arkusz podstawa próbna operon 2007.pdf

LPDp 11/15/07 7:31 AM Page 1

dysleksja

Miejsce na identyfikacj´ szko∏y

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY

Z OPERONEM

J¢ZYK POLSKI

POZIOM PODSTAWOWY

GRUDZIE¡

ROK 2007

Czas pracy 170 minut

Instrukcja dla zdajàcego

1. Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron.

Ewentualny brak zg∏oÊ przewodniczàcemu zespo∏u nadzo-

rujàcego egzamin.

2. Rozwiàzania zadaƒ zamieÊç w miejscu na to przeznaczo-

nym.

3. Pisz czytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnym

tuszem/atramentem.

4. Nie u˝ywaj korektora, a b∏´dne zapisy wyraênie przekreÊl.

5. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie.

6. Mo˝esz korzystaç ze s∏ownika poprawnej polszczyzny

i s∏ownika ortograficznego.

Za rozwiàzanie

wszystkich zadaƒ

mo˝na otrzymaç

∏àcznie

70 punktów

˚yczymy powodzenia!

Cz´Êç I – 20 pkt

Cz´Êç II – 50 pkt

Wpisuje zdajàcy przed rozpocz´ciem pracy

PESEL ZDAJÑCEGO

KOD

ZDAJÑCEGO

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.

Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ przez

dyrektorów szkó∏ bioràcych udzia∏ w programie Próbna Matura z OPERONEM.

LPDp 11/15/07 7:31 AM Page 2

J´zyk polski. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Cz´Êç I – rozumienie czytanego tekstu

Przeczytaj uwa˝nie tekst, a nast´pnie wykonaj zamieszczone pod nim zadania. Odpowiadaj jedynie

na podstawie tekstu i w∏asnymi s∏owami – chyba ˝e w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj tylu od-

powiedzi, o ile jesteÊ proszony. W zadaniach zamkni´tych wybierz tylko jednà z zaproponowanych

odpowiedzi.

Jan Pawe∏ II, Naród a kultura

1. Ka˝dy wierzàcy wie, ˝e poczàtków historii cz∏owieka trzeba szukaç w Ksi´dze Rodzaju. Rów-

nie˝ poczàtków ludzkiej kultury trzeba szukaç na tych stronach. […]

2. Trzeba, abyÊmy mieli przed oczyma ten zarys pierwotnego stanu cz∏owieka, gdy wrócimy jesz-

cze raz do pierwszego rozdzia∏u Ksi´gi Rodzaju, gdzie jest mowa o tym, ˝e Bóg stworzy∏ cz∏owieka

na obraz i podobieƒstwo swoje i powiedzia∏: „Czyƒcie sobie ziemi´ poddanà” (por. Rdz 1, 28). Te

s∏owa bowiem sà najpierwotniejszà i najbardziej kompletnà definicjà ludzkiej kultury. Czyniç sobie

ziemi´ poddanà to znaczy odkrywaç i potwierdzaç prawd´ o w∏asnym cz∏owieczeƒstwie, które jest

w równej mierze udzia∏em m´˝czyzny i kobiety. Bóg temu cz∏owiekowi, jego cz∏owieczeƒstwu, da∏

ca∏y stworzony Êwiat widzialny i równoczeÊnie mu go zada∏. […]

3. Na pierwszych stronach Ksi´gi Rodzaju dotykamy samej istoty tego, co si´ nazywa kulturà, wy-

dobywajàc jej znaczenie najbardziej pierwotne i podstawowe, od którego mo˝emy z kolei dojÊç

do tego, co stanowi prawd´ naszej cywilizacji przemys∏owej. Widaç, ˝e zarówno na tym pierwotnym

etapie, jak i dziÊ cywilizacja jest i pozostaje zwiàzana z rozwojem poznania prawdy o Êwiecie, czyli

z rozwojem nauki. To jest jej wymiar poznawczy. By∏oby rzeczà potrzebnà zatrzymaç si´ i przeana-

lizowaç dog∏´bnie pierwsze trzy rozdzia∏y Ksi´gi Rodzaju, stanowiàce pierwotne êród∏o, z którego

mo˝emy zaczerpnàç. Istotne bowiem dla ludzkiej kultury jest nie tylko ludzkie poznanie Êwiata ze-

wn´trznego, ale równie˝ siebie samego. […]

4. W kultur´ cz∏owieka od samego poczàtku wpisany jest bardzo g∏´boko element pi´kna. Pi´kno

wszechÊwiata jest jak gdyby odbite w oczach Boga, o którym powiedziano: „A Bóg widzia∏, ˝e

wszystko, co uczyni∏, by∏o bardzo dobre” (Rdz 1, 31). Za „bardzo dobre” zosta∏o uznane przede

wszystkim pojawienie si´ pierwszej pary, stworzonej na obraz i podobieƒstwo Boga, w ca∏ej pierwot-

nej niewinnoÊci i w tej nagoÊci, jaka by∏a udzia∏em cz∏owieka przed grzechem pierworodnym. To

wszystko le˝y u podstaw kultury wyra˝ajàcej si´ w dzie∏ach sztuki, czy to b´dà dzie∏a malarstwa,

rzeêby, architektury, czy dzie∏a muzyczne, czy inne rezultaty twórczej wyobraêni i myÊli.

5. Ka˝dy naród ˝yje dzie∏ami swojej kultury. My, Polacy, na przyk∏ad, ˝yjemy tym wszystkim,

czego poczàtek odnajdujemy w pieÊni Bogurodzica – najstarszej zapisanej polskiej poezji, jak te˝

starodawnej melodii z nià zwiàzanej. Kiedy by∏em w Gnieênie w 1979 roku, podczas pierwszej piel-

grzymki do Polski, mówi∏em o tym do m∏odzie˝y zgromadzonej na Wzgórzu Lecha. […] PieÊƒ Bo-

gurodzica sta∏a si´ hymnem narodowym, który jeszcze pod Grunwaldem prowadzi∏ zast´py polskie

i litewskie do walki z Krzy˝akami. RównoczeÊnie istnia∏a ju˝ pochodzàca z Krakowa druga tradycja,

zwiàzana z kultem Êw. Stanis∏awa. Wyrazem tej tradycji jest ∏aciƒski hymn Gaude Mater Polonia ,

Êpiewany do dzisiaj w j´zyku ∏aciƒskim, tak jak Bogurodzica Êpiewana jest w j´zyku staropolskim.

Te dwie tradycje przenikajà si´. Wiadomo, ˝e ∏acina przez d∏ugi czas by∏a obok polszczyzny mowà

kultury polskiej. Po ∏acinie by∏y pisane poezje, jak na przyk∏ad Janicjusza, czy te˝ traktaty politycz-

no-moralne, na przyk∏ad Andrzeja Frycza Modrzewskiego czy Stanis∏awa Orzechowskiego, wresz-

cie dzie∏o Miko∏aja Kopernika De revolutionibus orbium coelestium . Równolegle rozwija si´ polska

literatura, poczynajàc od Miko∏aja Reja i Jana Kochanowskiego, dzi´ki któremu osiàga ona najwy˝-

szy poziom europejski. Psa∏terz Dawidów Kochanowskiego Êpiewany jest do dzisiaj. Treny zaÊ sà

szczytem liryki, natomiast Odprawa pos∏ów greckich – znakomitym dramatem nawiàzujàcym

do wzorów staro˝ytnych.

6. To wszystko, co tutaj powiedzia∏em, ka˝e mi wróciç do przemówienia w UNESCO, które po-

Êwi´ci∏em roli kultury w ˝yciu narodów. Si∏à tamtego przemówienia by∏o to, ˝e nie by∏o ono teorià

kultury, ale Êwiadectwem o kulturze – zwyczajnym Êwiadectwem cz∏owieka, który na podstawie w∏a-

LPDp 11/15/07 7:31 AM Page 3

J´zyk polski. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

snego doÊwiadczenia dawa∏ wyraz temu, czym by∏a kultura w dziejach jego narodu i czym ta kultu-

ra jest w dziejach wszystkich narodów. […] Trzeba si´ pytaç, jak to wspólne, ogólnoludzkie bogac-

two wszystkich kultur mo˝e pomna˝aç si´ w czasie i jak bardzo trzeba przestrzegaç w∏aÊciwego sto-

sunku pomi´dzy ekonomià a kulturà, a˝eby nie zniszczyç tego dobra, które jest wi´ksze, które jest

bardziej ludzkie, na rzecz cywilizacji pieniàdza, na rzecz dyktatury jednostronnego ekonomizmu.

W tym bowiem przypadku niewa˝ne jest, czy b´dzie to dyktatura pod postacià marksistowsko-tota-

litarnà, czy te˝ zachodnio-liberalnà. We wspomnianym przemówieniu mówi∏em mi´dzy innymi:

„Cz∏owiek ˝yje prawdziwie ludzkim ˝yciem dzi´ki kulturze. (...) Kultura jest w∏aÊciwym sposobem

istnienia i bytowania cz∏owieka. (...) Kultura jest tym, przez co cz∏owiek jako cz∏owiek staje si´ bar-

dziej cz∏owiekiem: bardziej „jest” (...). Naród bowiem jest tà wielkà wspólnotà ludzi, którà ∏àczà ró˝-

ne spoiwa, ale nade wszystko w∏aÊnie kultura. Naród istnieje „z kultury” i „dla kultury”. I dlatego

w∏aÊnie jest ona tym znamienitym wychowawcà ku temu, aby „bardziej byç” we wspólnocie, która

ma d∏u˝szà histori´ ni˝ cz∏owiek i jego rodzina. (...) Jestem synem narodu, który przetrwa∏ najstrasz-

liwsze doÊwiadczenia dziejów, którego wielokrotnie sàsiedzi skazywali na Êmierç – a on pozosta∏

przy ˝yciu i pozosta∏ sobà. Zachowa∏ w∏asnà to˝samoÊç i zachowa∏ poÊród rozbiorów i okupacji w∏a-

snà suwerennoÊç jako naród – nie bioràc za podstaw´ przetrwania jakichkolwiek innych Êrodków fi-

zycznej pot´gi jak tylko w∏asna kultura, która si´ okaza∏a w tym przypadku pot´gà wi´kszà od tam-

tych pot´g. I dlatego te˝ to, co tutaj mówi´ o prawach narodu wyros∏ych z podwalin kultury

i zmierzajàcych ku przysz∏oÊci, nie jest echem ˝adnego „nacjonalizmu”, ale pozostaje trwa∏ym ele-

mentem ludzkiego doÊwiadczenia i humanistycznych perspektyw cz∏owieka”. […]

7. Kraje Europy Zachodniej sà dzisiaj na etapie, który mo˝na by okreÊliç jako „postto˝samoÊcio-

wy”. MyÊl´, ˝e jednym ze skutków II wojny Êwiatowej by∏o w∏aÊnie kszta∏towanie si´ tej mentalno-

Êci obywateli, w kontekÊcie Europy, która kierowa∏a si´ ku zjednoczeniu. Naturalnie, jest te˝ wiele

innych motywów jednoczenia si´ Starego Kontynentu. Jednym z nich jest niewàtpliwie stopniowe

wychodzenie poza kategorie wy∏àcznie narodowe w okreÊlaniu w∏asnej to˝samoÊci. Owszem, naro-

dy Europy Zachodniej z regu∏y nie bojà si´, ˝e utracà swojà to˝samoÊç narodowà. Francuzi nie bojà

si´, ˝e przestanà byç Francuzami przez fakt wstàpienia do Unii Europejskiej, jak te˝ W∏osi, Hiszpa-

nie itd. Polacy te˝ si´ tego nie bojà, choç historia ich to˝samoÊci narodowej jest bardziej z∏o˝ona.

8. Historycznie polskoÊç ma za sobà bardzo ciekawà ewolucj´. […] Naprzód, w okresie zrastania

si´ plemion Polan, WiÊlan i innych, to polskoÊç piastowska by∏a elementem jednoczàcym: rzec by

mo˝na, by∏a to polskoÊç „czysta”. Potem przez pi´ç wieków by∏a to polskoÊç epoki jagielloƒskiej:

pozwoli∏a ona na utworzenie Rzeczypospolitej wielu narodów, wielu kultur, wielu religii. Wszyscy

Polacy nosili w sobie t´ religijnà i narodowà ró˝norodnoÊç. Sam pochodz´ z Ma∏opolski, z terenu

dawnych WiÊlan, silnie zwiàzanych z Krakowem. Ale nawet i tu, w Ma∏opolsce – mo˝e nawet w Kra-

kowie bardziej ni˝ gdziekolwiek – czu∏o si´ bliskoÊç Wilna, Lwowa i Wschodu.

9. Niezmiernie wa˝nym czynnikiem etnicznym w Polsce by∏a tak˝e obecnoÊç ˚ydów. Pami´tam,

i˝ co najmniej jedna trzecia moich kolegów z klasy w szkole powszechnej w Wadowicach to byli ˚y-

dzi. W gimnazjum by∏o ich troch´ mniej. Z niektórymi si´ przyjaêni∏em. A to, co u niektórych z nich

mnie uderza∏o, to by∏ ich polski patriotyzm. A wi´c polskoÊç to w gruncie rzeczy wieloÊç i pluralizm,

a nie ciasnota i zamkni´cie. Wydaje si´ jednak, ˝e ten „jagielloƒski” wymiar polskoÊci, o którym

wspomnia∏em, przesta∏ byç, niestety, w naszych czasach czymÊ oczywistym.

Tekst opracowano na podstawie: Jan Pawe∏ II, Pami´ç ito˝samoÊç, Kraków 2005

LPDp 11/15/07 7:31 AM Page 4

J´zyk polski. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 1. ( 1 pkt )

Zinterpretuj sformu∏owanie, ˝e Bóg „zada∏” cz∏owiekowi Êwiat (akapit 2.).

Zadanie 2. ( 2 pkt )

Na podstawie akapitu 3. wyjaÊnij, na czym, wed∏ug autora, polega ró˝nica mi´dzy cywilizacjà a kul-

turà.

Zadanie 3. ( 2 pkt )

O jakich wartoÊciach, wa˝nych dla Polaków, mówi zdanie z akapitu 5.: „My, Polacy, na przyk∏ad,

˝yjemy tym wszystkim, czego poczàtek odnajdujemy w pieÊni Bogurodzica ”? Wymieƒ dwie

tradycje ideowe, które zaznaczy∏y si´ w tej staropolskiej pieÊni.

Zadanie 4. ( 1 pkt )

Wska˝, co, wed∏ug autora, jest zagro˝eniem dla kultury (akapit 6.).

Zadanie 5. ( 2 pkt )

WyjaÊnij, jakie znaczenie Jan Pawe∏ II przypisuje kulturze (akapit 6.):

a) w ˝yciu cz∏owieka

b) w ˝yciu narodu

LPDp 11/15/07 7:31 AM Page 5

J´zyk polski. Poziom podstawowy

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 6. ( 2 pkt )

Wska˝ dwa êród∏a refleksji autora nad znaczeniem kultury.

Zadanie 7. ( 1 pkt )

WyjaÊnij, jak rozumiesz zdanie: „Kraje Europy Zachodniej sà dzisiaj na etapie, który mo˝na by okre-

Êliç jako »postto˝samoÊciowy«” (akapit 7.).

Zadanie 8. ( 1 pkt )

Na podstawie akapitu 8. wska˝ etapy ewolucji polskoÊci, o których mówi autor.

Zadanie 9. ( 2 pkt )

WyjaÊnij, na czym polega, wed∏ug Jana Paw∏a II, „jagielloƒski wymiar polskoÊci”.

Zadanie 10. ( 2 pkt )

W czym przejawia si´ subiektywizm tekstu? Podaj dwa przyk∏ady.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: