podstawy_finansow_synteza.doc

Finanse behawioralne

Człowiek rzeczywisty a nie ekonomiczny (homo economicus, człowiek racjonalny maksymalizujący użyteczność). Z pewnych względów nie maksymalizuje użyteczności.

Pascal – teoria wartości oczekiwanej EU=E(n, i=1) vi*pi (pi-prawdopodobieństwo, xi-wartość zdarzenia)

Teoria oczekiwanej użyteczności. Neumann, Morgenstern EU=E(n, i=1) ui*pi (pi-prawdopodobieństwo, ui-użyteczność zdarzenia).

Funkcja użyteczności charakteryzuje się malejącą krańcową użytecznością.

Aksjomaty:

a)      Spójności – porównywalności (dwa dobra a>b, a<b, a=b), przechodniości

b)      Substytucji – a>b, to woli też każde pa>b

c)      Ciągłości preferencji a<b<c, to może woleć b od kombinacji a i c

d)      Podstawialności – nie ma znaczenia w jakiej kolejności są zapisane

e)      Monotoniczności – nie ma znaczenia za pomocą ilu operacji uzyskana jest kombinacja

Anomalie:

a)      Efekt pewności A. 80% 4000 i 20% nic, B. 100% 3000, większość B, C. 20% 4000 i 80% (EV=800) nic, D. 25% 3000 i 75% nic (EV=750), wybrali D, czyli najpierw mniej a potem bardziej ryzykowne, niekonsekwentne. Przewartościowanie niskich prawdopodobieństw (6000 z 0,001 i 3000 z 0,002, wybierają 6000)

b)      Efekt odwrócenia, wybieramy większa strata z mniejszym prawdopodobieństwem, mniejszy zysk z większym prawdopodobieństwem.

c)      Efekt izolacji 75% nic 25% grać dalej, potem A. 4000 z 80% i B. 3000 z 100%, jeśli najpierw 1 potem 2 to wybierali B, jeśli jako kombinację A. 4000 z 20% i B. 3000 z 25% to wybierali A

Teoria perspektywy: Punkt widzenia zależy od punktu odniesienia (użyteczność zysku zależy od aktualnego posiadania).

a)      Malejąca wrażliwość na zmiany, rożnica między zyskiem/stratą 100 a 200 jest większa niż między 1100 a 1200

b)      Awersja do strat, bardziej bolą straty co cieszą tej samej wartości zyski, wzrasta z wielkością licytowanej kwoty, współczynnik awersji h=2,25,czyli straty ponad 2 razy bardziej odczuwalne niż zyski

c)      Funkcja wag prawdopodobieństwa: przewartościowanie niskich, niedoszacowanie wysokich. Większy wpływ przy granicach (z 0 na 10% i z 90% na 100% niż z 30% na 40%)

Racjonalność (ludzka) ograniczona, bo nie jesteśmy w stanie zebrać i zanalizować All info. Heurystyki – intuicyjna ocena rzeczywistości, umysł idzie na skróty:

a)      Nadmierna pewność siebie

b)      Zakotwiczenie i dostosowanie – zahaczamy gdzieś i ciągle się tego trzymamy

c)      Złudzenie gracza – traktujemy zd losowe jako zależne gdy nie są (kostka, wiele razy czerwony, myslimy ze czarny a jednak nie)

d)      Błąd koniunkcji, wyżej oceniamy koniunkcję niż pojedyncze (spadek DOW i WIG 20 niż sam spadek WIG20)

e)      Post factum – potwierdzamy to co się już wydarzylo, spadki były nieuniknione

f)       Efekt obdarowania – gdy coś posiądziemy, oceniamy to wyżej niż przed obdarowaniem

g)      Selektywna percepcja – wybieramy to co wygodne, ignorujemy co nie

Efekt predyspozycji szybkie sprzedawanie drożejących, długie trzymanie taniejących (usprawiedliwiamy się że się odbijemy), krótkoterminowe zyski, długoterminowe straty

Fiskalizm w Polsce na tle innych państw

W Polsce nadmierny. Udział wydatków finansowanych przez państwo w PKB. Potrzeby wydatków (poznane) winny determinować poziom fiskalizmu, nie odwrotnie. 2006 w PL 43,3%, 1995-2006 spadek fiskalizmu: UE-3,4%, OECD (21 państw)-1,8%, PL-4,4%,  9 krajów ma mniejszy fiskalizm w tym Grecja, Irlandia. Duży udział wydatków sztywnych aż 74%, państwo opiekuńcze, socjalne. Musimy zredukować żeby 7% i więcej WG przyjrzeć się tygrysom.

Państwo socjalne:

a)      Wydatki socjalne, transfery 1. Zasiłki renty emerytury repatriacyjne 2. Darmowa szkoła, służba zdrowia

b)      Podwyższone podatki konsekwencją wydatków socjalnych

c)      Regulacje między pracodawcą i pracobiorcą , ochrona przed zwolnieniem, płaca minimalna

Cztery powody że jesteśmy państwem socjalnym:

a)      Duże rosnące wydatki socjalne, możemy mieć 4-5% WG ale nie 7-8%, musimy przyjrzeć się tygrysom, uszczuplić wydatki, nie patrzeć na euro sklerozę i euro zadyszkę (Irlandia po wprowadzeniu euro. W Doing Business jesteśmy na 75/175 miejcu.

b)      Pozapłacowe koszty pracy, ludziom nie chce się pracować za 1000zł na rękę dostają 720zł, zasiłek dla bezrobotnych to ok. 580 i mogą dorobić na czarno. Połowa bezrobotnych pracuje w szarej strefie.

c)      Ochrona pracowników przed zwolnieniem (np. ZZ)

d)      Za bezrobocie i tak płacą najbiedniejsi

Rośnie udział wydatków zdeterminowanych (74,3% w 2006): dotacje do FUS (waloryzacja, wzrost WCD), zwiększenie kosztów obsługi długu publicznego, zwiększenie subwencji dla JST.

a)      Subwencje JST 15,5%

b)      Obsługa długu publicznego (12,5%)

c)      Dotacje dla FUS (11%)

d)      Dotacje dla KRUS (6,7%)

e)      Obrona narodowa (6,3%)

f)       Wpłaty do UE (4,4%)

Państwo opiekuńcze o dużych wydatkach socjalnych, ale mało efektywnych, słabo inwestujemy. Udział podatków zbyt duży (39,4% a tygrysy miały nawet 20-32%).

PKB per capita w Polsce, mamy najniższy wskaźnik bogactwa narodu w UE 2006 (51% średniej UE), kraje z 2007 jeszcze niższy. Musimy ciąć wydatki żeby dogonić. Szara strefa w Polsce 27,4% (głównie budownictwo, transport, gospodarka magazynowa, handel hurtowy i detaliczny). Abolicja podatkowa dla szarej strefy (Kołodko). System podatkowy jest niejasny, zawiły, często się zmienia. Uproszczony, niższy podatek liniowy (15-19%) przyczyniałby się do wyjścia z szarej strefy). Dochód wolny od podarku 6000, jest za niski, powinien być raczej 8000. Słaba egzekucja prawa tych co oszukują, za mało ostre przepisy. Podatki pośrednie: Zwiększenie VAT odbije się na najbiedniejszych bo i tak wszyscy to płacą, mamy jeden z najwyższych VATów w europie.

System prawny, zapytania fiskusa o możliwość zaliczenia w koszty uzyskania przychodu. Ministerstwo finansów, dyrektorów izb skarbowych. Opłata 75zł długi czas oczekiwania na decyzję.

Podsumowanie: musimy dążyć do 7% WG, niestabilne reguły prowadzenia działalności gospodarczej. Niejasne i nieegzekwowane przepisy. Zlikwidowanie dualizmu PIT i CIT. Nadmierne obciążenia podatkowe, wysokie koszty pracy, zbyt duża redystrybucja PKB przez ogniwa państwa, zbyt duży udział wydatków sztywnych. Za dużo PKB przez szarą Stefę. Słaba ochrona wierzycieli (za dużo procedur prawnych, za długi czas oczekiwania na decyzję ok. 980dni w Polsce). Zbyt mało inwestycji. Ograniczony dostęp do kapitału odczuwany przez MSP (ratunek PE, VC, BA). Biurokratyzacja w zakładaniu firmy.

Racjonalny system podatkowy. Podatki a sprawiedliwość społeczna.

- wysokość wydatków publicznych winna determinować podatki, nie odwrotnie
- finans. (bezzwrotne) deficytu ze środków publicznych powoduje, że podatnicy kombinują jak nie płacić podatków
- więcej zalet ma finansowanie ze źródeł zwrotnych tj. kredyty
- opłaty skuteczniejsze od podatków, bo idą na konkretny cel/usługę
- podatki bezpośrednie: od os. fizycznych, prawnych. od spadków i darowizn, od nieruch. (progresywność->oszustwa)
- wady: wysokie koszty poboru (biurokracja, nieprzejrzystość), nieodporne na oszustwa,
- należy wprowadzić ulgi podatkowe od dochodu oszczędzanego i przeznaczanego na inwestycje, aby je stymulować
- podatki pośrednie skuteczniejsze, bo: niższe koszty poboru, mniejsza możliwość uchylenia się i oszustw, skłania do oszczędzania i inwestowania, wpływanie na społecznie społecznie pożądane dobra poprzez niższe stawki (biopaliwa) i ograniczanie niepożądanych (wyższe na alkohol, papierosy)
- indywidualna sytuacja życiowa podatnika winna być uwzględniana, żeby był sprawiedliwy (wiek, stan zdrowia, ilość osób na utrzymaniu, dzieci), ale to jest kosztowne.
- problem co skuteczniejsze? Ulga, transfer do potrzebującego czy dotacja rzeczowa (wyprawka dla dziecka do szkoły, obiady).
- ulgi powszechne zbyt kosztowne i marnotrawne–korzystają nie tylko ci którzy naprawdę potrzebują, transfery lepsze
- podatek liniowy – niesprawiedliwy społecznie?

Unia Gospodarcza i Walutowa, Euroland, Euro strefa.

Polska 2012 (2015/2016), Litwa, Łotwa, Estonia po 2014, Czechy 2014, Bułgaria 2012, Rumunia 2016, Węgry 2014.

Euro zwiększy nasze PKB o 0,7%, zwiększy naszą wiarygodność, obniży stopy procentowe. Wejście do ERM2  w tym roku wymaga stabilizacji obecnej sytuacji walutowej i rynków (raport MF z 27.04), jest na to szansa w 2 poł b.r. a nie jak planowano w 1-szej.

Kryteria konwergencji (zbieżności):

a)      Kryterium inflacyjne, nie może przekroczyć 1,5 pkt. % w stosunku do średniej trzech krajów UE gdzie jest najniższa (Litwa chciała od 2007, nie spełniła, mieli 2,7% a można było 2,63) – rok poprz.

b)      Kryterium stopy procentowej: nie może być wyższa niż 2 pkt % w st, do średniej 3 krajow UE o najniższej inflacji – rok. Poprz.

c)      Wartość deficytu nie może przekroczyć 3% PKB – rok. poprz

d)      Dług publiczny nie większy nić 60% PKB – rok. poprz

e)      2 lata ERMII (europejski mechanizm kursowy), +/-15% wokół ustalonego parytetu, wobec euro

f)       Kryterium niezależności banku centralnego

Zdaniem ekonomistów polska winna wymienić zł na euro po kursie 4zł

Stopnie integracji:

a)      Strefa wolnego handlu – brak ceł wew.

b)      Unia celna +wspólna taryfa celna

c)      Wspólny rynek – swobodny przepływ czynników prod

d)      UGW – koordynacja, harmonizacja polityki ekonomicznej, jednolita waluta i polityka monetarna ponadnarod banku centr

e)      Unia Gosp i Polit +wspólna Polit fiskalna + ponadnarod org władzy

Pakt stabilności i wzrostu:

Nie dopuszcza do kryzysu w sektorze finansów Pu blicznych, kary w PKB, deficyt 3%, kara 0,2% PKB, 4 – 0,3, 5-0,4, 6 – 0,5 (maks)

Euro 2012 za:

a)      Dla budżetu państwa: szybsze i mniej kosztowne zdobycie finansowania zew, mniejsze koszty obsł zadłużenia, zwiększenie pensji ludzi z budżetówki

b)      Dla przedsiębiorców: większa wiarygodność, większa efektywność rynków

c)      Dla inwestorów: znika ryzyko z kursem walutowym, spadają koszty transakcyjne, dostęp do rynku kapitałowego UE, większy handel zagraniczny, niższe stopy %

Euro 2012 przeciw

a)      Nie teraz bo: niestabilność Ryn fin, nie utrzymamy się w ERM2, zbytnie usztywnienie kursu-nie wzmocni się złoty, względy historyczne, tracimy autonomię Polit pienięż

b)      Koszty: wzrost cen, adaptacja systemów, bankomatów, banki stracą część dochodów z tytułu wymiany walut

Klin podatkowy, pozapłacowe koszty pracy:

