Fr. W. Foerster Stare i nowe wychowanie.pdf

Fryderyk Wilhelm Foerster

Stare i nowe wychowanie

SPIS TREŚCI

SŁOWO WSTĘPNE

PAŃSTWO, RELIGIA I PEDAGOGIKA

Bezduszne państwo mocarstwowe

Podstawy duchowe państwa

Zadanie pedagoga

ODPOWIEDŹ NA BADANIE RELIGIJNE U NOWOCZESNEJ

WYKOLEJONEJ MŁODZIEŻY

Nowoczesne i starożytne pogaństwo

Abstrakcyjna duchowość nowoczesna

Utopia samozbawienia

Uniwersalizm mglisty i uniwersalizm ścisły chrześcijański

Credo, sed intelligere desidero

NOWOCZEŚNI CHRZEŚCIJANIE PRZEMAWIAJĄ DO NOWOCZESNYCH POGAN

Pojęcie nowoczesne uczciwości intelektualnej

Mylna interpretacja pojęcia autorytetu kościelnego

Głęboko tkwiące nieporozumienie

Mglista „żywotność"

Nowe pojęcie wodza u młodzieży nowoczesnej

Krytyka indywidualnego rozsądku

Zegarek kieszonkowy i czas astronomiczny

Zacieśnienie psychiczne przez nowoczesną „autarkię“ duchową

Dyskusja i zrozumienie

MŁODZIEŻ NOWOCZESNA I AUTORYTET RELIGIJNY

Przedszkole znajomości życia oraz samopoznania

Wolność myśli

Doświadczenie życiowe jako czynnik poznawczy

„Credo, ut intelligam“

PEDAGOGIKA RELIGII I NAUKA RZECZYWISTOŚCI

Ożywienie duchowe doświadczenia codziennego

Platońska pedagogika przypominania

Wskazówki, jak korzystać z doświadczeń życiowych

Nowoczesna literatura, biblia, rzeczywistość życia

UNIWERSYTET BEZ BOGA

Opuszczenie akademickie

Perspektywy na przyszłość

WALKA JEDNOSTRONNOŚCI W NOWOCZESNEJ PEDAGOGICE

Brak jasnych i uniwersalnych celów

Wychowanie koedukacyjne

Nieprzemyślana szkoła jednolita

Europejska i amerykańska pedagogika

Przesądy zasad szkoły pracy

ISTOTĄ WYCHOWANIA

PSYCHOLOGIZM I WYCHOWANIE

PSYCHOLOGIA ABSTRAKCYJNA I KONKRETNA

Znajomość ludzi i samopoznanie

Gdzież są prawdziwi psychologowie eksperymentalni?

Zawiłość charakterów

Jednostronności psychoanalizy

WYCHOWANIE DO REALIZMU

Odwrotna strona „idealizmu"

Konieczny przeciwważnik przeciwko idealizmowi

Metody rozwoju zmysłu rzeczywistości

KULTURA WYRAŻANIA SIĘ I WYCHOWANIE

Dusza i ciało

Wychowanie do grzeczności

Zachowanie się przy stole

Uduchowienie zewnętrznych form

Zwyczaje kobiece

PSYCHICZNE POKONYWANIE KONFLIKTÓW W MŁODYM WIEKU

Afekty stłumione

Prawda i fałsz w psychoanalizie

Kompleks Edypa i kompleks ojca

Konflikty i ich odprężenie psychiczne

KAZANIE NA GÓRZE I MŁODZIEŃCZE SAMOOPANOWANIE

Pacyfizm w pokoju dziecięcym

Moralna wartość zemsty

Indianin i gentleman

WIECZNA PEDAGOGICZNA WARTOŚĆ STAROŻYTNOŚCI

Siły twórcze tradycji łacińskiej

Niemcy i pedagogika śródziemnomorska

Czy nowy wiek humanistyczny?

Starożytność a chrześcijańskie dobro kształceniowe

MŁODZIEŻ LUDOWA I PEDAGOGIKA PRACY

Pojęcie honoru pracy

Jak należy rozmawiać z młodymi służącymi i terminatorami?

