system stopni harcerskich.pdf

Załącznik nr 1 do

uchwały nr 40/XXXII Rady Naczelnej ZHP

z dnia 15 czerwca 2003 r.

SYSTEM STOPNI HARCERSKICH

Dla harcerki i harcerza (w takim kontekście nazw: harcerka i harcerz uŜywamy w odniesieniu do

harcerki i harcerza, harcerki starszej i harcerza starszego, wędrowniczki i wędrownika) stopień jest

wyzwaniem, które pozwala zmierzyć się z samym sobą. Kolejne stopnie wskazują im poŜądane

cechy charakteru i wyznaczają etapy osiągnięć Ŝyciowych. KaŜdy stopień jest dla harcerki i harcerza

takŜe celem, którego osiągnięcie jest dostrzegane w środowisku.

Czas zdobywania stopnia nazywamy próbą, bo daje moŜliwość sprawdzenia siebie, wykazania się

w konkretnym działaniu postawą, wiedzą i umiejętnościami.

Dla druŜynowych stopnie harcerskie są instrumentem wychowawczym, czyli środkiem, za

pomocą którego realizują podstawowy program harcerskiego wychowania i uwzględniają

indywidualny rozwój harcerki i harcerza. Przez zdobywanie stopni druŜynowi wprowadzają harcerki

i harcerzy na drogę systematycznej pracy nad sobą, uczą ich pokonywania kolejnych progów

i łączenia własnych dąŜeń z działaniem w zespole.

System składa się z próby harcerki/harcerza i sześciu stopni: ochotniczki/młodzika,

tropicielki/wywiadowcy, pionierki/odkrywcy, samarytanki/ćwika, harcerki orlej/harcerza orlego,

harcerki Rzeczypospolitej/harcerza Rzeczypospolitej.

Kolejne stopnie przeznaczone są dla harcerek i harcerzy w określonym wieku:

harcerki i harcerze : ochotniczkamłodzik, tropicielkawywiadowca

harcerki starsze i harcerze starsi : pionierkaodkrywca, samarytankaćwik

wędrowniczki i wędrownicy : harcerka orlaharcerz orli, harcerka Rzeczypospolitejharcerz

Rzeczypospolitej.

Układ wymagań kolejnych stopni róŜni się ze względu na specyfikę poszczególnych grup

wiekowych.

PRÓBA HARCERKI/HARCERZA

Próba harcerki/harcerza przygotowuje do złoŜenia Przyrzeczenia Harcerskiego. Idea

i wymagania próby harcerki/harcerza dotyczą kształtowania harcerskiej postawy oraz podstawowej

wiedzy o harcerstwie i Związku. W kaŜdym indywidualnym przypadku wymagania powinny być

sformułowane odpowiednio do etapu rozwoju (wieku) harcerki i harcerza realizujących próbę.

Próba harcerki/harcerza nie powinna trwać krócej niŜ 3 miesiące i dłuŜej niŜ 6 miesięcy.

W przypadku zuchów trzeciej gwiazdki naleŜy uwzględnić przygotowanie, jakie otrzymały

w gromadzie zuchowej i umoŜliwić im odbycie krótszej próby.

IDEA STOPNIA

Idea próby harcerza oraz idee poszczególnych stopni określają postawę, do jakiej harcerka

i harcerz powinni dąŜyć, zdobywając dany stopień. Postawa ta jest zawsze zgodna z Przyrzeczeniem

i Prawem Harcerskim:

Próba harcerki/harcerza

Stara się zasłuŜyć na miano harcerki/harcerza. Chce poznać harcerstwo i dostosować się do jego

wymagań, określonych w prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Chce uczestniczyć w Ŝyciu zastępu

(patrolu) i druŜyny.

Ochotniczkamłodzik

Poznaje smak harcerskiej przygody. W swoim postępowaniu kieruje się Prawem Harcerskim.

Pamięta o codziennym dobrym uczynku. Chętnie zdobywa nowe wiadomości i umiejętności

przydatne w zastępie, druŜynie, domu i szkole. Jest zaradna /zaradny, dzielna / dzielny i pogodna/

pogodny.

