Temat 1.
Antropoligia – nauka o historii gatunkowej człowieka, o jego zmienności w czasie i przestrzeni.
Antropogeneza – historia rodowa, filogeneza człowieka i człowiekowatych, całokształt procesów ewolucyjnych, które doprowadziły drogą stopniowych przemian struktury genetycznej gatunku, do przekształcania się populacji przedludzkich naczelnych (prehominiolów) w populacje Homo sapiens.
Kierunki ewolucji człowieka były następujące:
1. Pionizacja ciała.
2. Powiększenie objętości mózgu.
3. Stopień komplikacji struktur mózgu.
4. Zmiany w szkielecie:
- krzywizny kręgosłupa
- przesunięcie … wielkiego czaszki
- zmiana kształtu miednicy i kąta jej ustawienia
- wydłużenie się nóg w stosunku do rąk i przesunięcie palucha
- brak … kostnych nad oczodołami
- spłaszczenie u człowieka części twarzowej czaszki
- inny kształt szczęki (układ zębów u małp jest prostokątny)
5. Pojawienie się mowy oraz zachowań społecznych, świadomość, wyższe czynności psychiczne, rozwój kultury.
6. Zwolnienie tempa rozwoju osobniczego (wydłużenie dzieciństwa)
7. Brak owłosienia całych powłok ciała.
Auksologia
Jest to nauka o rozwoju ontogenetycznym (osobniczym) i oddziaływaniach środowiska zewnętrznego na rozwijające się dziecko.
Zajmuje się prawidłowościami rozwoju dziecka, dąży do optymalnego rozwoju dziecka, ma wielkie znaczenie dla pediatrii i gniatrii. Wyniki badań auksologicznych mają duże znaczenie dla szkolnictwa. Nauczyciele klas 1-3 są zobowiązani do oceny auksologicznej dzieci z tych lat.
Opiera się na:
- wywiad
- ocena somatoskopowa: proporcja ciała, stan odżywienia
- badaniu przedmiotowym wraz z oceną wieku kostnego i zębowego, sprawności i wydolność fizyczna
- badaniach dodatkowych.
Ontogeneza
Jest to rozwój osobniczy, od zapłodnienia do śmierci.
Jej dwa okresy
- prenatalny (przed urodzeniem)
- postnatalny (po urodzeniu)
Filogeneza – zmiany zachodzące międzypokoleniowo
Genetyka
Nauka o dziedziczności i zmienności organizmów żywych, zajmuje się ona przyczynami płodzenia potomstwa podobnego do rodziców oraz odstępstwami od tego podobieństwa.
Definicja rozwoju:
Jest to proces ukierunkowanych zmian, jest to stały postęp, ma charakter progresywny, doskonalenie się organizmu prowadzi do samodzielności osobniczej i wydawania na świat potomstwa.
Rozwój osobniczy:
- fizyczny
- psychiczny
- postawy społecznej
Aspekty rozwoju fizycznego:
1. Jakościowe:
a) wzrastanie
- rozrost – ….
- rozplem – mnożenie się komórek
b) różnicowanie – doskonalenie budowy
- przebudowa komórek i tkanek
- grupowanie się tkanek w określone układy i narządy
- dostosowanie się poszczególnych układów i narządów do pozostałych
c) dojrzewanie – doskonalenie się funkcji:
- specjalizacja – kształtowanie się funkcji narządów i układów
- integracja – dostrajanie się funkcji w ramach całego organizmu
d) okres postępu: doskonalenie organizacji organizmu jako systemu
2. Ilościowe:
a) kinetyka rozwoju - poziom: wyższy, niższy, normalny
b) dynamika rozwoju
c) rozmach (wielkość uni…
d) rytmiczność rozwoju
Akceleracja
W antropologii fizycznej ogólnoświatowe zjawisko międzypokoleniowego przyspieszenia całokształtu zjawisk związanych z rozwojem organizmu
- zmiany wcześniejszego dojrzewania
- szybsze chodzenie
- obniża się okres rozpoczęcia pierwszej miesiączki
- szybciej wyżynają się zęby dla niemowląt
Na przyspieszenie rozwoju miały wpływ 2 zjawiska:
- heterozja – mieszane małżeństwa, ruchliwość ludzi
- polepszenie się odżywiania
Negatywne zjawiska wynikające z procesów akceleracji:
- obniżenie wieku dojrzałości płciowej
- chwiejność układu odpornościowego (nie jest on stabilny)
- podwyższenie wzrostu ciała, smukłe sylwetki (wady postawy ciała wśród młodzieży)
- rozbieżność między wiekiem kalendarzowym i biologicznym
- skrócenie morfologicznego okresu dzieciństwa.
Temat 2.
Okres noworodkowy (trwa 28 dni)
Po urodzeniu dziecko poddawane jest badaniu, w którym ocenia się jego stan biologiczny, czyli działanie:
- układu oddechowego
- układu krążenia
- układu nerwowego
Skala Apgar – pozwala ocenić pięć podstawowych funkcji życiowych noworodka:
- czynność serca (0-2 pkt)
- oddychanie (0-2 pkt)
- napięcie mięśni (0-2 pkt)
- reakcja na bodźce (0-2 pkt)
- barwa skóry (0-2 pkt)
Noworodek nie posiada funkcji regulacji cieplnej.
Pojawia się 10% straty masy ciała, potem powrót do wagi.
- żółtaczka fizjologiczna trwająca 3 dni
- napięcie mięśni dobre – ruchy kończyn nai skoordynowane
- oddech równy regularny
- dobre odruch ssania i połykania
- sen ok. 20-21 godz na dobę
- pierwszy stolec (smółka) ok. 5x na dobę
- głód, pragnienie, stolec, mocz sygnalizuje płaczem
- słaba odporność
Po urodzeniu brak u dziecka rozwiniętych odruchów motorycznych.
Wyposażone w odruchy bezwarunkowe.
I grupa – odruchy podtrzymujące podstawowe funkcje życiowe:
- oddychanie
- ssanie i połykanie
- krzyk
- kichanie
- czkawki
- zwężanie źrenic
II grupę stanowią odruchy dające początek powstawania odruchów warunkowych i będące podstawą dla dalszych etapów rozwoju motorycznego:
- zaciskanie dłoni pod wpływem podrażnienia jej wewn. powierzchni
- odruch naprzemiennego stawiania nóg przy dotykaniu stopami płaszczyzny
- odruch pełzania – wykonywanie w pozycji leżacej, naprzemiennych ruchów przypominających pełzanie.
III grupę stanowią odruchy stanowiące ewolucyjną pozostałość po przodkach
- odruch pływania
- odruch Movo – dziecko wykonuje ramionami najpierw ruch rozrzucania na boki, a następnie przywiedzenia ( obejmowania), połączonego z odruchem zaciskania dłoni. Służy on chwytaniu się matki, zanika po 3-5 miesiącach
- odruch Babińskiego – wyprost palucha i rozstawienie pozostałych palców po podrażnieniu stopy.
Okres noworodkowy kończy się wraz z odpadnięciem pępowiny i zagojeniem rany pępkowej, ustąpieniem wpływów hormonalnych matki i przystosowaniem do nowych warunków życia.
Karmienie noworodka:
- karmienie piersią na żądanie dziecka
- matka pozostały pokarm musi odciągnąć wyparzonym laktatorem
- po karmieniu należy dziecko podnieść do pionowej postawy, aby umożliwić odbicie połkniętego powietrza podczas jedzenia!
Higiena noworodka:
- kąpiel 1 raz dziennie wieczorem przed snem, przed ostatnim karmieniem i opatrunkiem na pępowinę, skórę natłuszczać oliwką dla dzieci
- po każdym oddanym stolcu, należy okolice intymne dziecka przetrzeć
Potrzeby noworodka:
1. fizjologiczne
- karmienie na żądanie dziecka
- dbanie o pielęgnację skóry
- codzienna kąpiel
- nie przegrzewać dziecka (sprawdzanie okolic karku)
2. psychiczne:
- poczucie bezpieczeństwa
- obecność matki i ojca, przytulanie, mówienie, noszenie dziecka
3. potrzeba kontaktu:
- zmienność położenia ciała dziecka.
Okres niemowlęctwa ( 0-13)
W tym okresie następuje intensywny rozwój, który wiąże się także z przybieraniem masy ciała, wzrostu.
Rozwój psychomotoryczny:
- 1-3 m.ż. zaczyna podnosić głowę, uśmiecha się na głos i na widok matki
- 2-3 m.ż. dziecko zaczyna wydawać dźwięki określane jako gaworzenie
- 3-4 m.ż. zaczyna podnosić główkę w pozycji leżącej, na brzuchu
- 3-5 m.ż. leżąc, wykonuje obrót wokół własnej osi
- 4-5 m.ż. niemowlę zaczyna interesować się intensywnie zabawkami, zaczyna je chwytać
- 5-6 m.ż. obraca się samodzielnie na brzuchu
- 6-7 m.ż. zaczyna siadać
- 7-8 m.ż. raczkuje
- 8-9 m.ż. zaczyna chwytać palcami
- 9-10 m.ż. dziecko stopniowo przyjmuje postawę stojącą
- 10-11 m.ż. pomącą osób trzecich zaczyna stawiać pierwsze kroki
- 12-13 m.ż. dziecko samodzielnie chodzi
Uzębienie
- w 6 m.ż. pokazują się siekacze dolne i górne
- w 11 m.ż. dziecko posiada 5 zębów mlecznych
Kształtowanie mowy
Kształtuje się pod wpływem zmiany uczuciowe tonacji głosu: krzyk, gruchanie, gaworzenie, sylaby, 1-2 proste słowa, kontakty z dorosłym mają bardzo pozytywny wpływ.
Następuje intensywny rozwój zmysłów:
- rozwój uczucia bólu
- wrażliwość na dotyk, ucisk, ciepło, zimno
- smak
- węch
- wzrok
- słuch
*częste bodźce słowne i przedmiotowe sprzyjają temu rozwojowi
*istotna jest więź emocjonalna
- Od około 3 m.ż. wzrasta własna odporność, jednak wciąż jest jeszcze słaba, stąd istotne jest zapobieganie infekcjom, a także szczepienia ochronne.
- Istotne jest zapobieganie i wykonywanie wad rozwojowych – częste wizyty u lekarza.
- Podawanie witaminy D3 od 1 dnia życia do 2 r.ż., witaminy K od 2 tygodnia życia do ukończenia 3 m. (gdy karmione mlekiem matki)
- Potrzeba ruchu.
- Potrzeba bliskości.
Okres poniemowlęcy (1-3 r.ż.)
- zmniejszone tempo przyrostu wagi i wzrostu
- zmiana postawy ciała
- pozorne płaskostopie
- 1-3 r.ż. świadome oddawanie kału i moczu
- 2-3 r.ż. dziecko posiada wszystkie zęby mleczne
- doskonali się sprawność ruchowa
- wykształca się potrzeba ciągłych wrażeń, dostarczania nowych bodźców
- rośnie sprawność manipulacyjna
- wzrasta stopień samodzielności
- narasta również negatywizm
- zmienność uczuciowa – od śmiechu do płaczu
- dziecko uczy się przez zabawę
- w 2 r.ż. zaczyna interesować się rówieśnikami i odczuwa potrzebę wspólnej zabawy
- doskonali się mowa
- większa liczba kontaktów sprzyja zakażeniom – ważne są szczepienia
- okres urazów ze względu na dużą ruchliwość
- doskonali się kondycja wzrokowo – słuchowa
Potrzeby dziecka:
Fizjologiczne:
- odżywianie
- wydalanie
- zabawa, sen…
Bezpieczeństwa
…
Okres przedszkolny (4-7)
- od 6-7 r.ż. zmiana uzębienia z zębów mlecznych na stałe
- ok. 7 r.ż. dojrzałość odpornościowa
- wzrasta ruchliwość
- potrzeba nawiązania kontaktów rówieśniczych
- w 4 r.ż. zainteresowanie i chęć rysowania
- w 7 r.ż. próbuje liczyć czytać
- uczy się umiejętności społecznych
- od 5 r.ż. stawia pytania
- od 7 r.ż wydłuża się czas skupiania, koncentracji uwagi
- rozwija się osobowość
- spożywa 4-5 posiłków na dobę
- ustalenie dojrzałości szkolnej (badania lekarskie)
- uczy się rezygnacji z zachcianek
- uczy się nawyków higienicznych
- uczy się zasad i norm
Pojawiają się nowe potrzeby POZNAWCZE
- wyrabianie u dziecka zaciekawienia
- kształtowanie motywacji
- stworzenie sytuacji w których dziecko będzie mogło wykazać się sprawnością ruchową, intelektualną, społeczną, towarzyską
- uczyć pracą
- dostarczenie pozytywnych wzorców
Młodszy wiek szkolny (7-9)
- obserwuje się harmonijną budową ciała
- występuje dobra koordynacja ruchowa oraz dobra sprawność fizyczna
- duża wydolność organizmu – rzadziej choruje
- duża chłonność umysłowa
- uczą się szybciej
- nawiązują poprawne kontakty z rówieśnikami i dorosłymi
- ocenia się dojrzałość szkolną – przez min. dokonanie badania narządów zmysłów
Pojawienie się nowych potrzeb:
- rozwijanie się postawy: ocena charakteru, ocena samego siebie
- potrzebuje czasu by zaadaptować się w nowej szkole, zadbać o poczucie bezpieczeństwa, akceptacji i przynależności
Starszy wiek szkolny – okres adolescencji
Chłopcy:
11 r.ż. przyspieszony wzrost
11 r.ż. powiększanie jąder i prącia
11-12 r.ż. rozrost prostaty
12-14 r.ż. maksymalny skok wzrostu
14 r.ż. rozwój prącia, pomarszczona moszna, wzwody i polucje nocne
14-15 r.ż. mutacje, pełne owłosienie łonowe, najwyższa praca gruczołów potowych
14-17 r.ż. trądzik młodzieńczy
16-17 r.ż owłosienie klatki piersiowej
17-18 r.ż. męski zarost i owłosienie, pełny rozwój genitaliów
17-19(20-23) r.ż. dorosła wysokość
Dziewczęta:
- 9 r.ż. wzrost ciała
- 9-10 r.ż rozrost miednicy i tkanki tłuszczowej
- 10-11 rż rozwój sutków, rozwój narządów płciowych
- 11,5-12,5 rż skok wysokości
- 11-14 rż zmiany zachodzące w okolicach pochwy
- 12-13,5 rż pełne owłosienie łonowe
- 12-14 rż 1 miesiączka
- 13-14 rż zaokrąglenie piersi
- 14-15 rż trądz...
xjednachwilax