kierunek i siłę wiatru (metry na sekundę lub stopnie Beauforta) oraz temperaturę powietrza;
4 - opis - opcjonalnie opis planu i uwagi;
5 - numer - dla zdarzeń rzeczywistych zawiera numer wg ewidencji oraz dwucyfrową końcówkę roku wystąpienia zdarzenia (w tym wypadku dwutysięcznego);
6 - sporządził - personalia osoby sporządzającej plan;
7 - skala - przyjęta podziałka planu.

  Zasady prawidłowego budowania znaków, ich kolorystykę, elementy składowe i przykładowe konstrukcje przedstawiają tablice nr 1,2,3,4,5,6.