Honor i uczciwość

AUTORYTET I SAMORZĄD W WYCHOWANIU MŁODOCIANYCH

Za dużo aktywności wychowawcy

Cnoty wodza i wady wodza

Jednostronni pedagogowie autorytetu

Solidarność i chłopcy przewodnicy

PEDAGOGIKA LIGI NARODÓW

Konieczne ćwiczenie w utrzymywaniu pokoju i tworzeniu pokoju

Młodzieńczy instynkt walki

Psychologiczne zgłębienie wychowania pokojowego

Wielki i mały pokój dziecięcy

WYCHOWANII DO RZECZOWOŚCI W WALCE POLITYCZNEJ

Podrażnienie osobiste

Męska obiektywność

O PEDAGOGICZNE POKIEROWANIE KOLEKTYWNYM ZWIERZĘCIEM

Dyktatura masy

Samodzielność wobec wpływów socjalnych

PRZECIĄŻENIE, DZIECI NERWOWE I WYBÓR ZAWODU

Skargi rodziców

Jak się uchronić przeciwko przeciążeniu

Wysoka nerwowość u uczniów wyższych zakładów kształcenia

Wolne wejście dla intelektualnie uzdolnionych — wolne zejście

dla inaczej uzdolnionych

Pedagogika murzynów

Normalne i anormalne lenistwo

O pedagogikę inteligencji

POST GANDHIEGO A PEDAGOGIKA

DWA GŁÓWNE ZADANIA KSZTAŁCENIA LUDZKIEGO

WYCHOWANIE BEZ CELU WYCHOWANIA

Sprzeczności pedagogiczne

Albo — albo

Czynność bierna

Decyzja za prawdomównością

Wychowanie do męstwa

Niejasność celów przy wychowaniu żeńskim

Niebezpieczeństwa wychowania obywatelsko-państwowego

SŁOWO WSTĘPNE

Niniejsze pedagogiczne uwagi i rozważania omawiają bardzo różnorodne przedmioty i dlatego

mogłoby się wydawać, że nie stoją one w żadnym ścisłym związku ze sobą. Tak jednak nie jest. Tak jak

rozdział końcowy zbiega się z myślami poruszanymi na początku, tak też wszystkie poszczególne

rozdziały służą ku temu, żeby oświetlić z punktu widzenia najróżnorodniejszych dziedzin i

doświadczeń konieczność syntezy pomiędzy dzisiaj wzajemnie się zwalczającymi jednostronnościami,

a tym samym także pomiędzy pedagogiką tradycyjną a poglądami i eksperymentami pedagogiki

nowoczesnej.

Dzisiejsza nieprzyjaźń pomiędzy narodami jest ostatecznie tylko wynikiem rozkładu elementów

prawdy oraz sprzeczności zasad, które z konieczności stanowią pewną wewnętrzną całość i powinny

się wzajemnie uzupełniać, jeżeli kultura ludzka nie ma się załamać na skutek samych niezdolnych do

życia jednostronności oraz ich nieuchronnego starcia się.

Dlatego i pedagogika weźmie w przyszłości udział w wielkim ruchu w kierunku syntezy, której

przeznaczeniem jest zestąpienie trwającej przez całe stulecia ery separacji i chorobliwych oraz

bezwładnych jednostronności.

Autor chce w całej swej rozprawie oddziaływać w tym kierunku. Niniejsze pobudki do syntezy

pedagogiki tradycyjnej i pedagogiki nowoczesnej są równocześnie małym przyczynkiem do

ponownego pojednania się rozdzielonych zasad. Oczywiście pojednania nie należy utożsamiać ze

zmieszaniem albo zatarciem. Zupełnie przeciwnie: Chodzi tu o to, by potrafiono bystrym okiem

oddzielić w dziedzictwie pedagogicznym jak również w nowoczesnych badaniach i teoriach to, co ma

trwałą wartość i żywotność od tego, co już przeżyte, i od obcych życiu abstrakcji.

Fr. W. Foerster były zwyczajny profesor filozof ii i pedagogiki uniwersytetu w Monachium Lato 1935.

PAŃSTWO, RELIGIA I PEDAGOGIKA.

Bezduszne państwo mocarstwowe.

Upłynęło kilka stuleci rozkładu indywidualistycznego. Rozkład ten działał nie tylko niszcząco, służył on

również pewnej powszechnej konieczności. Ta zaś przygotowała inne wyższe metody współdziałania

sił, określone przez Carlyle’a jako „metody naszyjnikowe”.

Świat okaże się do tych nowych metod kiedyś dostatecznie przygotowanym — ale to jedynie na

podstawie uprzedniego odrodzenia religijnego. Wobec niezwykłych spustoszeń, wywołanych w

dziedzinie dawnych węzłów i dawnego ładu, i wobec daleko posuniętego ogólnego rozluźnienia — a

to w epoce, dążącej stanowczo do skojarzenia sił — powstały wszędzie tam, gdzie skutki rozkładu

wystąpiły najdobitniej, nowe prądy. Prądy te starają się stworzyć przy poparciu władzy państwowej,

uciekającej się nawet do ostatecznych środków, nową jednolitość rozpraszających się sił. Prądy te

okazują również skłonność w kierunku opanowania całego wychowania, ażeby zupełnie

konsekwentnie podporządkować młodzież społeczeństwu i jego autorytetowi, wyprzeć zaś całkowicie

sumienie jednostki.

Wszystkie te wysiłki niewątpliwie z góry skazane są na niepowodzenie, mimo nawet chwilowych

sukcesów, jakimi chełpią się oszołomieni władzą mocarze. Ostatecznie bowiem państwo zależne jest

od energii sumienia jednostki. Wszechwładza państwowa doprowadzi do upadku państwa, żyjącego

niejako w złudzeniu swej wszechpotęgi, wspieranej terrorem i gwałtem. Wszelkie ponoszone ofiary,

dowody oddania w rzeczach najdrobniejszych i najsubtelniejszych, karność, uczciwość poddanego i

rządzącego, uznawanie pewnej hierarchii społecznej, posłuszeństwo, autorytet — te wszystkie

czynniki mogą się okazać trwałymi dopiero wtedy, gdy podstawą wszystkiego będzie jakieś dobro o

wyższym jeszcze znaczeniu aniżeli państwo. Jedynie najwyższa duchowa potęga potrafi dotrzeć i

oddziaływać wychowawczo i ostrzegawczo tam, gdzie nie dociera żadna władza państwowa.

Podstawy duchowe państwa.

Pewien żyd-ortodoks miał zamiar wysłać list pocztą, wysłał go jednak przez posłańca. Następnie wyjął

ze szufladki znaczek pocztowy, zniszczył go i wyrzucił, ażeby, jak oświadczył, nie oszukiwać państwa.

Takie to duchowe tradycje są jeszcze dziś podstawą istnienia mocarstwa nowoczesnego. Mocarstwo

to jednak konsekwentnie zdąża do zniweczenia tych duchowych fundamentów, ażeby następnie

zginąć wskutek kompletnego wyjałowienia duszy i sumienia.

Twórcy takich nowoczesnych państw osiągnęli niewątpliwie na podstawie i przy pomocy na wskroś

nowoczesnej techniki życiowej i organizacyjnej olbrzymie wyniki w dziedzinie zdyscyplinowania i

skojarzenia sił. Ponieważ jednak proces budowy odbywał się kosztem porządku moralnego oraz jego

wartości duchowych, całą pracę porównać można z budową wieży Babilońskiej, która pewnego dnia

runie, grzebiąc pod sobą wszystko. Żaden z nowoczesnych Cezarów nie zgłębił dotąd swego dzieła

ładu. Nie zrozumiał on również, jakich potrzeba by rekonstrukcji duchowych i obyczajowych dla

podstaw prawdziwego ładu w życiu, jakiej reorganizacji duszy w sensie platonicznym a mianowicie

jakiego uporządkowania funkcji duchowych w człowieku, żeby przynajmniej dodatkowo stworzyć

podwalinę wszystkich podwalin. Dlatego wszelkie bezduszne wysiłki gwałtownej syntezy rozbitych sił

mogą się skończyć tylko całkowitym niepowodzeniem.

Zadanie pedagoga.

Jedno przede wszystkim powinien zrozumieć pedagog współczesny. Nie należy łudzić się

zewnętrznymi wynikami zdyscyplinowania mas i zapału młodzieńczego. Takiego bowiem

zewnętrznego uchwycenia sił bez jedności, wewnętrznie dojrzałej i duchowo uzasadnionej, nie

można uważać za rozwiązanie omawianego problemu ludzkości.

Dziś może więcej niż kiedykolwiek w dziejach ludzkości kultura ludzka wymaga wychowania takiego,

które by zjednoczyło duchowo, hierarchicznie oraz politycznie ludzi o najróżnorodniejszych zawodach

i zainteresowaniach. Dlatego też państwo nie jest problemem mniej ważnym od Kościoła. Problem

państwa nie może jednak, aczkolwiek brzmi to może paradoksalnie, znaleźć rozwiązania w sposób

czysto państwowy, ale tylko na nowej podstawie duchowej.

Słusznie powiedział Platon, że zdrowa hierarchia funkcji w państwie uwarunkowana jest triumfem

hierarchii funkcji w duszy. Uwolnienie jednostki od jarzma impulsów egoistycznych, co stanowi

podstawę ładu w państwie, jest osiągalne, ale tylko pozornie i przejściowo, a to tylko przy pomocy

oszołomień, wywołanych wspaniałymi pochodami, czy też podnieceniem afektów zbiorowych. W

rzeczywistości uwolnienie to jest wyłącznie dziełem religii. Dlatego to właśnie religia — ta

najsilniejsza rękojmia wszelkiej trwałości — jest podstawą państwa. Twórca zaś państwa zbudować

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: