PEDAGOGIKA SPOŁECZNA – WYKŁADY
dr T. Sosnowski
WYKŁAD (16-XI-2011):
1. Pedagogika społeczna w świecie
2. Pedagogika społeczna w Polsce
3. Zakres, przedmiot zainteresowań i charakter pedagogiki społecznej
4. Okresy rozwoju polskiej pedagogiki społecznej
5. Działy pedagogiki społecznej
Ad.1 / Pedagogika społeczna w świecie
Po raz pierwszy termin pedagogika społeczna wprowadził do piśmiennictwa Adolf Disterbeg w rozprawie przewodzi dokształcenia nauczycieli niemieckich.
Działalność przypadała na okres wzmagających się tendencji do upowszechnienia oświaty.
Wskazywał na potrzebę przygotowania nauczycieli szkół ludowych do pracy oświatowej w środowisku oraz na rolę szkoły w podnoszeniu ??? i kulturalnego poziomu życie w środowisku . Autor dostrzegł złożoną strukturę współczesnego mu środowiska zróżnicowanego klasowo i ekonomicznie. Dostrzegał mękę dzieci chłopskich i robotniczych, chciał przygotować nauczycieli do złożonego procesu pomocy dziecku i ten zakres przygotowania nazwał pedagogiką społeczną, traktując ją jako równie ważny jak przygotowanie do nauczania poszczególnych przedmiotów, czy też zadań ogólno wychowawczych w szkole. W szkole tamtego okresu narastały nowe problemy związane z wychowaniem i nauczaniem które wykraczały poza obręb klasy i szkoły. Tradycyjna technologia dydaktyczna okazała się nieskuteczna do złożonych sytuacji wychowawczych.
Disterbeg chciał:
· Aby zwrócono uwagę na konieczność integracji szkoły z nurtem przyspieszonego rozwoju społecznego, kulturalnego, ekonomicznego
· Aby zrodziła się koncepcja pedagogiki społecznej jako gałęzi pedagogiki akceptującej szerokie uwarunkowania procesów wychowawczych
· Pedagogika społeczna interesowała się funkcjonowaniem instytucji kulturalnych, wychowawczych, socjalnych jako instytucji wspomagających procesów celowego wychowania.
Ad.2 / Pedagogika społeczna w Polsce
W Polsce zainteresowania problemami środowiska wychowawczego pojawiły się na przełomie XIX i XXw. Rozwój pedagogiki społecznej w Polsce jako dyscypliny naukowej wiąże się z nazwiskiem Heleny Radlińskiej (1879 – 1954).
W 1908r. na posiedzeniu Krakowskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych wygłosiła referat w którym po raz pierwszy mówiła na temat pedagogiki społecznej.
Helena Radlińska:
· Ukazywała przed wszystkim współzależność pomiędzy pracą wychowawczą a wpływami środowiska
· Uważała że systematyczne poznawanie środowiska podczas pracy wychowawczej jest podstawowym obowiązkiem pedagoga bowiem od jego umiejętności wykonania tego zadania zależą rezultaty wysiłków wychowawczych.
· Według Radlińskiej pedagog to nie tylko organizator i kierownik procesów wychowawczych ale również badacz
· Oprócz wiedzy o wychowaniu powinien on posiadać także znajomość metod badań środowiskowych która umożliwi my poznanie środowiska i jego wpływów
· Zadaniem pedagogiki społecznej jest przetwarzać środowisko siłami człowieka w imię ideałów
· Klasyczna pedagogika społeczna reprezentowana przez Helenę Radlińską, Aleksandra Kamińskiego, Ryszarda Wroczyńskiego przyjmowała i respektowała określone idee:
· twórcą świata społecznego są siły społeczne
· Idea sprawiedliwości społecznej: wszyscy ludzie powinni mieć równy dostęp do tych samych warunków rozwoju, szansę tą daje ład społeczny otwarty dla edukacji
· Idea pomocniczości: społeczeństwo ma obowiązek niesienia pomocy wszystkim potrzebującym , jednostkom, grupom, środowiskom społecznym
· Idea edukacji społecznej: wychowanie jest jednym z elementów świata społeczno – kulturalnego
WYKŁAD (30-XI-2011):
Badania nad rodziną w ramach pedagogiki społecznej zapoczątkowane zostały w okresie międzywojennym przez Helenę Radlińską. Autorka stawia pytania o związek zachodzący pomiędzy człowiekiem a środowiskiem jego życia. Kontynuatorami myśli pedagog Radlińskiej są Ryszard Wroczyński i Aleksander Kamiński.
Obszar zainteresowań badawczych Aleksandra Kamińskiego koncentruje się wobec pracy socjalnej i kulturalnej, a w sposób szczególny dotyczy wychowawczych aspektów czasu wolnego i profilaktyki społecznej, funkcji wychowawczych i różnych instytucji i stowarzyszeń.
Ryszard Wroczyński natomiast w problematyce dotyczącej rodziny akcentuje zagadnienie związane z zachodzącymi relacjami pomiędzy szkołą, wychowankiem, środowiskiem.
Zainteresowanie pedagogiką społeczna koncentruje się wokół zagadnień, które dotyczą struktury rodziny, jej funkcjonowania i zachodzących przemian.
Szczegółowymi Trandami badawczymi zainteresowań pedagogiki społecznej dotyczącymi rodziny np. Andrzeja Radziewicza Winnickiego są zmiany społeczne wskazujące różne układy tzw. Rdzenia transformacji, a na tym tle rola i zadania współczesnej edukacji.
Zagrożenia struktury i funkcjonowania rodziny:
· Ubóstwo
· Marginalizacja społeczna
· Niepełność itd.
RODZINA NIEWYDOLNA WYCHOWAWCZO
Zagadnienie opieki nad dzieckiem: pedagogika opiekuńcza
· Obszar interwencji kryzysowej i pomocy, samopomocy, wsparcia społecznego, działalności socjalnej prowadzonej środowisku lokalnym, w obrębie rodzin zagrożonych różnymi problemami
· Aktywizacja: rozwój społeczności lokalnej, ze szczególnym uwzględnieniem rodziny
· Rola rodziny i szkoły w zakresie instytucjonalnej współpracy oraz aktywizacji w kształtowaniu wzajemnego partnerstwa na terenie społeczności lokalnej
· Problematyka rodziny ze szczególnym uwzględnieniem badań z zakresu gerontologii społecznej
· Zagadnienie zdrowia , propagowanie edukacji zdrowotnej na współczesnej rodzinie
· Orientacja i aspiracje życiowe w tym edukacyjne młodzieży oraz dorosłych
· Metodologia i metodyka badań pedagogicznych
· Dzieciństwo współczesnych dzieci
· Dom rodzinny
· Rola matki i ojca we współczesnej rodzinie
WYKŁAD 4 (06-03-2012): Środowisko lokalne.
WŁAŚCIWOŚCI ŚRODOWISKA LOKALNEGO JAKO SZCZEGÓLNEGO TYPU ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZEGO:
· Tożsamość etniczna,, religijna, kulturowa
· Zasada odrębności, izolacji, kontroli grupy nad jednostką
· Jednolitość (względna) ekonomiczna i zawodowa
ŚRODOWISKO LOKALNE TO:
· Gromada ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie izolowane terytorium
· Żyją oni w poczuciu przynależności i poczucia bezpieczeństwa
· Cechuje ich gotowość do wspólnego działania
· Świadomi są jedności,, odrębności
· Posiadają oni wspólną tradycję, wartości i symbole, instytucje usługowe i kulturowe
ŚRODOWISKO LOKALNE TWORZY:
· Zbiorowość społeczna, zamieszkała niewielki względnie zamknięty obszar
· System instytucji służących organizacji życia zbiorowego (tj. kościoły, szkoły, instytucje usługowe, urządzenia socjalne, rekreacyjne)
· Mechanizmy regulujące zachowania jednostkowe i stosunki międzyludzkie, a więc: obyczajowość, normy moralne, autorytety, wzory zachowań
W POJĘCIU ŚRODOWISKA LOKALNEGO MIESZCZĄ SIĘ DWA TYPY ZBIROWOŚCI:
· Celowe – stowarzyszenia
§ Określone cele
§ Kieruje się ustalonymi wzorami zachowań
§ Przynależność dobrowolna
§ Posługuje się ustalonymi sankcjami wobec członków
§ Grupa zorganizowana według reguł formalnych
§ Posiada strukturę, organizację wewnętrzna i członków
§ Organizacja jest wynikiem aprobaty społecznej i jest nieformalna
· Spontaniczne – wspólnoty
§ Cele są nieartykułowane i nie maja postaci pisanej
§ Przynależność zdeterminowana urodzeniem
§ Istnieje system kontroli społecznej
§ Struktura, organizacja i członkowie są określani zasadami tradycji i poczuciem przynależności
WYKŁAD 5 (20-03-2012)
ZAGROŻENIE STRUKTURY I FUNKCJONOWANIA WSPÓŁCZESNEJ POLSKIEJ RODZINY – UBÓSTWO
1. Określenie pojęcie ubóstwa
2. Analiza sytuacji rodziny doświadczającej problemu ubóstwa na przykładzie filmu dokumentalnego „Tomek W.”
3. Omówienie teorii przyczyn ubóstwa
4. Sytuacja dziecka w rodzinie doświadczającej problemu ubóstwa
5. Pomiar ubóstwa
6. Kierunki walki z ubóstwem w krajach UE
UBÓSTWO:
· absolutne – stan niezaspokojenia minimalnej potrzeby – zagrożenie życia i zdrowia
· względne – mówi o pewnych różnicach, podziałach w danym miejscu, czasie (np. dostaję w spadku po śmierci wujka, mieszkanie na Manhattanie, okazuje się że sąsiadka jest Madonna – wobec niej jestem ubogi)
· trzeciorzędne – kumulacja pewnych niekorzystnych zjawisk, sytuacji których doświadcza człowiek co w konsekwencji sprawia iż zostaje wykluczony na margines, wykluczony ze społeczeństwa
ORIENTACJA:
· indywidualistyczna
· strukturalna (funkcjonalność ubóstwa) – my jako społeczeństwo nie możemy żyć bez biedy, potrzebne nam jest ubóstwo, potrzebni nam są ludzie ubodzy ale nie my mamy być
WYKŁAD 6: Charakterystyka przemian współczesnych środowisk lokalnych
PLAN PREZENTACJI:
1. Definicja społeczności lokalnej.
2. Cechy konstytutywne środowiska lokalnego.
3. Atrybuty i właściwości środowiska lokalnego.
4. Cechy społeczności lokalnej.
5. Typy zbiorowości w środowisku lokalnym.
6. Więzi społeczne.
7. Kręgi oddziaływania wychowawczego.
8. Społeczność lokalna miasta i wsi.
9. Zestawienie głównych typów środowisk lokalnych.
10. Bibliografia
KŁOPOTY POJĘCIOWE:
Środowisko lokalne:
· Jest pojęciem wieloznacznym, możliwym do rozumienia jedynie poprzez wyliczanie jego składników, z których każdy ma swe samoistne znaczenie.
· Jest kategorią historyczną opisującą byt idealny, który dzisiaj nie ma desygnatów realnych – jest niepraktyczny.
· Jest nazwą określającą pewien typ ładu społecznego i pożądanego stanu zbiorowości ludzkiej.
Definicja środowiska lokalnego:
· (w ujęciu socjologicznym)
„Mała grupa ludzi, żyjąca na ograniczonym terytorium”. Definicja ta zawiera dwie główne materialne cechy środowiska lokalnego : małe rozmiary demograficzne i przestrzenne, ale dominują właściwości statystyczne.
· (w ujęciu pedagogicznym)
„Środowisko lokalne to gromada ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie izolowane terytorium, posiadających i ceniących wspólną tradycję wartości i symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności, odrębności i wykazujących gotowość do wspólnego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa.”
„Teren przestrzennie wydzielony, w któr...
xjednachwilax