Koszty pracy: wynagrodzenie (+ nadgodziny) i inne koszty w naturze (posiłki, napoje, żłobki, dojazdy, mieszkania, akcje dla pracowników), składki na ubezp. Społ, motywacyjne (quasi-socjalne zachęcające do pozostania w firmie)

Klin podatkowy= pozapłacowe obciążenia pracodawcy+obciążenia płacy brutto pracownika/płaca brutto+pozapłacowe obciążenia pracodawcy – ile procent więcej kosztuje pracownik niż dostaje

W Polsce 2006: 1000zł-40,6 rośnie do 6000zł-47,6 a potem spada

W Polsce 2009: 1000zł-34,4 rośnie do 8000-40,5 a potem spada.

Wpływ fiskalnych obciążeń na rynek pracy:

a)      Istnieje zależność między wartością klina a dynamika powstawania miejsc pracy

b)      Jest silniejsza w wypadku nisko opłacanej siły roboczej

c)      Bezrobocie w PL dotyczy osób o niskich kwalifikacjach

d)      Oprócz obniżania kosztów pracy, musimy też zwiększać uaktywnienie biernych zadowowo

Co jeszcze wpływa na bezrobocie:

a)      Struktura zasobów pracy (wykształcenie, chęć przekwalifikowania się)

b)      Płaca minimalna

c)      Prawna ochrona zatrudnienia

d)      Skala i efektywność wydatków na przeciwdziałanie bezrobociu

Prawo Okuna

Finanse przedsiębiorstw

Sprawozdanie finansowe:

a)      Rachunek zysków i strat

b)      Bilans

c)      Rachunek przepływów pieniężnych

d)      Zestawienia zmian w kapitale własnym

e)      Informacje dodatkowe, wprowadzenie

Gestia ekonomiczna (koszty uzyskania przychodów – wrzucanie, faktury z odroczonym terminem płatności – możemy mieć pieniądze na papierze, ale nie mieć płynności)
Zysk operacyjny (stopa zysku)  – nie uwzględnia kosztów i przychodów finansowych i  wyników zdarzeń nadzwyczajnych, zysk przed opodatkowaniem – ocena efektywności działania
EBIT – nie ma kosztów finansowych oraz podatku dochodowego, są przychody finansowe oraz wynik zdarzeń nadzwyczajnych
Zysk netto – uwzględnia wszystkie relacje z rynkiem finansowym, czysty zysk – ocena rentowności
Gestia finansowa przepływy pieniężne z działalności operacyjnej (różnica między wpływami a wypływami z tytułu działalności operacyjnej)
Brak płynności tak samo zły jak nadpłynność, nadpłynność=niegospodarność, nie wykorzystanie przez firmę potencjalnych możliwości zysku

Sfera działalności operacyjnej – sprzedaż towarów i usług w ramach działalności statutowej
Sfera działalności inwestycyjnej – dążenie do zmiany stanu posiadania, nieruchomości, prawa i patenty
Sfera działalności finansowej – posiadany kapitał, pasywa, na wypłatę dywidend, spłatę kredytów, odsetek

Gestia majątkowa (jakie składniki tworzą aktywa podmiotu, relacja trwałych do obrotowych, struktura pasywów, z jakich źródeł finansowana jest firma, kapitały stałe (własne+zob długoterm) do zmiennych (zob krótkoterm))

Strategia konserwatywna – cały majątek trwały i obrotowy jest pokryty kapitałami własnymi
Strategia umiarkowana – kompromis między ryzykiem a rentownością,  majątek trwały i stała część obrotowego pokryta własnymi, a duża część obrotowego zob. krótkoterminowymi
Strategia dynamiczna – jedynie trwały pokryty kapitałami stałymi, obrotowy cały zob. krótkoterminowymi

Wskaźniki:

a)      Rentowności: ROI (return on investment)  - efektywność działania przedsiębiorstwa (Zo – zysk operacyjny/M – majątek (suma aktywów)
ROE (stopa zwrotu kapitału własnego)  Zn – zysk netto/C-kapitał netto (własny)
ROS – wskaźnik rentowności sprzedaży – zwrot ze sprzedaży = Zo/S

b)      Płynność (analiza krótkoterm – przewidywanie wpływów i wydatków, długoterm –możliwości w pozyskiwaniu źródeł finansowania)
1. Wskaźnik bieżącej płynności finansowej Wp=aktywa obrotowe/zob bieżące...