prawo wywłaszczeniowe.docx

WYŻSZA SZKOŁA PRAWA I ADMINISTRACJI

W  PRZEMYŚLU

ZAMIEJSCOWY WYDZIAŁ

PRAWA I ADMINISTRACJI W RZESZOWIE

Praca zaliczeniowa z przedmiotu:
Prawo o nieruchomościach.

Temat:  Przesłanki wywłaszczania nieruchomości.             

                             Wykładowca: prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Czarnik

                                                                              Autor: Dariusz Dudzik
                                                                                               nr albumu 33460
                                                                                      Administracja Publiczna

                                                                                                Sum I

Przesłanki wywłaszczania nieruchomości.

Podstawowe przepisy mówiące o wywłaszczeniu zostały zawarte w art. 21 Konstytucji RP

1.      Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.

2.      Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.

Szczegółowe regulacje znajdują się natomiast w art. 112 – 142 ustawy o gospodarce nieruchomościami z dnia 21.08.1997 r. (Dz. U. z 1997 roku, Nr 115, poz. 741 z późnymi zmianami ). Dla pozbawienia podmiotu prawa własności w drodze wywłaszczenia konieczne jest, aby decyzja administracyjna, na podstawie której wywłaszczenie następuje, spełniała określone wymogi formalne oraz materialne. Zgodnie z art. 113 Ustawy o gospodarce nieruchomościami,  wywłaszczenie polega na pozbawieniu lub ograniczeniu, w drodze decyzji administracyjnej, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. W takiej sytuacji prawo nabywa podmiot, na którego rzecz dokonano wywłaszczenia, a którym może być tylko Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa nie może być wywłaszczona. Nie dotyczy to wywłaszczenia prawa użytkowania wieczystego oraz ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość. Wywłaszczeniem może być objęta cała nieruchomość lub tylko jej część. Jeżeli wywłaszczeniem jest objęta część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystywania
na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości nabywa się tę część w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa lub
na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, w zależności od tego, na czyją rzecz następuje wywłaszczenie. Jeżeli nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej lub zbioru dokumentów, przy jej wywłaszczeniu przyjmuje się inne dokumenty stwierdzające prawa do nieruchomości oraz dane z katastru nieruchomości. W przypadku nieruchomości
o nieuregulowanym stanie prawnym, przy jej wywłaszczeniu, przyjmuje się dane z katastru nieruchomości. Przez nieruchomość o nieuregulowanym stanie prawnym rozumie się natomiast nieruchomość, dla której ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie można ustalić osób, którym przysługują do niej prawa rzeczowe.

Zasadą jest, że wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego należy poprzedzić rokowaniami o nabycie w drodze umowy prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości, przeprowadzonymi między starostą, wykonującym zadanie z zakresu administracji rządowej, a właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. W trakcie prowadzenia rokowań może być zaoferowana nieruchomość zamienna. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego na rzecz Skarbu Państwa następuje z urzędu,
a na rzecz jednostki samorządu terytorialnego - na wniosek jej organu wykonawczego. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego może nastąpić po bezskutecznym upływie dwumiesięcznego terminu do zawarcia umowy, do zawarcia której mają doprowadzić rokowania. Termin ten wyznacza starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Termin ten liczy się od dnia zakończenia rokowań. Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego następuje z dniem doręczenia zawiadomienia stronom lub z dniem określonym w ogłoszeniu o wszczęciu postępowania. Istotne wymogi formalne musi spełniać wniosek o wywłaszczenie nieruchomości. We wniosku o wywłaszczenie należy określić:

1.      nieruchomość z podaniem oznaczeń z księgi wieczystej lub zbioru dokumentów oraz z katastru nieruchomości,

2.      cel publiczny, do którego realizacji nieruchomość jest niezbędna,

3.      powierzchnię nieruchomości, a jeżeli wywłaszczeniem ma być objęta tylko jej część - powierzchnię tej części i całej nieruchomości,

4.      dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości i stan jej zagospodarowania,

5.      lokale zamienne oraz sposób ich zapewnienia najemcom wywłaszczonych lokali,

6.      właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, a w razie braku danych umożliwiających określenie tych osób - władającego nieruchomością zgodnie z wpisem w katastrze nieruchomości,

7.      osobę, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomości,

8.      nieruchomość zamienną, jeżeli jednostka samorządu terytorialnego taką oferuje,