Tropicielkawywiadowca:

Przestrzega Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego w codziennym Ŝyciu. Zdobywa harcerską wiedzę

i doskonali umiejętności z róŜnych dziedzin. Tropi sytuacje, w których moŜe być poŜyteczna/

poŜyteczny. Ćwiczy swoją spostrzegawczość i sprawność. Aktywnie uczestniczy w zadaniach zastępu

i druŜyny.

Pionierkaodkrywca

Ocenia siebie i swoje postępowanie odwołując się do Prawa Harcerskiego. Potrafi radzić sobie

w róŜnych sytuacjach. MoŜna na niej/nim polegać. Jest uczynna/ uczynny, odwaŜna/ odwaŜny,

samodzielna / samodzielny. Wywiązuje się z obowiązków, wynikających z miejsca w druŜynie.

Samarytankaćwik

Poszukuje wzorów do naśladowania zgodnych z harcerskimi wartościami. Szuka sytuacji,

w których moŜe pomóc zgodnie z wyraŜoną w Przyrzeczeniu szczerą wolą. Pracuje nad swoim

charakterem. Poszukuje swoich zainteresowań i pasji. Rozwija je zdobywając wiedzę i umiejętności

w wybranych dziedzinach. Współtworzy Ŝycie druŜyny.

Harcerka orlaharcerz orli

Kierując się Prawem Harcerskim buduje swój własny system wartości. Sama/ sam wyznacza

swoje cele. Wybiera swoją drogę Ŝyciową. DąŜy do mistrzostwa w wybranych dziedzinach.

Podejmuje wyzwania. Znajduje pole stałej słuŜby.

Harcerz Rzeczypospolitejharcerka Rzeczypospolitej

Ma własny system wartości wynikający z Prawa Harcerskiego. Kieruje się nim we wszystkich

aspektach swojego Ŝycia. Potrafi godzić pełnione przeze siebie role, np. w rodzinie, w szkole,

w pracy, w działalności społecznej. Osiąga mistrzostwo w wybranych dziedzinach aktywności. Jest

świadomą obywatelką/świadomym obywatelem RP. Swoim Ŝyciem daje świadectwo o harcerstwie.

ZASADY I TRYB ZDOBYWANIA STOPNI HARCERSKICH

1. Harcerka i harcerz zdobywają stopnie indywidualnie. Zdobywanie stopni rozpoczyna się po

złoŜeniu Przyrzeczenia Harcerskiego.

2. Harcerka i harcerz przystępują do zdobywania stopni odpowiednich do etapu swojego rozwoju.

3. Zadania na stopnie ochotniczki/młodzika, tropicielki/wywiadowcy harcerki i harcerze realizują

głównie przez aktywny udział w Ŝyciu druŜyny. Nad ich zdobywaniem czuwają opiekunowie,

którymi są zgodnie ze zwyczajem środowiska, np. zastępowi, przyboczni, druŜynowy.

4. Zdobywanie stopni pionierki/odkrywcy, samarytanki/ćwika poprzedza sformułowanie przez

harcerkę i harcerza indywidualnych zadań zgodnych z ideą i wymaganiami danego stopnia.

W sformułowaniu tych zadań pomagają im opiekunowie, zgodnie ze zwyczajem środowiska, np.

zastępowi, przyboczni, druŜynowy.

5. Zdobycie stopni harcerki orlej/harcerza orlego i harcerki Rzeczypospolitej/harcerza

Rzeczypospolitej wymaga ułoŜenia indywidualnej próby na stopień. Planowanie i realizację prób

na te stopnie wspiera opiekun próby. MoŜe nim być harcerz w stopniu równym zdobywanemu

albo wyŜszym lub instruktor (w przypadku stopnia harcerki orlej/harcerza orlego w stopniu

przewodnika, a w przypadku stopnia harcerki Rzeczypospolitej/harcerza Rzeczypospolitej

minimum w stopniu podharcmistrza).

6. W szczególnych przypadkach druŜynowy moŜe dostosowywać wymagania stopnia do

indywidualnych moŜliwości harcerki i harcerza (np. zdrowotnych), specyfiki pracy druŜyny,

warunków środowiska itp.

7. Przy zamknięciu próby naleŜy wziąć pod uwagę realizację wymagań na stopnie i postawę

harcerki/harcerza.

8. Decyzje w sprawie zatwierdzenia programu próby oraz o przyznaniu stopnia podejmują:

w druŜynie harcerskiej – druŜynowy przy współudziale rady druŜyny

w druŜynie starszoharcerskiej – rada druŜyny

w druŜynie wędrowniczej – członkowie druŜyny zgodnie z konstytucją druŜyny

Program próby musi być zapisany w karcie próby.

9. Do prowadzenia prób HO i HR (zatwierdzenia programu próby oraz podjęcia decyzji o przyznaniu

stopnia) moŜna powołać kapitułę stopni przy druŜynie, szczepie, związku druŜyn lub hufcu.

W skład kapituły mogą wchodzić tylko posiadający ten stopień harcerze i instruktorzy. Kapituła

składa się przynajmniej z trzech członków. Szczegółowe zasady funkcjonowania kapituły

określają członkowie kapituły, a zatwierdza komendant jednostki, przy której działa kapituła.

10. Decyzje o otwarciu próby, zamknięciu i przyznaniu stopnia ogłasza druŜynowy w rozkazie.

11. Podsumowanie realizacji próby moŜe odbywać się w sposób przyjęty w danym środowisku, np.

bieg harcerski, ocena przez kapitułę stopni.

12. Zdobycie stopnia potwierdza się wpisem do ksiąŜeczki harcerskiej i oznaczeniem na pagonach

(lub patkach w druŜynach wodnych) munduru harcerskiego:

ochotniczka i młodzik – jedna belka,

tropicielka i wywiadowca – dwie belki,

pionierka i odkrywca – jedna krokiewka

samarytanka i ćwik – dwie krokiewki

harcerka orla i harcerz orli – jedna gwiazdka

harcerka Rzeczypospolitej i harcerz Rzeczypospolitej – dwie gwiazdki.

Dodatkowo stopnie moŜna oznaczać nabiciem na krzyŜu harcerskim:

pionierka i odkrywca – srebrna lilijka,

samarytanka i ćwik – złota lilijka,

harcerka orla i harcerz orli – złota lilijka i złoty okrąg,

harcerka Rzeczypospolitej i harcerz Rzeczypospolitej – złote: lilijka, okrąg i wieniec.

PRÓBA HARCERKI/PRÓBA HARCERZA

Staram się zasłuŜyć na miano harcerki/harcerza. Chcę poznać harcerstwo i dostosować się do jego

wymagań, określonych w prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Chcę przebywać w zastępie (patrolu)

i druŜynie.

Zalecany czas trwania próby: 3 – 6 miesięcy

WYMAGANIA PRÓBY

1. Znam i rozumiem treść Przyrzeczenia Harcerskiego.

2. Znam i rozumiem Prawo Harcerskie.

3. Znam i rozumiem symbolikę krzyŜa harcerskiego, lilijki i koniczynki. Potrafię wyjaśnić, do czego

zobowiązuje harcerskie pozdrowienie „Czuwaj”.

4. Znam hymn harcerski i umiem go zaśpiewać.

5. Kompletuję swój mundur harcerski.

6. Systematycznie uczestniczę w zbiórkach zastępu i druŜyny.

7. Wykonałam/em z zastępem (patrolem) przynajmniej jedno zadanie zespołowe (lub projekt).

8. Znam nazwę druŜyny, imię i nazwisko zastępowego i druŜynowego i wiem, jak się z nimi

skontaktować.

Uwaga: próbę moŜna poszerzyć o dodatkowe wymagania przyjęte w druŜynie.

Załącznik

TRYB PRZEJŚCIOWY

W sytuacji, gdy harcerz/harcerka posiada juŜ stopień harcerski i nie ma otwartej próby

na stopień kolejny, zachowuje swój dotychczasowy stopień według odpowiednika z nowego

systemu, według wzoru (modyfikując odpowiednio oznaczenia):

zmiana oznaczenia

stopień wg nowego

systemu

stopień wg starego systemu

wg starego

systemu

wg nowego

systemu

młodzikochotniczka

I młodzikochotniczka

wywiadowca tropicielka

II wywiadowcatropicielka

> odkrywcapionierka

samarytankaćwik

III

>> samarytankaćwik

* HO

** HR

Następnie otwiera próbę na kolejny stopień według nowego systemu.

W sytuacji, gdy harcerz/harcerka ma juŜ otwartą próbę na stopień według dotychczasowych

wymagań, kończy realizację próby wg starego systemu stopni.

WYMAGANIA NA STOPNIE

OCHOTNICZKAMŁODZIK

Z ochotą poznaję smak harcerskiej przygody. W swoim postępowaniu kieruję się Prawem

Harcerskim. Pamiętam o codziennym dobrym uczynku. Chętnie zdobywam nowe wiadomości

i umiejętności przydatne w zastępie, druŜynie, domu i szkole. Jestem zaradna/y, dzielna/y

i pogodna/y.

Do próby moŜe przystąpić harcerka/harcerz, która/y:

złoŜyła/ył Przyrzeczenie Harcerskie,

aktywnie uczestniczy w Ŝyciu zastępu i druŜyny.

Zalecany czas trwania próby: 69 miesięcy

Wymagania stopnia

Praca nad sobą

1. Staram się postępować zgodnie z Prawem Harcerskim.

2. W kaŜdym widzę bliźniego. Dostrzegam potrzeby bliźnich, wyraŜam to przez spełnianie

dobrych uczynków.

3. Mam swoją ulubioną ksiąŜkę. Korzystam z biblioteki.

4. Mam swoje hobby, zaprezentowałem je w zastępie, druŜynie.

śycie rodzinne

1. Mam stały obowiązek domowy i wywiązuję się z niego.

2. Znam daty świąt rodzinnych (imieniny, urodziny, rocznice) i pamiętam o nich.

3. Dziele się z rodzicami moimi radościami i niepowodzeniami.

Zaradność Ŝyciowa

1. Noszę mundur zgodny z regulaminem obowiązującym w ZHP.

2. Zaoszczędziłam/em nieduŜą sumę pieniędzy i wydałam/em ją na zaplanowany wcześniej

cel.

3. Znam okolice swego domu i szkoły. Wiem, gdzie jest przychodnia lekarska, apteka, poczta,

posterunek policji, dworzec autobusowy i dworzec kolejowy. Potrafię wskazać drogę do tych

miejsc.

4. Dbam o własny wygląd i czystość, utrzymuję porządek wokół siebie. Przyszyłam/em guzik,

plakietkę do munduru.

5. Systematycznie uczestniczę w zajęciach ruchowych (np. gimnastyka, gra w piłkę, jazda na

rowerze, aerobik, jazda na rolkach).

6. Dbam o higienę osobistą i zapobiegam przeziębieniom, odpowiednio się ubierając.

Wiedza harcerska

1. Wiem, kiedy powstał skauting, kto był jego twórcą oraz kto tworzył harcerstwo na ziemiach

polskich. Wiem, czym wsławiły się Szare Szeregi.

2. Wiem, kto jest bohaterem mojej druŜyny (szczepu).

3. Potrafię zachować się w kręgu i podczas ogniska. Znam zwyczaje i obrzędy mojego zastępu

i druŜyny.

4. Wiem, jak oznacza się funkcje pełnione w zastępie, druŜynie, szczepie.

5. Znam podstawy musztry harcerskiej. Stanę w postawie zasadniczej i swobodnej, wykonam

zwroty. Ustawię się na zbiórce, zachowam się w szyku i zamelduję się. Odpowiednio

zachowam się podczas hymnu i wobec sztandaru.

6. Mam śpiewnik harcerski. Znam przynajmniej 5 piosenek harcerskich i pląsów.

Techniki harcerskie

1. Umiem zaradzić w przypadku skaleczenia, otarcia nogi, zachłyśnięcia, niewielkiego

oparzenia i stłuczenia, krwotoku z nosa, uŜądlenia przez pszczołę lub osę. Odpowiednio

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: