Zestawy średniowiecze prof. Panic.pdf

SCHYŁEK CESARSTWA, OKRES WĘDRÓWKI LUDÓW

rosła armia rzymska ( za Dioklecjana ok. 500 tys.)



stałe oddziały broniące granic

1. Kryzys "trzeciego wieku" Imperium Romanum i pierwsze zwiastuny

nadejścia nowej epoki.



doborowe oddziały przerzucane w miejsca

szczególnie zagrożone



wzrost roli kawalerii – w celu przystosowania

do walki z koczownikami

walka między drobnymi gospodarstwami chłopskimi, a

latyfundiami



rekrutowana przede wszystkim z wolnych

chłopów i kolonów

rozwój miast zmuszał do organizacji produkcji zbożowej na

wielką skalę, co mogło mieć miejsce tylko w wielkich

gospodarstwach



latyfundyści mieli obowiązek dostarczania

rekruta

latyfundia oparte na pracy niewolniczej



germanizacja armii rzymskiej, zanik dyscypliny

i taktyki rzymskiej, prymitywizacja korpusu

oficerskiego

ruina drobnych chłopów – „Latyfundia zgubiły Italię” –

Pliniusz Starszy

posiadłości państwowe i osobiste cesarzy, zarządzane przez

cesarską administrację lub wielkich dzierżawców –

konduktorów

niechęć żołnierzy do senatu – demokratyzacja armii –

wybijający się mieli szanse na najwyższe godności oficerskie

upadek sztuki późnoantycznej



starania cesarzy (od Oktawiana Augusta) o ochronę drobnej,

a szczególnie średniej, własności ziemskiej (nadawanie ziem

weteranom) nie dały rezultatu

schematyzacja bryły i rysunku



zerwanie z prostotą



okres rozkwitu mozaiki

z końcem wielkich podbojów skończył się dopływ tanich

niewolników – ich położenie poprawiło się, wzrosła liczba

niewolników wychowywanych na terenie latyfundiów -

vernae



korzystanie ze wzorców wschodnich –

monumetalizm: pałac Dioklecjana w Aspalathos

(Split), Hagia Sophia – kościół Mądrości Bożej

– Antemiusz z Tralles i Izydor z Miletu

powstanie kolonatu - - ludzie wolni dzierżawiący od wielkich

właścicieli gospodarstwa, oddając w zamian czynsz w

naturze i pieniądzu, rosnące zadłużenie -> poddaństwo

2. Cesarstwo w okresie Wielkiej Wędrówki Ludów. Zmierzch Imperium.

III – V w. latyfundia stawały się wielkimi kompleksami dóbr,

często większymi od civitates



395 r. – ostateczny rozdział, Teodozjusz Wielki przekazał

władzę 2 synom – Honoriuszowi na Zachodzie i

Arkadiuszowi na Wschodzie

właściciele – najczęściej senatorowie



wyłączenie z administracji cesarskiej,

sądownictwa i systemu podatkowego

teoretyczna władza absolutna cesarza

rozbudowany aparat urzędniczy – komesowie, przyboczna

rada cesarska, tajna policja – korpucja



rozwój systemu zależności osobistej chłopów



rozerwanie stosunków między władzą

państwową, a masami ludności

wzrost liczby prowincji – w V w. – ok. 120

438 r. – kodeks teodozjański – kodyfikacja prawa

rzymskiego, zbiór edyktów cesarzy chrześcijańskich

332 r. – konstytucja Konstantyna Wielkiego – zakaz

opuszczania ziemi przez kolonów bez zgody pana

pojawienie się wojsk prywatnych, złożonych przeważnie z

najemnych barbarzyńców – Germanów, Alanów, czy Hunów

– samodzielna polityka, często sprzeczna z interesami

imperium

rozrastająca się biurokracja cesarska, dworu i armii

wyobcowanie znacznych obszarów z sieci gospodarki

towarowej, dążenie latyfundystów do samowystarczalności

ich dóbr (wyjątek – wschodnie towary luksusowe)

