UNIWERSYTET  KAZIMIERZA WIELKIEGO

w Bydgoszczy

WYDZIAŁ PEDAGOGIKI I PSYCHOLOGII

PROGRAM NAUCZANIA

2009/2010

Opracowanie:  Janusz Trempała

Przedmiot: Psychologia rozwoju człowieka

Kierunek:  Psychologia

Rok studiów i semestr:  rok II, semestr III

Liczba godzin: W- , K-, L-, S - : 45W + 45L

Forma zaliczenia: Egzamin

Środki dydaktyczne: rzutnik multimedialny

Cele nauczania:

Celem wykładów jest przekazanie wiedzy o przedmiocie badań psychologii rozwojowej, kluczowych pojęciach i teoriach rozwoju psychicznego, oraz ukształtowanie podstawowych schematów myślenia o zjawisku rozwoju psychicznego.

Celem ćwiczeń jest przyswojenie wiedzy o podstawowych zasadach, kierunkach i osiągnięciach w psychicznym rozwoju człowieka w poszczególnych okresach życia, a także wiedzy o podstawach diagnozy i metodach badań nad rozwojem psychicznym.

Treści nauczania

WYKŁAD:

Pojmowanie rozwoju psychicznego. Początki psychologii rozwojowej. Dwa znaczenia pojęcia „rozwój” (wzrost  i  zmiana). Pojmowanie rozwoju w klasycznej psychologii rozwojowej dzieci i młodzieży oraz psychologii rozwoju człowieka. Przedmiot badań psychologii rozwojowej. Działy psychologii rozwojowej (rozwojowa psychologia filogenetyczna, antropogenetyczna i ontogenetyczna). Ogólny Model Rozwoju (Schaiego oraz Gouleta i Baltesa).

Podstawowe problemy na temat: (a) natury zmian rozwojowych (ilość-jakość, ciągłość-skokowość, ukierunkowanie-brak ukierunkowania,  parcjalność-globalność, specyficzność dziedziny rozwoju itp.), oraz (2) mechanizmów powstawania zmian rozwojowych (dziedziczenie-środowisko a  dojrzewanie-nabywanie doświadczeń; geny a środowisko w ciągu życia). Uniwersalność i normatywność a wyjątkowość i indywidualność zmian w psychicznym rozwoju człowieka.

Rozwój jako proces zmian wielowymiarowych i wielokierunkowych, dokonujących się w ciągu całego życia w zależności od indywidualnych i środowiskowych zasobów, którymi jednostka dysponuje w swych aktywnych interakcjach z otoczeniem.

Teorie rozwoju psychicznego.  Modele przebiegu zmian rozwojowych: makroskopowe  (zmian fazowych, cyklicznych, sekwencyjnych, liniowych, wielokierunkowych) oraz mikroskopowe (wyłaniania się zmiany, zmian spiralnych, nakładających się fal).

Modele powstawania zmian rozwojowych: mechanistyczny (reaktywny organizm), organizmiczny (aktywny organizm), kontekstualny (zmieniający się organizm w zmieniającym się świecie).

Rozwój jako funkcja dynamicznych interakcji w stosunkach jednostki z otoczeniem.

Badanie rozwoju psychicznego. Rzetelność i trafność badań rozwojowych. Plany badań rozwojowych: poprzeczne, podłużne, ukośne, sekwencyjne. Badania mikro- i makro-skopowe. Problemy etyczne w badaniach nad rozwojem człowieka.

KONWERSATORIA:

Periodyzacje rozwoju psychicznego w ciągu życia ludzkiego. Problem stadialności rozwoju, tempo i rytm rozwoju, wybrane periodyzacje.

Podstawowe tendencje i osiągnięcia rozwojowe w poszczególnych okresach życia. Rozwój procesów pecepcyjnych i umysłowych. Wybrane teorie rozwoju poznawczego dziecka (Piaget, Wygotski, Bruner) i ludzi dorosłych (teorie „piątego stadium” , np. Perry, Riegel, Arlin, Commons, Labouvie-Vief, oraz teorie mądrości, np. Baltesa, Sternberga, Pietrasińskiego, Olejnika). Problem rozwoju poznawczego po adolescencji.

Rozwój emocjonalno-motywacyjny. Przywiązanie, empatia, role społeczne. Wybrane teorie rozwoju osobowości (Erickson, Levinson, Loevinger, Havighurst).

Rozwój społeczno-moralny. Wybrane teorie rozwoju społeczno-moralnego: w psychoanalizie (Freud), teorii uczenia się (Eysenck, Bandura i Walters), teorii ról społecznych (Mead) oraz poznawczo-rozwojowe koncepcje J.Piageta i L.Kohlberga.

Wybrane zagadnienia. Nietypowy przebieg rozwoju psychicznego. Wybrane psychometryczne, kliniczne i eksperymentalne sposoby pomiaru zmian rozwojowych. Podejście biograficzne: studium indywidualnego przypadku.

LABORATORIA:

SEMINARIA:

Literatura obowiązkowa:

Harwas-Napierała, B. i Trempała, J. (red.) (2001). Psychologia rozwoju człowieka, tom 2. Warszawa: PWN

Harwas-Napierała, B. i Trempała, J. (red.) (2002). Psychologia rozwoju człowieka, tom 3. Warszawa: PWN

Przetacznik-Gierowska M. i Tyszkowa M. (1996). Psychologia rozwoju człowieka, tom 1. Warszawa: PWN.

Trempała, J. (2000). Koncepcje rozwoju człowieka. W: J. Strelau (red.), Psychologia, tom 1. Gdańsk: GWP.

Literatura zalecana:

Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Scholar

Schaffer, H.R. (2006). Rozwój społeczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Turner, S. J. i Helms, D.B. (1999). Rozwój człowieka. Warszawa: WSiP

Vasta, R, Haith, M.M. i  Miller, S.A. (1995). Psychologia dziecka. Warszawa: WSiP

Zakres wymagań egzaminacyjnych:

Egzamin obejmuje treści programowe wykładów i ćwiczeń konwersatoryjnych.