9.      inne okoliczności istotne w sprawie. Istotne jest również, że do wniosku o wywłaszczenie należy dołączyć:

a)       dokumenty z przebiegu rokowań,

b)       decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, zawierającą określenie granic zewnętrznych terenu niezbędnego do realizacji celu publicznego, na który nieruchomość ma być wywłaszczona,

c)       mapę z rejestrem nieruchomości objętych wnioskiem o wywłaszczenie lub mapę z podziałem i rejestrem nieruchomości oraz decyzję zatwierdzającą ten podział, jeżeli wniosek o wywłaszczenie dotyczy tylko części nieruchomości,

d)       pełny odpis z księgi wieczystej założonej dla nieruchomości objętej wnioskiem o wywłaszczenie albo zaświadczenie o stanie prawnym, jaki wynika ze zbioru dokumentów,

W razie braku dokumentów, zaświadczenie właściwego sądu stwierdzające,
że nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej lub że nie jest dla niej prowadzony zbiór dokumentów, wypis i wyrys z katastru nieruchomości. Starosta, wykonujący zadanie
z zakresu administracji rządowej, składa w sądzie wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego, a jeżeli nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej - o złożenie do istniejącego zbioru dokumentów zawiadomienia o wszczęciu tego postępowania. Jeżeli wywłaszczenie nie doszło do skutku, starosta, wykonujący zadanie
z zakresu administracji rządowej, jest obowiązany wystąpić niezwłocznie o wykreślenie
z księgi wieczystej wpisu o wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego albo złożyć odpowiednie zawiadomienie do zbioru dokumentów. Po wszczęciu postępowania wywłaszczeniowego starosta przeprowadza rozprawę administracyjną, chyba, że chodzi
o nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym Jeżeli, w terminie 2 miesięcy
od ogłoszenia nie zostały ustalone osoby, którym przysługują prawa rzeczowe
do nieruchomości, starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje decyzję o nabyciu własności nieruchomości przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego, wnioskującą o wywłaszczenie. Nabycie prawa własności następuje z dniem,
w którym decyzja stała się ostateczna. Przejście prawa własności na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego następuje z dniem, w którym decyzja
o wywłaszczeniu nieruchomości stała się ostateczna. Przejście prawa użytkowania wieczystego na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego następuje z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu tego prawa stała się ostateczna, jeżeli prawo użytkowania wieczystego było ustanowione na nieruchomości gruntowej stanowiącej własność innej osoby niż ta, na rzecz której nastąpiło wywłaszczenie.

Prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej wygasa z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu tego prawa stała się ostateczna, jeżeli prawo użytkowania wieczystego było ustanowione na nieruchomości gruntowej stanowiącej własność osoby, na rzecz której nastąpiło wywłaszczenie. Wywłaszczoną nieruchomość do czasu jej wykorzystania na cel, na który nastąpiło wywłaszczenie, oddaje się w dzierżawę poprzedniemu właścicielowi na jego wniosek. Ostateczna decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stanowi podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej. Wpisu dokonuje się na wniosek starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, lub organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli nieruchomość została wywłaszczona na rzecz tej jednostki. Wywłaszczenie własności nieruchomości lub innego prawa następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości wywłaszczonej nieruchomości lub wartości tego prawa. Jeżeli na wywłaszczanej nieruchomości lub prawie użytkowania wieczystego tej nieruchomości są ustanowione inne prawa rzeczowe, odszkodowanie zmniejsza się
o kwotę równą wartości tych praw. Jeżeli na wywłaszczanej nieruchomości, stanowiącej własność jednostki samorządu terytorialnego, jest ustanowione prawo użytkowania wieczystego, odszkodowanie zmniejsza się o kwotę równą wartości tego prawa. Odszkodowanie ustala starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej,
w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości. Wysokość odszkodowania ustala się według stanu i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości. W ramach odszkodowania właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu wywłaszczonej nieruchomości może być przyznana, za jego zgodą, odpowiednia nieruchomość zamienna. Zapłata odszkodowania następuje jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna. Wysokość odszkodowania ustalona w decyzji o wywłaszczeniu podlega waloryzacji na dzień jego zapłaty. Podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi wartość rynkowa nieruchomości. Przy określaniu wartości rynkowej nieruchomości uwzględnia się w szczególności jej rodzaj, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie w planie miejscowym, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, stan zagospodarowania oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami. Wartość rynkową nieruchomości określa się według aktualnego sposobu jej użytkowania, jeżeli przeznaczenie nieruchomości w planie miejscowym, zgodne z celem wywłaszczenia, nie powoduje zwiększenia jej wartości.

Przesłanki formalne wywłaszczenia nieruchomości:

              Przesłankami formalnymi decyzji administracyjnej są przede wszystkim właściwość organu wydającego oraz dochowanie formy wymaganej wobec decyzji i przepisów
o postępowaniu zmierzającym do wydania decyzji (np. konieczność przeprowadzenia rokowań oraz rozprawy administracyjnej). Szczegóły w tym zakresie reguluje Kodeks postępowania administracyjnego oraz Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami.

1