Cykl sprawnościowy  Chemik   

Fabuła cyklu:

Idąc na zbiórkę zauważamy dziwne ślady – strzałki, stopy, itp. Żaden zuch nie ominie czegoś takiego obojętnie! Postanawiamy natychmiast udać się po tropach, które niezbyt są czytelne – widocznie ktoś chciał nas zmylić. Na końcu zuchy znajdują duży rulon związany sznurkiem i zaklejony woskiem. Sprawa dosyć tajemnicza... Zabieramy rulon do szkoły. Po rozwinięciu okazuje się, że jest to nietypowa mapa. Nietypowa, bo zaznaczona na niej droga wiedzie przez cztery miejsca, które, jakby się zdawało, w niczym nie są podobne: średniowieczny pokój na szczycie wieży, kuchnia Pani C. Hemii, klasa Brudnego Zdzisia i ... las. Czerwone strzałki tworzą trasę, Czerwoną Drogę, którą postanawiamy wyruszyć.

Worek z tworzywem do poszczególnych zbiórek:

Zbiórka 1: Tajemnicza mapa

Rozpoczęcie ma miejsce, gdy zuchy zauważają ślady. Idąc po nich natrafiają na różne przeszkody: jednego śladu brakuje, drugi jest dwuznaczny i pokazuje dwie różne drogi. Po znalezieniu mapy wracamy do zuchówki, żeby obejrzeć dokładnie mapę. Zuchy postanawiają niezwłocznie wyruszyć w drogę. Wiadomo jednak, że każdy porządny zuch każdą swoją przygodę na trasie opisze. Razem z dziećmi wykonujemy Wielką Księgę Tajemnic. To w niej opiszemy, czego nauczyliśmy się w Czerwonej Drodze.

Materiały:

q       mapa

q       kartki do Wielkiej Księgi Tajemnic

q       klej

q       nici i igła do zszycia Księgi

q       flamastry i kredki i wszystko co się przyda do jej ozdobienia do ozdobienia

Zbiórka 2: W pracowni alchemika

-          Rozkładamy mapę.  Co może wiązać ze sobą te 4 różne miejsca? Podpowiedzi druhny drużynowej naprowadzają na właściwy trop: wszędzie dzieje się coś, czego na pierwszy rzut oka nie widać. Coś dziwnego i tajemniczego. Pierwszy obrazek przedstawia nam pracownię alchemika.

-          Gawęda – kto to był alchemik, co robił, kiedy robił

-          Przenosimy się w czasie – zuchy mocno zamykają oczy, siedząc w kręgu biorą się za ręce i za druhną powtarzają słowa:

„ Hej, alchemiku, alchemiku,

w twojej wieży zagadek bez liku,

przyjmij do swej pracowni nas,

tam minie nam ciekawie czas.”

Następnie każemy dzieciom wstać nie puszczając rąk sąsiada, zrobić 7 kroków w prawą stronę, 3 kroki w lewą, usiąść z powrotem i powtarzamy formułkę jeszcze raz. W tym czasie przyboczna (-y)[1] przygotowuje scenerię: zapalamy świeczki, gasimy światło, wprowadzamy alchemika[2] Euzebiusza.

-          alchemik Euzebiusz proponuje dzieciom niestandardowy sposób na sporządzenie rysunku, który może zobaczyć tylko osoba, która została do tego upoważniona i wie jak to zrobić: na kartkach dzieci malują farbkami akwarelowymi pracownię alchemika. Następnie, gdy farba wyschnie, pokrywamy całość woskiem, a następnie zamalowujemy kartkę na czarno. Dzieci wymieniają się obrazkami, każdy dostaje coś, czym może zdrapać farbę i wosk i odkrywamy co namalował ktoś inny

-          Zabawa w poszukiwaczy sposobu na zamianę czegokolwiek w złoto. W zuchówce ukryty jest złoty przedmiot. Zuchy grają podzielone na grupy 4 osobowe[3]. Każda drużyna dostaje do ręki przedmiot, który należy zamienić na inny przedmiot zaczynający się na tą samą literę co dany się kończy. Ostatni przedmiot będzie miał przyczepioną karteczkę z opisem miejsca, w którym należy szukać złota, co doprowadzi dzieci do przedmiotu, który okaże się być złoty, gdy się go wytrze wilgotną szmatką (cokolwiek złotego pokrytego pastą do zębów).

-          Od alchemika Euzebiusza dzieci dostają kartki – listy napisane atramentem sympatycznym. Mówi im, że żeby odczytać te listy należy tylko znaleźć odpowiedni sposób, a podpowiedź jest w zuchówce. Oczywiście chodzi o świeczki. W listach zostały wymienione rzeczy, które trzeba przynieść na następną zbiórkę, a także wiadomość, że jeśli zuchy pójdą dalej Czerwoną Drogą, poznamy wiele innych równie ciekawych tajemnic.

