Temat 1 - Przedmiot badań dydaktycznych

1.      Miejsce dydaktyki w systemie nauk pedagogicznych.

Wg Polskiej Akademii Nauk ( PAN ) są cztery podstawowe działy pedagogiki:

§         Pedagogika ogólna

§         Historia wychowania

§         Teoria wychowania

§         Dydaktyka

Dydaktyka to jedna z subdyscyplin pedagogiki

2.      Etymologia.

Słowo dydaktyka pochodzi z języka greckiego

didacticos – pouczający,

didasko (uczę)

Pierwszy raz użyto tej nazwy w 1613r w Niemczech – Helwig i Jung – dzieło „Krótkie sprawozdanie z dydaktyki, czyli sztuki nauczania Ratychiusza”. Wówczas nazwa ta oznaczała tylko umiejętność nauczania, praktyczną.

1657r – Jan Amos Komeński – „wieka dydaktyka” – utożsamiał dydaktykę ze sztuką nauczania i wychowania.

XIX w. – Herbart (ojciec pedagogiki naukowej) opracował naukowe podstawy dydaktyki, czyniąc z niej teorię nauczania wychowującego.

3.      Pojęcie dydaktyki.

DYDAKTYKA – nauka o nauczaniu i uczeniu się

DYDAKTYKA – system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu, zależności i prawidłowości nauczania – uczenia się oraz sposobów kształtowania tego procesu przez człowieka.

4.      Struktura dydaktyki

Szczegółowe

Ogólna

Metodyki nauczania różnych przedmiotów, wyjątkiem jest metodyka nauczania początkowego (zintegrowanego)

Cele, metody, treści, środki

DYDAKTYKA

Szkoły wyższej

Naukowa

Ułatwia kontakt wykładowcy ze studentem

Umożliwia porozumienie się naukowców między sobą

5.      Przedmiot badań dydaktycznych

To wszelka, świadoma działalność dydaktyczna, wyrażająca się w procesach nauczania i uczenia się a także samokształcenia w ich treści, przebiegu, metodach i środkach podporządkowana realizacji przyjętych celów.

Przedmiot badań dydaktycznych:

§         proces nauczania, uczenia się

§         czynniki, które go wywołują

§         warunki w jakich proces nauczania i uczenia się zachodzi

6.      Funkcje i zadania dydaktyki

Funkcje dydaktyki:

§         Poznawcza – rozpatruje działalność dydaktyczną z różnych stron, odkrywa i ustala fakty bezpośrednio z nią związane, systematyzuje je i ustala ilościowe i jakościowe związki między nimi

§         Służebna (praktyczna) – służy życiu społeczeństwa, dostarczanie nauczycielom przesłanek teoretycznych i norm praktycznych, których zastosowanie w działaniu nauczyciela podnosi jego efektywność nauczania

Zadania dydaktyki :

§         Analiza i opis celów, treści, metod, form organizacyjnych nauczania i uczenia się

§         Wykrywanie prawidłowości charakterystycznych dla procesu nauczania i uczenia się i ustalanie opartych na nich norm postępowania

§         Analiza i opis systemów dydaktycznych charakterystycznych dla szkolnictwa różnych krajów.

Temat 2 : Filozoficzne podstawy dydaktyki jako nauki.

1.      Stosunek nauczania do uczenia się.

supremacja nauczania nad uczeniem się, nauczyciel ważniejszy od ucznia

                                   nauczanie > uczenie się                  

                                           szkoła Herbarta

uczeń ponad nauczycielem,

                                    nauczanie < uczenie się 

                                     wychowanie Dewey’a

współpraca, równość między nauczycielem i uczniem.

                                    nauczanie = uczenie się  

2.      Uczenie się jako poznanie.

Wyróżniamy 2 podejścia

§         psychologiczne: ważna jest prawidłowość procesu uczenia się a jego treść schodzi na dalszy plan

§         epistemologiczne: (nauka o poznaniu) teoriopoznawcze, treść procesu uczenia się jest najważniejsza, a jego prawidłowość schodzi na dalszy plan.

Z punktu widzenia dydaktyki ważna jest prawidłowość i treść uczenia się.

Poziom teoretyczny

2’’

2

2’

Poziom praktyczny

1

3’’

1’’

3

3/1’

Wg Konstantego Klecha

1 – praktyka jako źródło wiedzy, bezpośredni kontakt z rzeczami

1’ – praktyka jako źródło nowej wiedzy

2 – na drodze abstrakcyjnego myślenia dochodzimy do pewnej teorii, powstała ona na podstawie praktyki, dochodzimy do nowych teorii

2’ – dochodzimy do nowej teorii

3 – praktyka jako sprawdzian teorii, wiedzy

Drogi poznania w procesie uczenia się:

§         poznanie bezpośrednie – 1,2,3 (przechodzimy w całości, to co zobaczy i dotknie, stosowane na niższych szczeblach uczenia się)

§         poznanie pośrednie – 2 - 2’- 2’’- ... (na podstawie znanej wiedzy uczeń zdobywa nową wiedze bez odwoływania się do praktyki, wyższe szczebla nauczania

3.      Związki między poszczególnymi kierunkami filozoficznymi a prądami w dydaktyce.

Empiryzm – doświadczenie i obserwacja to jedyne źródła wszelkiej wiedzy.

Sensualizm – źródłem poznania są tylko zmysły.

Te dwa prądy znalazły się w koncepcji Komeńskiego i Pestalozzie’ego. Ujawniają się one w takich prądach jak materializm dydaktyczny i encyklopedyzm. Celem pracy szkoły powinno być przekazanie uczniom jak największej ilości wiedzy z możliwie jak największej ilości dziedzin.

Racjonalizm – wiedzę o przedmiotach poznajemy na drodze rozumowania.

Prąd ten ujawnił się w dydaktyce w takim prądzie jak formalizm dydaktyczny. Treść kształcenia jest to środek służący do rozwijania zdolności i zainteresowań uczniów.

Pragmatyzm – użyteczność jest jedynym kryterium wiedzy.

Prąd ujawniany w dydaktyce w takim prądzie jak utylitaryzm dydaktyczny.

Materializm dialektyczny – każda rzeczywistość jest poznawalna w zależności od zmysłu naszego rozumu i materii.

Prąd ten ujawnia się w dydaktyce wraz z materializmem funkcjonalnym. U podstaw tej teorii leży założenie o integralnym związku poznania z działaniem, wiedza i umiejętność są razem rozwijane.

Temat 3 : Metodologiczne podstawy dydaktyki.

1.      Podstawowe pojęcia

Metoda – całość , zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu.

Technika – czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami pozwalającymi na uzyskiwanie optymalnie sprawdzalnych informacji

 ...