zastąpienie systemu gospodarki opartej na niewolnictwie

wczesnym feudalizmem

kurczyły się możliwości produkcyjne miast, ucieczki

rzemieślników i kupców

III – V w. – organizacja państwowa w stałej przebudowie

kolegia rzemieślnicze i kupieckie – przymusowe organizacje,

dziedziczność zawodu

nie rozwiązana kwestia następstwa tronu

atak mas ludów barbarzyńskich

ZACHÓD



nieudane próby rewindykacji, zacieśnienie granic do

najludniejszych i najbogatszych regionów

najbardziej zrujnowana była Italia, wyludniona,

upadek rolnictwa

barbarzyńcy byli witani przychylnie przez ludność, dla której

państwo było symbolem wielkiego ucisku fiskalnego



pasożytniczy Rzym i nowe rezydencje cesarskie

(IV-V w.) – Mediolan i Rawenna, ulgi

podatkowe

Germanie w większości nie tworzyli nowych państw,

zachowywali rzymskie sądownictwo, monety i administrację,

obejmowali za to funkcje i tytuły urzędników rzymskich



dowóz zboża z Afryki – każdy bunt tamtejszych

latyfundystów powodował głód w Italii

454 r. zamordowanie Aecjusza przez Walentyniana III



opanowanie Afryki przez Wandalów – wstęp do

katastrofy zachodniego cesarstwa

zamordowanie Walentyniana w obozie wojskowym

obwołany przez armię cesarzem Petroniusz Maximus –

zamordowany



dzisiejsza Tunezja – najlepiej rozwinięte

rolnictwo – skrajnie ubodzy robotnicy, częste

powstania, wspomagane przez afrykańskich

koczowniczych Berberów, import w zakresie

rzemiosła, słaby rozwój miast

455 r. prefekt Galii Avitus ogłosił się cesarzem pod protekcją

króla wizygockiego Teodoryka II / zamordowany z rozkazu

parycjusza Rycymera

po śmierci Rycymera, wódz Orstes mianował cesarzem

swojego syna Romulusa Augustulusa (475 r.)



Galia i Hiszpania – latyfundia rozszerzane

kosztem drobnych rolników, obracanych w

kolonów, powstania chłopów – bagaudów (III-

IV w.)

brak pieniędzy na żołd

bunt żołnierzy – obranie królem Odoakra (476 r.)

zabicie Orestesa, usunięcie Romulusa



niewielki udział w życiu gospodarczym

cesarstwa – Armoryka, zach. Hiszpania,

Brytania)

odesłanie insygniów cesarskich do Konstantynopola, rządy w

Italii w imieniu cesarza wschodniego Zenona

do 480 r. – Juliusz Nepos w Dalmacji

WSCHÓD



główne ogniska gospodarcze na wschodzie

3. Plemiona germańskie do schyłku IV wieku



Egipt i Syria – przodowały w życiu

gospodarczym

Germanowie – od I w. w stałym kontakcie z cywilizacją

rzymską, stale próbujący forsować granice imperium,

wymiana handlowa, przyjmowanie elementów cywilizacji,

dostarczanie niewolników czy posiłkowych oddziałów

wzmacniających armię rzymską, kolebką pd. Skandynawia i

Płw. Jutlandzki (Germanowie północni), ekspansja na

południe, wypierając ludy celtyckie (Germanowie zachodni),

I w. pne – dotarcie do granic Dunaju i Renu, ataki za czasów

Cezara (I w.), Marka Aureliusza (II w.), Waleriana (III w.),

Konstancjusza II (IV w.), 357 r. – zwycięstwo Juliana

Apostaty, Swewowie, Markomanowie, Frankowie, w I w.

nastąpiła kolejna migracja ze Skandynawii (Germanowie

wschodni) – Goci, wędrówka od pd. Bałtyku w głąb lądu,

269 r. – zwycięstwo Klaudiusza II pod Niszem, wyparcie

Gotów za Dunaj



miasta: Antiochia, Aleksandria, Edessa,

Cezarea, Nikomedia, Efez, Nicea



latyfundia: tylko Grecja



przewaga drobnych gospodarstw – dostarczały

kontyngentów militarnych



przesunięcie centrum politycznego na Wschód –

Dioklecjan w Nikomedii, Konstantyn Wielki i

Bizancjum (Nowym Rzymie)

różnice gospodarcze spowodowały osłabienie powiązań i

dążenia do podziału politycznego

od III w. państwem okresowo rządziło 2 cesarzy

212 r. – przyznanie obywatelstwa wszystkim wolnym

mieszkańcom imperium

„cesarze żołnierscy” zepchnęli rolę senatu

12 diecezji, na których czele stali wikariusze (Dioklecjan)

ludy rolnicze o półosiadłym trybie życia

prefektury – większe jednostki (Konstantyn Wielki)

ekstensywne rolnictwo systemem odłogowym

formalna równość wszystkich członków plemienia

409 r. – przekroczenie Pirenejów przez Wandalów

(Andaluzja), Swewów (Galicja) i Alanów (Luzytania)

zyskiwanie coraz większego znaczenia przez wodzów i ich

otoczenie – sfera militarna

przywrócenie władzy w Rzymie przez ilyryjskiego żołnierza

Konstancjusza

powstanie grupy społecznej, bogacącej się na wyprawach

wojennych

następca Ataulfa – Wallia – sprzymierzeniec Rzymu – w

zamian za Akwitanię i zboże, walczył u boku Konstancjusza

w Galii i Hiszpanii

religia związana z kultem sił przyrody, wiara w życie

pozagrobowe, obrzędy na wzgórzach, w świętych gajach,

brak kapłanów, obrzędy sprawowała starszyzna plemienna i

wódz, który swą sakralizację mógł wykorzystać do

wzmocnienia autorytetu

ślub Konstancjusza z Gallą Placydią, 421 r. – uznany przez

cesarza współregentem

walka o wpływy między rzymskimi wodzami

łączenie się Germanów w większe związku plemienne do

doraźnych celów wojennych



428 r. – Bonifacjusz, namiestnik Afryki, wezwał na pomoc

Wandalów pod wodzą Genzeryka, który utworzył w Afryce

nowe państwo germańskie

I w. pne – Swewowie, dow. Ariowist – próby

opanowania Galii

ok. 420 r. – zorganizowanie się Hunów nad Cisą



I w. – Markomanowie, dow. Marbod

434 r. – rządy Aylli (początkowo współrządy ze swoim

bratem Bledą)



I w. – Cheruskowie, dow. Arminus



IV w. – związek plemienny Gotów + plemiona

słowiańskie, alańskie i sarmackie, dow.

Hermaneryk, trwały związek, ale rozbity przez

Hunów w 375 r.

trybut w złocie płacony przez Konstantynopol

441, 447 r. – atak na cesarstwo, potrojenie trybuty, oddanie

twierdz przygranicznych

rządy patrycjusza Aecjusza w Italii – utrzymywanie jako

takiego porządku na Zachodzie, opieranie się na pomocy

Hunów

naśladowanie rzymskiego trybu życia przez germańskich

wodzów

wcielanie do legionów rzymskich całych oddziałów

germańskich wraz z ich wodzami

zażądanie przez Atyllę ręki Honorii, siostry Walentyniana III

i połowy cesarstwa, odrzucenie żądań, najazdy na Galię

341 r. – wyświęcenie przez biskupa Euzebiusza z Nikomedii

Gota Wulfilę – przełożył Biblię na gocki

451 r. – bitwa na Polach Katalaunijskich



oddziały rzymsko-germańskie pod wodzą

Aecjusza

od 350 r. chrześcijaństwo przyjmowali: Wizygoci,

Wandalowie, Gepidowie, Ostrogoci, Longobardowie –

doktryna ariańska



wycofanie się Atylli z Galii, uderzenie na

opustoszoną Italię

napór Germanów spowodowała konsolidacja plemienna i

wyodrębnienie grupy rządzącej – starszyzny i dożywotniego

króla

dywersja cesarza wschodniorzymskiego Marcjana, próby

paktowania Atylli z senatem i papieżem Leonem

453 r. – śmierć Atylli

powstanie Gepidów pod wodzą Ardaryka – rozgromienie

Hunów nad rzeką Nedao

4. Wielka wędrówka ludów: cz. 1: do śmierci Teodozjusza Wielkiego.

ziemie opuszczone przez Hunów zajęli Gepidowie i

Ostrogoci

pojawienie się Hunów – II w. pne – prawdopodobnie

napadali na Chiny i przeciw nim wybudowano Wielki Mur,

III w. – rozbicie przez lud Żuan-Żuan (Awarowie?) i

przesuwanie się na zachód, Biali Hunowie – Heftalici osiedli

w Afganistanie, pozostali w 370 r. przekroczyli Wołgę

6. Próba odbudowy Imperium Romanum przez Justyniana Wielkiego.

527 r. – dojście do władzy w Konstantynopolu Justyniana

375 r. – klęska Ostrogotów, samobójstwo Hermaneryka

chęć przywrócenia dawnej świetności imperium, państwo

wzmocnione finansowo i militarnie, przycichły zamieszki w

Konstantynopolu

Wizygoci wycofali się na południe pod wodzą Fritigerna –

zwrócenie się do cesarza Walensa o schronienie –

Tracja/głód, nadużycia urzędników rzymskich, powstanie

Wizygotów i chłopów trackich, 378 r. – klęska Walensa pod

Adrianopolem

jedynym groźnym przeciwnikiem była Persja

uleganie wpływom żony Teodory – liczne załamania polityki

i straty

382 r. – układ Teodozjusza Wielkiego z Wizygotami –

uznanie ich za sprzymierzeńców i gwarancja autonomii, pod

warunkiem dostarczania pomocy zbrojnej

interwencja w Afryce



530 r. - przewrót pałacowy w państwie

Wandalów, król Childeryk został usunięty przez

opozycję na czele z Geilamirem

śmierć Teodozjusza

5. Wielka wędrówka ludów: faza 2-do bitwy na Polach Katalauniackich.



interwencja dyplomatyczna, a w 533 r. –

ekspedycja wojskowa z Belizaruszem na czele



słabość Wandalów, dywersja Berberów –

kapitulacja Geilamira

małoletni cesarze – Honoriusz i Arkadiusz

395 r. – powstanie Alaryka, spustoszenie Grecji, przy

wsparciu regenta Zachodu - Wandala Stylichona

ofensywa w ostrogockiej Italii



stopniowe zwiększanie wpływów i rokowań z

Amalasuntą, pozostającym w konflikcie z

możnymi gockimi

na Wschodzie – Got Gainas

niezdyscyplinowane i dzikie oddziały germańskie

konflikty religijne między ariańskimi Germanami, a

katolicką ludnością



walki wewnętrzne, rządy Teohadada, pretekst do

interwencji dla Justyniana

400 r. – reakcja antygermańska – wymordowanie 7000

Gotów w Konstantynopolu, oczyszczanie armii

wschodniorzymskiej z pierwiastka germańskiego, ugoda z

Alarykiem



opanowanie Dalmacji przez Mundusa



opanowanie Sycylii przez Belizariusza



zdobycie Neapolu, detronizacja i zabicie

Teohadada, obranie królem Witigesa

marsz Wizygotów na Zachód, zajęcie Mediolanu, klęska ze

Stylichonem pod Pollentią, ale nie zniszczył armii

wizygockiej, chciał doprowadzić do ugody z Alarykiem i

najazdu na Konstantynopol



536 r. – zdobycie Rzymu przez Belizariusza



roczne próby odbicia Rzymu przez Witigesa



zajmowanie miast w środkowej Italii przez

Bizantyjczyków

405 r. – przejście Renu przez bandy germańskie pod wodzą

Radagaisa, a następnie Wandalowie, Swewowie,

Burgundowie – walka ze Stylichonem



zdobycie i zniszczenie Mediolanu przez

Ostrogotów



oblężenie Rawenny przez Belizariusza, 540 r. –

kapitulacja Witigesa

bunt armii rzymskich w Brytanii i Galii, ogłoszenie jednego z

oficerów, Konstantyna, cesarzem



chciano obwołać Belizariusza cesarzem

Zachodu, ale odmówił, mimo to odwołano go z

Italii

napady na żołnierzy germańskich

Honoriusz pod wpływem dworu przeszedł na stronę

antygermańską



541 r. – królem Ostrogotów zostaje Totila

(dezorganizacja ludności rzymskiej, wojny

cesarstwa z Persją i Berberami) – rewolucyjna

polityka uwalniania chlopów i znoszenia

podatków, 546 r. – zdobycie Rzymu

408 r. - zwabienie Stylichona do Rawenny i zamordowanie

germańscy żołnierze Stylichona przeszli na stronę Alaryka,

który negocjował żołd za służbę rzymską

wejście Alaryka do Italii, zdobycie Rzymu 24.08.410 r.,

przejście przez południową Italię, śmierć Alaryka



nowa armia pod wodzą Narsesa wkroczyła do

Italii od strony Dalmacji

Wizygoci wybrali wodzem Ataulfa, przejście do południowej

Galii



klęska Ostrogotów pod Busta Gallorum w 552 r.

walki miedzy dworem raweńskim a uzurpatorem

Konstantynem – Galia



odparcie przez Narsesa najazdów Franków i

Alemanów

552 r. - Liboriusz zaatakowal Hiszpanię, przywrócenie

administracji rzymskiej w Betyce na 60 lat

496 r. – chrzest Chlodwiga w Paryżu, w obrządku katolickim

tworzenie się nowej administracji frankijskiej z

przybocznych urzędników i doradców króla

Corpus iuris civilis – spisane przez komisję z Trebonianem

na czele, z polecenia Justyniana Wielkiego w latach 528 –

534

wzrost własności latyfundialnej kosztem królewskiej i

chłopskiej



codex – całość ustawodawstwa rzymskiego od

czasów Hadriana do VI w.

system poddańczo-pańszczyźniany

immunitety – wyłączenie spod jurysdykcji urzędników

królewskich, zwolnienie ich z podatków i służby wojskowej



digesta - zbiór pism wybitnych prawników



institutiones – podręcznik prawa

prekaria – oddawanie ziem kościołowi, z zachowaniem

prawa do jej dożywotniego użytkowania

7. Państwa barbarzyńskie na gruzach Imperium Romanum w V wieku.

zanik wymiany handlowej – samowystarczalność

latyfundiów, zanik życia miejskiego

- 415 r. - próba utworzenia gocko-rzymskiego państwa wokół

Tuluzy przez Ataulfa, który poślubił siostrę Honoriusza Gallę

Placydię

PAŃSTWO WANDALÓW W AFRYCE

- Genzeryk wspierany w Afryce przez Berberów i

zwolenników herezji donatystów zwyciężył Bonifacjusza

pod Hipponą,

- układ z Aecjuszem (435 r.) – uznanie Wandalów za

sprzymierzeńców i redukcja ich zdobyczy

- 439 r. – wznowienie wojny – zdobycie Kartaginy /

suwerenność potwierdzona w 442 r. w zamian za

dostarczanie zboża do Italii

- po upadku Rzymu opanowanie Sycylii, Korsyki, Sardynii i

Balearów

PAŃSTWO WIZYGOTÓW

- król Euryk

- rozwiązanie przymierza z Rzymem

- opanowanie prowincji tarragońskiej, Prowansji

PAŃSWO ODOAKRA

antrustionowie – możnowładcy z najbliższego otoczenia

króla

majordom – najwyższy urzędnik dworski, na czele dworu

długie włosy dynastów

9. Państwo Franków do upadku Merowingów.

523-536 – zajęcie państwa Burgundów i Prowansji

nieudana próba podbicia Italii

trybutarne uzależnienie Bawarii

edykt Chilperyka (II poł. VI w.) dziedziczą również kobiety

królowa Austrazji – Brunhilda



próba ukrócenia wpływów możnych



spisek Pepina z Landen i biskupa Metzu Arnulfa



wydanie królowej z małoletnim Sigilbertem

Chlotarowi II, królowi Neustrii – zamordowani

zjednoczenia państwa Franków przez Chlotara

623 r. królem zostaje Dagobert – ostatni samodzielny władca

sojusz z senatem rzymskim, zwiększając jego kompetencje

administracyjne

przywrócenie podziału na Neustrię i Austrazję

rządy majordomów

odzyskanie Sycylii, Noricum i Dalmacji – poprawienie

sytuacji żywnościowej

rządy w Austrazji – Pepin z Heristalu

687 r. – bitwa pod Tetry – podbicie Neustrii, jedność państwa

(oprócz Bawarii i Akwitanii)

skonfiskowanie latyfundystom 1/3 gruntów na wyposażenie

armii

714 r. – przejęcie władzy przez Karola Młota



najazd króla ostrogockiego Teodoryka Wielkiego, kapitulacja

i śmierć Odoakra w 493 r. w Rawennie

Karolingowie



rządził w imieniu Merowingów



po śmierci Teodoryka IV (737 r.) nie mianował

następcy

PAŃSTWO FRANKÓW



konfiskata części dóbr kościelnych, tworzenie

beneficjów dla zaufanych – początki systemu

lennego

8. Powstanie, rozwój, ustrój i organizacja państwa Franków do początku

VI wieku.



732 r. – bitwa pod Poiters – powstrzymanie

ekspansji Arabów

lud germański

od III w. ataki na linię Renu, Galię

355 r. – opanowanie Toskandrii – pn. cz. Galii

10. Panowanie Pepina Krótkiego.

dalsza ofensywa zatrzymana przez Juliana Apostatę,

zezwolenie Frankom, jako sojusznikowi, na pozostanie w

Toskandrii

746 r. – wstąpienie Karlomana do klasztoru

całe Państwo pozostawione Pepinowi III Krótkiemu

Frankowie Ripuarscy – środkowy Ren, Men

marionetkowy król Childeryk III

Frankowie Saliccy – Toskandria

poparcie dla reformy kościelnej

system rodowo-plemienny – współodpowiedzialność sądowa

członków rodu, dziedziczenie tylko w linii męskiej,

organizacja sąsiedzka wsi

działalność mnicha anglosaskiego św. Winfryda Bonifacego



regulacja administracji kościelnej



przywrócenie karności wśród kleru

pogaństwo



usunięcie zdemoralizowanych

V w. – państewko plemienne – Turnacum rzymskie, na czele

z Merowingami (od Meroweusza – miał on dowodzić

Frankami kiedy w 406r. przekraczali Ren)

Liutprand i Aistulf – królowie Longobardów – dążenia do

opanowania Rzymu i resztek posiadłości bizantyńskich w

Italii

420 r. – tuluzańskie państwo Wizygotow Euryka

niepowodzenie apeli papieża do Bizancjum

481 r. – królem został Chlodwig

cesarz utracił stolicę egzarchy – Rawennę

zerwanie sojuszu z Rzymem, uderzenie na Syageriusza

rządzącego Galią

konflikt – papież za kultem obrazów, cesarz obrazobórca

Frankowie jedynymi sojusznikami papiestwa

zniszczenie armii Syageriusza, który uciekł do Wizygotów,

ale wydał go Alaryk II

751 r. – poselstwo Pepina Krótkiego do papieża Zachariasza:

„Czy tron powinien należeć do nominalnych królów, czy do

tego, kto posiada władzę w państwie?”

granica z Wizygotami na Loarze

502 r. – podporządkowanie Alemanów

synod w Soissons – pozbawienie władzy Childeryka III,

ostrzyżenie i wyslanie do klasztoru

likwidacja plemiennych państewek frankijskich

uderzenie na Wizygotów, bitwa pod Vouille – 507 r. – śmierć

Alaryka II, zdobycie Akwitanii

koronacja Pepina przez św. Winfryda Bonifacego, w imieniu

papieża

chęć zaatakowania części hiszpańskiej i Teodoryka

Ostrogockiego, ale Chlodwig się wycofał

753 r. – powtórzenie ceremonii namaszczenia Pepina i jego

synów – Stefan III

511 r. – śmierć Chlodwiga, podział państwa



754 r. – wojna z Longobardami, zdobycie Rawenny –

pretensje Bizancjum

Neustria – element romański



Austrazja – element germański

755 r. – oddanie podbitego terytorium pod władzę papieską –

patrimonium Sancti Petri



Burgundia – romańska



Akwitania

oblężenie Rzymu przez Aistulfa – ponowna klęska

spisanie prawa zwyczajowego Franków Salickich – Lex

Salica

Karolingowie – „patrycjusze rzymscy”

fałszerstwo Darowizna Konstantyna – władza papieska i

cesarska w zachodniej części imperium dla Sylwestra I

romanizacja

wsie – osady wolnych chłopów, obowiązek służby wojennej,

prawo decydowania o losach państwa

walki Pepina z Arabami – emirat Omajjidów



wyparcie Arabów za Pireneje

wybór na króla – ceremonia podnoszenia na tarczy dziedzica

Merowingów



przylączenie Septymanii i Akwitanii

zrzucenie zwierzchnictwa Franków przez księcia

bawarskiego Tassilona III

sojusz z Kościołem i możnowładztwem gallorzymskim

najazdy Sasów na Nadrenię

799 r. – zamach na Leona III, który ucieka do Karola

Wielkiego, sąd w Panderbonie, papież zlozył przysięgę

oczyszczającą

768 r. – śmierć Pepina Krótkiego

podział państwa między Karola i Karlomana

Karol udaje się do Rzymu aby osądzić spiskowców

11.