-          Wykonujemy wpis do Wielkiej Księgi Tajemnic

Materiały:

q       Świece

q       Strój alchemika: szata, kapelusz, kolba z roztworem wody zabarwionej czerwoną farbką

q       Farby

q       Złoty przedmiot

q       Listy Euzebiusza

Zbiórka 3: Wizyta u pani C. Hemii

-          Przypominamy sobie, czego się dowiedzieliśmy od alchemika Euzebiusza. Śledząc Czerwoną drogę na mapie zauważamy, że następne miejsce, które odwiedzimy to kuchnia pani C. Hemii. Zastanawiamy się, co może być chemicznego w kuchni. Na zbiórkę można zaprosić panią nauczycielkę przyrody, żeby opowiedziała dzieciom jak ważna jest znajomość chemii w kuchni.

-          Zabawa w rozpoznawanie smaków i zapachów. Zawiązujemy dzieciom oczy i po kolei każdemu podajemy do spróbowania po 4 różne rzeczy: sok z cytryny, sól, cukier, wodę, i po 3 rzeczy do powąchania: imbir, pieprz, ocet. Zadaniem dzieci jest później uporządkowanie, w jakiej kolejności co dostawały.

-          Zawody w kręceniu jajkami – kto lepiej będzie kręcił jajko. Wśród jajek będzie jedno ugotowane – wiadomo, że takie się kręci, a niegotowane nie. Zuchy mają zgadnąć, dlaczego jedno jajko kręci się bez problemu, a inne nie. Następnie robimy sobie kogel – mogel z nieugotowanych jajek :)

Przepis na kogel – mogel:

Z jajek oddzielamy żółtka, na każde żółtko wsypujemy jedną łyżeczkę cukru. Mieszamy przez ubijanie do uzyskania jednolitej konsystencji.

-          Badamy jak sól rozpuszcza się w wodzie. Do gorącej wody wsypujemy duuuużo soli, mieszamy i tak kilka razy. Sól za każdym razem rozpuści się całkowicie. Pytamy, czy dzieci wiedzą, jak wygląda sól, zanim ją się przerobi na wersję do sprzedaży. Opowiadamy o kopalni soli w Wieliczce. Proponujemy założenie hodowli kryształków soli

-          Zakładamy hodowlę kryształków soli. Do słoiczka wlewamy słoną wodę, przykrywamy słoik gazą i przytwierdzamy gumką recepturką. Zostawiamy w miejscu, w którym nikomu nie będzie przeszkadzała. Opowiadamy przy tym dzieciom co się będzie działo z naszym „wywarem”

-          Naukowe eksperymenty. Dzielimy się na 4 grupy. Każda grupa będzie badała co innego. Będziemy próbować rozpuścić w wodzie cukier, piasek, mąkę i olej. Każda grupa będzie opisuje co się stało w naszej Wielkiej Księdze Tajemnic.

Materiały:

q       sok z cytryny, sól, cukier, woda, imbir, pieprz, ocet

q       jajka

q       pojemniki na żółtko i białko, łyżeczki, pojemnik na roztwory soli, cukru, mieszaninę z piaskiem, olejem, mąką i olejem

q       gaza, słoik, gumka - recepturka

Zbiórka 4: Wielka kampania czystości.

-          wizyta Brudnego Zdzisia[4] - Zdziś wchodzi do zuchówki zapłakany. Na pytanie co się stało, prosi o zajęcie miejsc w kręgu i zaczyna opowiadać swoją historię. Zuchy postanawiają dać Zdzisiowi kilka dobrych rad. Wszystkie wpisujemy do naszej Wielkiej Księgi Tajemnic. Uszczęśliwiony Zdziś wychodzi.

Historia Zdzisia:

Chłopiec nigdy nie lubił się moczyć. No i jeszcze to mydło szczypiące w oczy.. To takie niemiłe jak chcesz otworzyć oczy i nie możesz bo cię szczypie. A jak się myje włosy, to do oczy wlewa się woda z pianą i też oczy bolą. Postanowił przestać się myć. I jemu było dobrze takim jakim jest. Zauważył, że nikt nie chce z nim siadać podczas lekcji w jednej ławce. Podczas zabawy na przerwie nikt nie zaprasza go do zabawy, a jak sam podejdzie, to okazuje się, że nagle nikt już nie chce się bawić w to co wcześniej i wszyscy idą sobie w drugi koniec korytarza. Zdziś nie wie co się stało, bo kiedyś nie miał takiego problemu... On teraz nie wie co ma zrobić. A już w ogóle najgorzej się zaczęło jak jego najlepszy kolego powiedział mu, że nie będzie więcej do niego przychodził, bo w jego pokoju śmierdzi. Zrobiło mu się bardzo smutno, bo już nie ma żadnych kolegów i jest zawsze sam a  ludzie się krzywią na jego widok. Może zuchy znajdą jakieś mądre rady?

-          Dzielimy dzieci na grupy po 4 osoby. Każda grupa dostaje mydło. Ich zadaniem jest wymyślić dla niego inne zastosowanie niż mycie, wykonać wymyślony przedmiot i przedstawić zastosowanie innym grupom.

-          Uczymy się piosenki „Szczotka, pasta”:

Szczotka, pasta, kubek, ciepła woda

Tak się zaczyna wielka przygoda.

Myję zęby, bo wiem dobrze o tym:

Kto ich nie myje, ten ma kłopoty.

Bo to bardzo ważna rzecz,

Żeby czyste zęby mieć!

-          Gra „Wielka kampania czystości”: w zuchówce rozwieszone zostały obrazki przedstawiające pary różnych przedmiotów związanych z czystością, np. szczotka i pasta, kubek i woda, mydło i mydelniczka, itp. Zadaniem dzieci jest odnalezienie i dobranie jak największej ilości par.

-          Gra: uczymy się oznaczeń na opakowaniach środków chemicznych. Do znaczka należy dopasować jego znaczenie.

Materiały:

q       Mydła w ilości odpowiedniej ilości grup

q       Obrazki do łączenia w pary

q       Znaczki wycięte z opakować różnych chemikaliów

Zbiórka 5: Chemia wokół nas (zbiórka częściowo na dworze)

-          Jak jest zbudowany świat?: dzielimy dzieci na kilka grup. Każda drużyna dostaje lupę i zadanie zbadania jak największej ilości tego, co znajdą na boisku szkolnym. Po powrocie do zuchówki opisujemy, co znaleźliśmy na dworze i jak to wyglądało w powiększeniu.

-          Do zuchówki zabieramy ze sobą różne kamyczki, które po umyciu wykorzystamy do wykonania zucholudków, a także trochę śniegu w kubku, do roztopienia

-          W zuchówce każda grupa opowiada co zobaczyła w powiększeniu, jak to wyglądało.

-          Wykonujemy zucholudki z kamyków, plasteliny, guzików.

-          Badamy zawartość śniegu :). Wodę po roztopieniu śniegu nabieramy na łyżkę stołową, nad świeczką odparowujemy wodę. Pod lupą dzieci będą mogły obejrzeć, co zostało po odparowaniu wody.

-          Bawimy się w supełek – mieszanie się. Wszyscy trzymają się za ręce i stoją w miejscu, a jedna osoba zawiązuje supełek, przechodząc pod rękami (ew. nogami) innych. Zadaniem wszystkich jest takie przemieszczanie się, żeby rozwiązać supełek bez puszczania rąk

-          Krąg rady: podsumowujemy, czego się dowiedzieliśmy, oglądamy naszą Wielką Księgę Tajemnic.

-          Apel zuchowy – rozkaz przyznający sprawności „Chemika”, obrzędowe nadanie sprawności

Materiały:

q       Lupy

q       Kamyki

q       Plastelina, flamastry, guziki

q       Pojemnik na śnieg

q       Łyżka stołowa

q       świeczka

opracowanie: sam. Agnieszka Ciesiołkiewicz

Wymagania sprawności:

CHEMIK

1.       Odwiedziliśmy pracownię alchemika. Poszukiwaliśmy złota w różnych substancjach.

2.       Wykonaliśmy atrament sympatyczny, Wszystkie przeprowadzone przez nas doświadczenia zapisywaliśmy w naszej księdze chemicznej.

3.       Spotkaliśmy się z chemikiem, który opowiedział nam o środkach chemicznych stosowanych w gospodarstwie domowym. 

4.       Urządziliśmy laboratorium chemiczne, w którym badaliśmy różne środki czystości.

5.       Wykonaliśmy plakaty reklamujące bezpieczne środki czystości. Zaprezentowaliśmy je rodzicom.

6.       Dokonaliśmy przeglądu używanych w domu środków kosmetycznych i czyszczących.

7.       Założyliśmy zuchową poradnię usuwania różnych plam.

8.       Zorganizowaliśmy wieczór sztuk chemicznych.

UWAGI

·         •  Zuch "chemik" jest dokładny, ostrożny i wyrwały. Wie, jakie miejsce w życiu człowieka odgrywa obecnie chemia. Interesuje się praktycznym wykorzystaniem chemii. Potrafi wskazać produkty chemiczne w swoim otoczeniu. Wie, których środków chemicznych używać do prania, sprzątania, mycia i higieny ciała. Zna symbole oznaczające bezpieczne środki czystości.

·         •  Warto w trakcie zabaw korzystać z takich środków chemicznych, jak sól, ocet, soda oczyszczona, mydło, sok z kiszonej kapusty.

·         •  Jest to sprawność przeznaczona dla zuchów starszych. Zdobywa się ją raczej w pomieszczeniu, choć można ją z powodzeniem zdobywać na kolonii, gdzie mamy warunki, aby zuchy poznały różne środki czystości, poznały zdrową żywność i starały się kupować zdrowe produkty.

·         •  Przy zdobywaniu sprawności watro zwrócić uwagę dzieci na toksyczność wielu substancji chemicznych, przypomnieć o zachowaniu ostrożności, w użyciu jakichkolwiek, nawet znanych środków chemicznych.

 BIBLIOGRAFIA

1.      Sękowski S., Moje laboratorium.
2.      Sękowski S., Ciekawe doświadczenia.
3.      Stobińki J., Chemia czarodziejka.
4.      Van Cleare J., Chemia dla każdego dziecka.
5.      "Zuchowe Wieści" nr 11/1983, 5/1994.