ets i spi.doc

Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Luksemburgu (potocznie: Europejski Trybunał Sprawiedliwości - ETS, pełna nazwa: Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, ang. Court of Justice of the European Communities, franc. Cour de Justice des Communautés européennes) - jeden z organów głównych Wspólnot Europejskich, pełniący funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego i administracyjnego.

Historia

Trybunał powstał na mocy traktatu o EWWIS, a na mocy umowy o wspólnych instytucjach z 25 marca 1957 roku oraz Protokołu o statucie Trybunału Sprawiedliwości objął jurysdykcją sprawy wszystkich trzech Wspólnot. W 1989 roku (na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego) przy Trybunale utworzono Sąd Pierwszej Instancji, którego orzecznictwo dotyczy spraw dotyczących osób fizycznych i prawnych.

Skład

W skład Trybunału wchodzi 27 sędziów, mianowanych przez każde państwo członkowskie. Osoby te muszą spełniać w swym kraju przesłanki powoływania na najwyższe stanowiska sędziowskie lub są najwybitniejszymi autorytetami w dziedzinie prawa. Sędziowie Trybunału są z zasady przedstawicielami Unii Europejskiej i nie mogą orzekać w sprawach, których stroną jest państwo, które ich nominowało. Wybierają spośród siebie przewodniczącego na trzy lata; obecnie funkcję tę pełni Vassilios Skouris, a polskim sędzią jest Jerzy Makarczyk. Przy Trybunale działa 8 rzeczników generalnych (adwokatów) obsadzanych na sześcioletnią kadencję. Co trzy lata dokonuje się częściowej wymiany składu sędziowskiego i adwokackiego (rotacja).

Trybunał może obradować w pełnym składzie (w przypadkach określonych w Statucie Trybunału, np. kiedy ma za zadanie zdymisjonować rzecznika praw obywatelskich czy orzec o dymisji członka Komisji, który naruszył ciążące na nim zobowiązania oraz jeśli Trybunał uzna, że wniesiona sprawa ma wyjątkowe znaczenie), lub w składzie wielkiej izby - trzynastu sędziów (na żądanie Państwa Członkowskiego albo instytucji, które są stroną w postępowaniu, a także w sprawach szczególnie ważnych lub skomplikowanych). Inne sprawy są rozpatrywane przez izby składające się z pięciu lub trzech sędziów. Prezesi izb złożonych z pięciu sędziów wybierani są na trzy lata, a prezesi izb złożonych z trzech sędziów na jeden rok.

źródło: http://www.curia.europa.eu/pl/index.htm

Kompetencja

Trybunał Sprawiedliwości:

·         orzeka o legalności aktów prawnych wydawanych przez inne organy UE oraz ich zgodności z Traktatami,

Akty prawne wydane przez organy Wspólnot mogą być zaskarżane, jeśli zostały wydane mimo braku kompetencji do ich wydania, naruszają istotne wymogi proceduralne, a także w przypadku bezczynności organu (braku decyzji) naruszającej postanowienia Traktatu, nadużycia prawa swobodnej oceny. Trybunał ponadto rozstrzyga spory kompetencyjne między organami Wspólnot.

·         dokonuje obowiązującej wykładni aktów prawnych,

Europejski Trybunał Sprawiedliwości zapewnia jednolitą wykładnię prawa wspólnotowego przez wydawanie na wniosek sądu państwa członkowskiego orzeczeń wstępnych. W przypadku wątpliwości interpretacyjnych sąd krajowy może zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o dokonanie interpretacji prawa wspólnotowego. Jeżeli problem interpretacyjny pojawia się w sprawie toczącej się przed sądem krajowym, od rozstrzygnięcia której nie przewidziano odwołania w prawie krajowym, organ ten ma obowiązek wystąpić do Trybunału o wydanie orzeczenia wstępnego.

·         na wniosek Komisji Europejskiej podejmuje decyzje wobec państw nie wypełniających zobowiązań traktatowych,

·         rozpoznaje spory między państwami członkowskimi lub między tymi państwami a Komisją Europejską,

·         dokonuje rewizji wyroków Sądu I Instancji,

·         może też rozstrzygać skargi wniesione przez osoby fizyczne i prawne do Sądu Pierwszej Instancji, od których z przyczyn proceduralnych strony sporu się odwołały.

Ze skargą do Trybunału mogą wystąpić organy Wspólnot lub państwa członkowskie, natomiast osoby fizyczne i prawne nie są do tego upoważnione.

Orzeczenia Trybunału mają charakter ostateczny.

Urzędowym językiem Trybunału jest język francuski.

Sąd Pierwszej Instancji (franc. Tribunal de Premiere Instance) - trybunał powołany na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego, w celu odciążenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zaczął działać z dniem 1 stycznia 1989 roku. Jego siedziba mieści się w Luksemburgu, rozprawy odbywają się w języku francuskim.

Skład sądu obejmuje 4 izby rozstrzygających w składach trzy- lub siedmioosobowych spory osób fizycznych i prawnych ze Wspólnotami Europejskimi. Odwołanie się od jego orzeczeń możliwe jest jedynie w kwestiach proceduralnych (uchybienia procesowe, naruszenie prawa Wspólnot).

Sąd I Instancji zajmował się również do 22 lipca 2002 roku rozstrzyganiem spraw dotyczących funkcjonowania Euratomu oraz Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), obecnie zaś czyni to tylko w stosunku do Euratomu.

W skład sądu wchodzą sędziowie SPI - po jednym z każdego kraju członkowskiego Unii Europejskiej, wybierani na sześć lat. Część składu odnawia się co trzy lata.

Obecnie przewodniczącym Sądu I Instancji jest Bo Vesterdorf, a polskim sędzią Irena Wiszniewska-Białecka.

== kompetencje ==

SPI rozstrzyga w pierwszej instancji spory osób fizycznych i prawnych z instytucjami Wspólnot. Sąd zwyczajowo orzeka we wszystkich sprawach z powództwa bezpośredniego (np. sprawach o unieważnienie, zaniechanie działania i odszkodowanie). Wyjątkiem są sprawy przeznaczone dla izb specjalnych i ustawowo zastrzeżone dla Trybunału. Wydawanie orzeczeń wstępnych leży w kompetencji Trybunału, ale we wskazanych prawem sprawach wydanie orzeczenia wstępnego może zostać powierzone Sądowi. SPI rozstrzyga sprawy pracownicze w sporach między Wspólnotą i jej urzędnikami oraz innymi pracownikami.

Wszystkie sprawy rozpatrywane w pierwszej instancji mogą być tematem apelacji do Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich

W skład Sądu Pierwszej Instancji wchodzi co najmniej jeden sędzia z każdego Państwa Członkowskiego (w 2007 r. 27 sędziów). Sędziowie mianowani są za wspólnym porozumieniem przez rządy Państw Członkowskich na okres sześciu lat, a ich mandat jest odnawialny. Sędziowie wybierają spośród siebie na okres trzech lat Prezesa. Mianują także sekretarza, na sześcioletnią kadencję.

Sędziowie pełnią swoje funkcje przy zachowaniu całkowitej bezstronności i niezależności.

W przeciwieństwie do Trybunału Sprawiedliwości w Sądzie nie ma stałych rzeczników generalnych. Rolę tę może w wyjątkowych przypadkach pełnić jeden z sędziów.

Sąd orzeka w izbach złożonych z pięciu lub trzech sędziów, a w niektórych przypadkach w składzie jednego sędziego. Może on również orzekać w składzie wielkiej izby (trzynastu sędziów) albo w pełnym składzie, jeżeli uzasadnia to stopień zawiłości prawnej lub waga sprawy. W około trzech czwartych spraw wniesionych do Sądu orzekają składy trzyosobowe.

Prezesi izb złożonych z pięciu sędziów wybierani są spośród sędziów na okres trzech lat.

Sąd ma do swojej dyspozycji sekretariat, lecz jego obsługę administracyjną i lingwistyczną zapewniają służby Trybunału Sprawiedliwości.

Sąd Pierwszej Instancji jest właściwy do rozpoznawania:

·         skarg bezpośrednich wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne przeciwko aktom prawnym instytucji wspólnotowych (których są one adresatami lub które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie) lub przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje. Może to być na przykład skarga przedsiębiorstwa na decyzję Komisji nakładającą na nie grzywnę;

·         skargi wniesione przez Państwa Członkowskie przeciwko Komisji;

·         skargi wniesione przez Państwa Członkowskie przeciwko Radzie, dotyczące aktów z dziedziny pomocy państwa, handlowych środków ochronnych („dumping”) oraz aktów, za pomocą których korzysta ona z uprawnień wykonawczych;

·         skargi o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje wspólnotowe lub ich pracowników;

·         skargi dotyczące umów zawartych przez Wspólnoty, w których właściwość Sądu została wyraźnie określona;

·         skargi z zakresu wspólnotowych znaków towarowych.

Od orzeczeń wydanych przez Sąd przysługuje ograniczone do kwestii prawnych odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości w terminie dwóch miesięcy.

Spory między Wspólnotami a ich pracownikami podlegają właściwości Sądu do spraw Służby Publicznej. Od jego orzeczeń przysługuje jednak ograniczone do kwestii prawnych odwołanie do Sądu Pierwszej Instancji.

Sąd ma własny regulamin. Zasadniczo postępowanie składa się z procedury pisemnej i ustnej.

Postępowanie wszczyna wniesienie przez adwokata albo radcę prawnego lub pełnomocnika skargi na piśmie skierowanej do sekretariatu. W komunikacie w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej publikowane są we wszystkich językach urzędowych główne punkty tej skargi. Sekretarz doręcza skargę stronie przeciwnej, której przysługuje miesięczny termin na przedstawienie odpowiedzi na skargę. Strona skarżąca może następnie przedstawić w wyznaczonym terminie replikę, a strona pozwana może odpowiedzieć dupliką.

Każda osoba, mająca uzasadniony interes w rozstrzygnięciu sprawy przedłożonej Sądowi, jak również Państwo Członkowskie lub instytucja Wspólnoty może brać udział w postępowaniu w charakterze interwenienta. Interwenient przedkłada uwagi zawierające stanowisko popierające uwzględnienie lub odrzucenie żądań jednej ze stron, do których strony mogą następnie się ustosunkować. W niektórych przypadkach interwenient może również przedstawić uwagi w toku procedury ustnej.

W ramach procedury ustnej odbywa się rozprawa jawna. W jej toku sędziowie mogą zadawać pytania przedstawicielom stron. Sędzia sprawozdawca streszcza w sprawozdaniu na rozprawę przedstawiony stan faktyczny i argumenty przytoczone przez strony oraz interwenientów, jeżeli miała miejsce interwencja. Sprawozdanie to zostaje podane do publicznej wiadomości w języku postępowania.

Sędziowie naradzają się następnie w oparciu o projekt wyroku sporządzony przez sędziego sprawozdawcę. Wyrok ogłaszany jest na posiedzeniu jawnym.

Postępowanie przed Sądem Pierwszej Instancji jest wolne od opłat. Sąd nie pokrywa natomiast kosztów adwokata lub radcy prawnego, uprawnionego do występowania przed sądami jednego z Państw Członkowskich, przez którego strony muszą być reprezentowane. Jeśli jednak dana osoba fizyczna nie jest w stanie w całości lub w części ponieść kosztów postępowania, może ona złożyć wniosek o przyznanie pomocy w zakresie kosztów postępowania.

·         Postępowanie w sprawie wniosku o zastosowanie środków tymczasowych

Skarga wniesiona do Sądu nie ma charakteru zawieszającego w stosunku do zaskarżonego aktu prawnego. Jednakże Sąd może zarządzić zawieszenie jego wykonania lub inne środki tymczasowe.

W przedmiocie wniosku w sprawie środków tymczasowych Prezes Sądu lub, gdy zajdzie taka konieczność, inny wyznaczony w celu jego rozpatrzenia sędzia wydaje postanowienie z uzasadnieniem.

Środki tymczasowe zarządza się wyłącznie wtedy, gdy spełnione zostaną trzy przesłanki:

1) zasadność skargi musi zostać uprawdopodobniona;
2) wnioskodawca musi wykazać, iż podjęcie tych środków jest pilne, a w ich braku poniósłby on poważną i nieodwracalną szkodę;
3) środki tymczasowe muszą uwzględniać konieczność wyważenia interesu stron oraz interesu ogólnego.

Postanowienie ma skutek tymczasowy i nie przesądza o rozstrzygnięciu Sądu co do istoty sprawy. Ponadto przysługuje od niego odwołanie do Prezesa Trybunału Sprawiedliwości.

·         Tryb przyspieszony

Tryb przyspieszony pozwala Sądowi na szybkie orzekanie co do istoty sporu w sprawach uznanych za szczególnie pilne.

O zastosowanie go może wnieść zarówno strona skarżąca, jak i strona pozwana.

·         System językowy

·         Język skargi, którym może być jeden z 23 języków urzędowych Unii Europejskiej, staje się językiem postępowania w sprawie.

Wymiana stanowisk w toku procedury ustnej tłumaczona jest wedle potrzeby symultanicznie na różne języki urzędowe Unii Europejskiej. Sędziowie naradzają się bez tłumaczy w jednym wspólnym języku, którym zgodnie z tradycją jest język francuski.

Od początku swej działalności do końca 2006 r. Sąd zamknął ponad 5200 spraw. Rozwój orzecznictwa Sądu nastąpił w szczególności w dziedzinie własności intelektualnej, konkurencji i pomocy państwa.
Kilka przykładów posłuży do zilustrowania rodzaju spraw, jakie wpływają do Sądu.

·         Wspólnotowe znaki towarowe

Spółka Henkel wystąpiła do Urzędu Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory – OHIM), odpowiedzialnego za rozpowszechnianie wspólnotowych znaków towarowych i zarządzanie nimi, ze zgłoszeniem znaku towarowego dla tabletki do prania lub do zmywarki. Trójwymiarowy znak handlowy miał postać okrągłej tabletki o dwóch warstwach w kolorach białym i czerwonym. Zgłoszenie zostało odrzucone przez OHIM, a skarżąca wniosła sprawę do Sądu Pierwszej Instancji w celu uzyskania stwierdzenia nieważności tej decyzji.

Zgodnie ze wspólnotowym rozporządzeniem rejestracja znaku pozbawionego odróżniającego charakteru jest niemożliwa. W tej sprawie spornym znakiem był kształt i zestawienie kolorystyczne produktu, czyli wygląd samego produktu.

Sąd ocenił, że znak ten nie umożliwiał konsumentowi odróżnienia omawianych produktów od produktów mających inne pochodzenie handlowe przy dokonywaniu wyboru w trakcie zakupów. Oddalił zatem skargę spółki, uznając, że OHIM słusznie orzekł, iż zgłoszony trójwymiarowy znak był pozbawiony odróżniającego charakteru (wyrok w sprawie T-337/99 Henkel przeciwko OHIM z 2001 r.).

·         Koncentracje

Airtours, brytyjska spółka trudniąca się w Zjednoczonym Królestwie sprzedażą wyjazdów zorganizowanych, chciała kupić konkurencyjną spółkę, First Choice. Projekt tej koncentracji Airtours zgłosiła Komisji. Komisja uznała tę operację za niezgodną ze wspólnym rynkiem ze względu na to, że doprowadziłaby ona do powstania zbiorowej dominującej pozycji.

Airtours wystąpiła do Sądu ze skargą o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji.

Sąd przypomniał, że aby zakazać koncentracji, konieczne jest to, by jej bezpośrednim i natychmiastowym skutkiem było powstanie lub wzmocnienie zbiorowej dominującej pozycji, ograniczającej w sposób znaczący i trwały istniejącą na rynku rzeczywistą konkurencję.

Sąd doszedł do wniosku, że na skutek licznych błędów w ocenie Komisja nie wykazała w sposób wystarczający negatywnego wpływu koncentracji na konkurencję, a w związku z tym stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji (wyrok w sprawie T-342/99 Airtours przeciwko Komisji z 2002 r.).

·         Kartele

W prawie wspólnotowym zakazane są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które mogą wpływać na handel między Państwami Członkowskimi i których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz wspólnego rynku.

Wskutek otrzymanej skargi Komisja przeprowadziła czynności wyjaśniające i wydała w 1998 r. decyzję stwierdzającą udział pewnej liczby przedsiębiorstw w szeregu porozumień i praktyk zabronionych na europejskim rynku miejskiego ogrzewania. Na spółki biorące udział w tym kartelu Komisja nałożyła grzywny o łącznej wartości około 92 milionów EUR.

Sąd oddalił skargi o stwierdzenie nieważności wniesione przeciwko decyzji Komisji praktycznie w całości, uznawszy, iż dowiedziono po pierwsze istnienia przesłanek stanowiących o globalnym porozumieniu, a po drugie udziału poszczególnych przedsiębiorstw w antykonkurencyjnych działaniach, za które pociągnięto je do odpowiedzialności, z wyjątkami dotyczącymi czasu zaangażowania w kartel jednego z przedsiębiorstw oraz zakresu geograficznego kartelu w odniesieniu do innego przedsiębiorstwa.

Sąd zatwierdził ponadto grzywny nałożone przez Komisję do wysokości 83 410 000 EUR.
Natomiast dwóm przedsiębiorstwom grzywny zostały obniżone (wyroki w sprawach połączonych T-9/99, T-15/99, T-16/99, T-17/99, T-21/99, T-23/99, T-28/99 i T-31/99 HFB i in. przeciwko Komisji z 2002 r.).

·         Pomoc państwa

Ustawą z 1991 r. bank kontrolowany w całości przez land Nadrenia Północna - Westfalia, którego zadaniem było udzielanie wsparcia finansowego na budowę mieszkań, został przekazany bankowi będącemu podmiotem prawa publicznego. W zamian land otrzymał zapłatę, która była znacznie niższa od ceny rynkowej.

Komisja uznała tę operację za niezgodną z prawem i ze wspólnym rynkiem pomoc państwa. Jej zdaniem różnica między wartością rynkową a zapłaconą sumą wynosiła około 808 milionów EUR, co stanowiło niezgodną z prawem pomoc państwa. Zarówno land, jak i oba banki wniosły więc o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji przez Sąd Pierwszej Instancji.

Sąd orzekł, że Komisja, na której ciąży obowiązek uzasadnienia, nie uczyniła tego w stopniu wystarczającym w stosunku do oceny wartości rynkowej. Stwierdził zatem nieważność decyzji Komisji (wyrok w sprawach połączonych T-228/99 i T-233/99 Westdeutsche Landesbank Girozentrale przeciwko Komisji z 2003 r.).

·         Dostęp do dokumentów

Posłanka do Parlamentu Europejskiego H. Hautala zwróciła się do Rady Unii Europejskiej o udostępnienie jej raportu na temat wywozu broni. Korzystając z możliwości odmowy dostępu do tego rodzaju dokumentów w celu ochrony interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych, Rada odmówiła przekazania jej tego raportu, ponieważ zawierał on informacje, których ujawnienie mogłoby zaszkodzić stosunkom Unii Europejskiej z krajami trzecimi.

W tej sytuacji H. Hautala wniosła do Sądu skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Rady, zawierającej odmowę udostępnienia jej tego raportu.

W swoim wyroku Sąd przypomniał zasadę, zgodnie z którą opinia publiczna powinna mieć jak najszerszy dostęp do dokumentów, a wyjątki od tej zasady należy interpretować i stosować w sposób wąski.
W omawianej sprawie Rada powinna była rozważyć możliwość ocenzurowania pewnych stron, które mogłyby zaszkodzić stosunkom międzynarodowym, i zbadać, czy nie można by zezwolić na częściowy dostęp do raportu. Ponieważ Rada tego nie uczyniła, Sąd stwierdził nieważność jej decyzji (wyrok w sprawie T-14/98 Hautala przeciwko Radzie z 1999 r.).