Powstanie

Imperium

Karola

Wielkiego

jego

organizacja

24.12.800 r. – Leon III koronuje Karola Wielkiego na cesarza

– Imperator Romanorum Augustus

administracyjno ustrojowa.

zatarg z Bizancjum – uzurpacja

- trudna sytuacja państwa

 powstanie w Akwitanii

 wrogość Sasów i Bawarów

 nowy król Longobardów – Dezyderiusz,

popierany przez Bertradę i Karlomana

- 771 r. – śmierć Karlomana

- jedynowładztwo Karola

- zerwanie stosunków z Longobardami

AKWITANIA

812 r. – Karol Wielki rezygnuje z Dalmacji i Wenecji, cesarz

Michał Rangabes uznaje go za równorzędnego cesarza

Zachodu

813 r. – koronacja Ludwika na augusta przez Karola –

podkreślenie niezależności od papieża

funkcje majordoma rozdzielono między kilku urzędników

administracja lokalna – grafowie (hrabiowie), większe okręgi

– duksowie

okręgi przygraniczne – marchie (Duńska, Bretońska,

Awarska, Friulska, Hiszpańska) – margiabowie –

kompetencje wojskowe do toczenia wojen przygranicznych



stłumienie

tendencji

odśrodkowych\

beneficja



781 r. – kompromis,

podporządkowane, ale

wyodrębnione królestwo Akwitanii

okręgi kontrolne zapobiegające nadużyciom – missatica

drobiazgowe ustawodawstwo – kapitularia

placita – zjazdy urzędników



królem został3letni syn Karola –

Ludwik

karoliński system wojskowy



chłopska piechota, własny ekwipunek

BAWARIA



odrywanie chłopów od gospodarstwa



788 r. – detronizacja księcia

Tassilona i zamknięcie go w

klasztorze



ciążenia podwód, kwater, remontów i

dziesięciny

komendacja – oddanie się pod opiekę możnym



władza grafów frankijskich

przesunięcie wieców wojskowych z marca na maj

BRETANIA

tworzenie prywatnych oddziałów możnych, złożonych z ich

wasali



nieudane próby podporządowania



utworzenie Marchii Bretońskiej do

obrony przed Celtami

dominacja latyfundiów, resztki posiadłości wolnych chłopów

wędrowny handel towarami arabskimi i bizantyńskimi

LONGOBARDOWIE

targi



772 r. – zerwanie sojuszu

ożywienie handlowe na Renie



apele Hadriana I, udana interwencja

w Italii

12. Losy Imperium Karola Wielkiego w okresie od śmierci Karola do

887/8.



detronizacja Dezyderiusza



ogłoszenie się przez Karola królem

Longobardów

814 r. – odziedziczenie tronu przez Ludwika Pobożnego





ograniczenie świeckiej władzy

papieża

dewocja, poddany wpływom kleru



816 r. – powtórna koronacja, utrata nadrzędnego

stanowiska wobec papieża



781 r. – mianowanie syna Karola -

Pepina, królem Włoch



817 r. – wyznaczenie królestw synom



792 r. – synod biskupów

frankijskich,



po narodzinach Karola Łysego, Ludwik chciał

rozstrzygnąć testament na jego korzyść – bunt

starszych synów i możnych

Libri

Carolini –

potepienie

uchwał

synodu

nicejskiego i kultu obrazów



833 r. – pokuta, utrata autorytetu

SASI



840 r. – śmierć



od 779 r. – systematyczny podbój

Saksonii

walka między najstarszym Lotarem I, a młodszymi

Ludwikiem i Karolem



782 r. – powstanie pod wodzą

Widukinda

842 r. – bitwa pod Fontenoy – porażka Lotara I

843 r. – układ w Verdun – podział państwa Franków przy

formalnej zwierzchności cesarza





represje – Verdun

Lotar: Italia, wsch. cz. Niderlandow, Burgundia,

Prowansja z Akwizgranem – oddzielenie

posiadłości młodszych braci, sztuczny twór,

niejednolity etnicznie



785

r. –

ponowna

kapitulacja

saskiej szlachty



sojusz Karola z Obodrytami, a

Sasów z Danią



Ludwik: część zachodnia



stopniowa pacyfikacja



Karol: część wschodnia

SŁOWIANIE

855 r. – śmierć Lotara I





Obodrzyce – sojusz

objęcie władzy cesarskiej i władzy w Italii przez

Ludwika II



pokonanie Wieletów



luźny system zależności – Czesi,

Serbowie



Karol – Prowansja i Burgundia



Lotar II – Lotaryngia

AWAROWIE

869 r. – śmierć Lotara II, walka o jego dziedzictwo między

państwem wschodniofrankijskim i zachodniofrankijskim,

przejściowy układ w Ribemont (880 r.) – zwycięstwo

Niemiec



795 r. – zniszczenie państwa

Awarów, wielkie łupy

ARABOWIE



ataki na Akwitanię + poparcie

separatystów

884 r. – zjednoczenie królestw frankijskich przez Karola III

Grubego, syna Ludwika Niemieckiego



angaż w wewnętrzne spory

arabskie – poparcie dla

Abbasydów, przeciw Omajjadom

tendencje odśrodkowe, wpływy możnych

najazdy Normanów, Arabów, Węgrów i Słowian

888 r. – detronizacja Karola Grubego, rządy niezależnych

władców





778 r. – niepowodzenie wyprawy

do Hiszpanii, śmierć Rolanda

Niemcy – karoliński bastard Arnulf



785-811 – podbój Hiszpanii,

utworzenie Marchii Hiszpańskiej



Francja – możny Odon



Italia – margrabia Friulu – Berengar I



zwierzchnictwo nad królestwem

Asturii



Burgundia – Rudolf z rodu Welfów

817 r. – reforma życia zakonnego – synod w Akwizgranie,

reguła benedyktyńska

KOŚCIÓŁ

uzależnienie papieża, który bez poparcia Franków nie był w

stanie utrzymać nawet Rzymu

13. Chrześcijaństwo w III i IV wieku: światopogląd, sztuka, stosunek do

państwa.

Alkuin, doradca, odpowiedzialność za losy chrześcijaństwa,

koncepcja wznowienia w Rzymie cesarstwa

plany poślubienia regentki, cesarzowej Ireny

świątynia chrześcijańska miejscem spotkań wiernych –

symbol idealnego „państwa bożego”

Armenia – monofizytyzm religią narodową\

monoteletyzm – 630 r., patriarcha Sergiusz, w Chrystusie są

dwie natury, ale tylko jedna bosko-ludzka wola



ok. 325 r. bazylika św. Piotra w Rzymie – Konstantyn Wielki

– trójnawowa, drewniany strop, ołtarz w absydzie

sprzeciw patriarchy jerozolimskiego Sofroniusza

i papieża Marcina I

polemika chrześcijaństwa z neoplatonizmem (prąd mistyczny

Plotyna, III w.)



680 r. – potępienie monoteletyzmu na soborze w

Konstantynopolu – papież Agaton, Konstantyn

rozwój literatury publicystyczno – filozoficzno – teologicznej

zdobywanie zwolenników wśród wykształconych warstw

społeczeństwa rzymskiego

styliści chrześcijańscy: Tertulian, Orygenes, Grzegorz z

Nazjanzu, Jan Chryzostom, Ambroży z Mediolanu, Augustyn

z Hippony, Hieronim ze Strydontu

16. Papiestwo od IV do połowy VIII wieku

Kościół powszechny rozpadł się na Kościoły narodowe:

hiszpański, frankijski, longobardzki, irlandzki, anglosaski,

bawarski

410 r. – De civitate Dei – O państwie Bożym – św, Augustyn

z Hippony – wyjaśniające przyczyny upadku imperium

Konstantyn Wielki chciał, aby nowa ideologia pomogła

zjednoczyć społeczeństwo dla wzmocnienia i odbudowy

państwa – fiasko

Roszczenia biskupa Rzymu do 1 miejsca w Kościele

cesarska administracja skupiała się w Rawennie

podniesienie się autorytetu moralnego biskupa Rzymu



upaństwowienie chrześcijaństwa przyniosło nowe spory na

tle teologicznym – o bóstwo i naturę Chrystusa – Wschód

mały wpływ na sprawy wewnętrzne Kościołów

narodowych

kler chrześcijański był zwolniony z ciężarów na rzecz

państwa – rosnąca liczba kleru, uszczerbek dla finansów

publicznych



rola mediatora, rozstrzyganie sporów

doktrynalnych, pośrednictwo między

Wschodem i Zachodem

od III w. – ruch monastyczny



inicjatywa likwidacji arianizmu i chrystianizacji

Anglosasów

od IV w. – organizacja klasztorów – reguła św. Pachomiusza

(Egipt), reguła św. Bazylego – apele o pracę fizyczną i

kształcenie się

Grzegorz I Wielki



życie na granicy 2 epok: Justyniana i najazdu

Longobardów

masy włóczęgów, pustelników, słupników (spędzający życie

na słupach), enklejstów (zamurowywani w celach



po najeździe Longobardów wstąpił do klasztoru



590 r. – mianowany na papieża

14. Herezje w średniowiecznej Europie: tło społeczne i religijne.



pomnożenie majątków papieskich



organizator obrony Rzymu, paktował z

Longobardami

spór między szkołami filozoficzno – teologicznymi w

Antiochii i Aleksandrii, pierwsza starała się pogodzić

dogmaty chrześcijańskie z rozumem, druga za mistycyzmem

17. Kościół Katolicki od połowy VIII do połowy XI wieku.

IV-V w. – ruch opozycyjny najbardziej rozwiniętych

prowincji – Syrii, Egiptu, przeciw wyzyskowi stolicy i

administracji rzymskiej – monofizyci

rozpowszechniony pogląd o nadchodzącym końcu świata

rozprzężenie obyczajów kleru, rozkład organizacji

kościelnej, brak dyscypliny w klasztorach

cofająca się hellenizacja wschodnich prowincji

XII w. – szerzenie się doktryny abligensów we Francji



„pornokracja”

podjęcie „wojny krzyżowej” przez Innocentego

obsada godności kościelnych nie zależała od cesarza lub

króla, ale od najbliższego seniora, niektórzy sami siebie

wybierali np. na opatów aby powiększać dochody (Hugo

Kapet)



sądy inkwizycyjne – Grzegorz IX, powierzone

zakonom żebraczym

15. Wielkie spory religijne w łonie chrześcijaństwa: arianizm,

nestorianizm, monofizytyzm.

brak kwalifikacji – analfabetyzm

papiestwo – przedmiot rozgrywek rodów rzymskich

luźny związek papieża z klerem innych krajów

biskupi stali się przede wszystkim panami feudalnymi,

własna polityka, wojny prywatne

Arianizm

Aleksandria

powszechność konkubinatu

spór o bóstwo Chrystusa – Ariusz twierdził, że Chrystus nie

jest Bogiem, ale jego emanacją

krytyka w dziełach Liutpranda z Cremony i Piotra

Damianiego

przeciwnicy – Atanazy, późniejszy patriarcha Aleksandrii

reforma kluniacka

325 r. – sobór w Nicei – potępienie arianizmu

przywrócenie dyscypliny i organizacji kościelnej – plany

wzmocnienia władzy królewskiej – Otton I



poparcie u: Konstancjusza II, Walensa, Wizygotów,

Ostrogotów, Wandalów, Burgundów, Longobardów

wzmocnienie potęgi biskupów i opatów jako

przeciwwagi dla możnych świeckich

381 r. – sobór w Konstantynopolu – Teodozjusz Wielki

potępił arianizm, rozpoczęły się prześladowania arian



wykorzystanie sprzeczności interesów obu grup

arianizm nie był popularny wśród obywateli rzymskich, bo

był religią najeźdźców



zbytniemu wzrostowi potęgi biskupów

zapobiegała rywalizacja między nimi (Fulda,

Korwea, Magdeburg, Hersfeld)

Nestorianizm

18. Reforma kluniacka w Kościele.

Antiochia, Nestoriusz

od 428 r. – patriarcha Konstantynopola

nauka o dwóch oddzielnych naturach Chrystusa

910 r. – założenie klasztoru benedyktyńskiego w Cluny w

Burgundii przez Wilhelma I, księcia Akwitanii

występowanie przeciwko kultowi Marii

opozycja w Konstantynopolu, gdzie kwitł kult maryjny, w

Aleksandrii – patriarcha Cyryl

ściśle przestrzegana pierwotna reguła benedyktyńska

opaci – Berno, Odo, Odylon (994-1048)

431 r. – sobór w Efezie – potępienie nestorianizmu

powstanie kongregacji kluniackiej – nowej organizacji

zakonnej, złożonej z klasztorów podległych Cluny

zwolennicy w Persji i na Dalekim Wschodzie

służba Bogu, wspólna modlitwa

Monofizytyzm

liturgia ze śpiewami chóralnymi

Eutyches, patriarcha Dioskur

surowa dyscyplina życia mnichów

akcentowanie jedności boskiej i ludzkiej natury Chrystusa

XII w. – kongregacji podlegało ok. 2000 klasztorów



opozycja – kler zakonny Konstantynopola i patriarchę

Flawiana – istnienie dwóch nieprzemieszanych natur, ale

stanowiących jedną osobowość

Niderlandy – Brogne



Lotaryngia – Gorze i St. Vannes w Verdun



Szwabia – Hirsau

449 r. – sobór w Efezie – zwycięstwo monofizytów



Włochy – reforma głoszona przez pustelników –

św. Nila i św. Romualda, kamedułowie z Campo

Maldoli

cesarze Marcjan chciał się przypodobać papieżowi – 451 r. –

sobór w Chalcedonie – potępienie monofizytyzmu

Aleksandria, Jerozolima, Antiochia – walki miedzy

władzami, a monofizytami – schizma Akacjusza

postulaty ukrócenia anarchii feudalnej – pod hasłem pokoju

bożego, chęć zniesienia wojen prywatnych



491 r. – rządy Anastazego, monofizyty

sublimacja rzemiosła wojennego1

Justyn I, 517 r. – zatwierdzenie uchwał chalcedońskich



sakralizacja obyczajów rycerskich

Justynian – masowe prześladowania monofizytów w

Aleksandrii



rozwój etyki

19. Walka papiestwa i cesarstwa o inwestyturę.

Egipt, Syria – Jakub Baradaios

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: