Logistyka zaopatrzenia - zagadnienia.doc

1. Istota zaopatrzenia.

Zaopatrzenie może być rozumiane jako:

1) służby własne przedsiębiorstwa (komórka, dział, bądź inna jednostka organizacyjna)

2) całość systemu obejmującego zaopatrzenie własne, dostawców zew. Oraz powiązania miedzy nimi

3) czynności zaopatrywania, czyli zespół działań prowadzących do dostarczenia dóbr na miejsce w odpowiednim czasie, ilości i stanie

2. Działania wyróżnione w ramach logistyki zaopatrzenia:

- planowanie potrzeb materiałowym

- sterowanie zapasami

- wybór źródeł zakupu

- organizacja dostaw

3. Strategiczne decyzje w logistyce zaopatrzenia:

- decyzje typu make or buy

- wybór zasad sterowania zapasami materiałowymi

- decyzje o zasadach doboru i oceny dostawców

- decyzje w zakresie informatyzacji procesów zapatrzenia

4. Specyfika rynku dóbr zaopatrzeniowych:

- Działają inne podmioty, w szczególności przedsiębiorstwa są zarówno dostawcami, jak i odbiorcami,

- Podmiotów jest mniej niż na rynku konsumpcyjnym,

- Wartość obrotów jest nieporównywalnie większa,

- Odmienna struktura obrotu towarowego, czyli kanałów dystrybucji (przeważa obrót bezpośredni między przedsiębiorstwami),

- Przeciętna transakcja towarowa na rynku dóbr produkcyjnych jest ilościowo i wartościowo wielokrotnie większa niż na rynku dóbr konsumpcyjnych,

- Część surowców i paliw ma znaczenie gospodarczo strategiczne – wymaga stałej obserwacji przed agendy rządowe i w wielu przypadkach tworzenia i utrzymywania rezerw państwowych,

- Od nabywcy zależy ustalony wspólnie z dostawcą terminu dostawy, droga i środki transferu, system ewidencji i kontroli oraz system informacji,

- Popyt na środki produkcji jest zdeterminowany technicznie, ma mniejszą elastyczność cenową,

- Rynek środków produkcji jest bardziej stabilny w sensie trwałości powiązań między dostawcami i odbiorcami,

- Występuje tendencja do tworzenia monopoli i monopsonów,

- W żadnej fazie obrotu nie ma anonimowości i kontaktów między dostawcą i nabywcą.

5. Rodzaje i charakterystyka cen materiałów:

- ceny giełdowe – dotyczą surowców i niektórych materiałów standaryzowanych notowanych na światowych giełdach materiałowych; wywierają również wpływ na ceny tych surowców na rynkach wewnętrznych krajów, gdzie takie giełdy funkcjonują

- ceny katalogowe – odnoszą się so innych surowców i materiałów a także typowych narzędzi, maszyn i urządzeń, środków transportu; ustalane są przez producentów z uwzględnieniem sytuacji na rynku i publikowanie w cennikach lub katalogach

- ceny umowne – dotyczą materiałów i podzespołów produkowanych według indywidualnych życzeń odbiorców, są efektem negocjacji między dostawcą i odbiorcą

6. Cena zakupu a cena nabycia.

Przez cenę zakupu rozumie się:

- przy zakupach krajowych – cenę podaną przez dostawcę za zakupione składniki majątku pomniejszoną o podatek od towarów i usług, a także uzyskane rabaty i upusty

- przy zakupach z importu – cenę policzoną przez dostawcę zagranicznego w walucie obcej przeliczoną na złote polskie według średniego kursu NBP powiększoną o cło i ewentualnie podatek akcyzowy

Cena nabycia jest to cena zakupu powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem (transport, ubezpieczenie w drodze, załadunek, rozładunek) oraz koszty czynności poprzedzających zużycie

7. Giełdy towarowe i rodzaje transakcji zawieranych na giełdach.

Giełdy materiałowe – są celowo zorganizowanymi rynkami formalnymi, a więc miejscami, gdzie w określonych dniach tygodnia i określonej porze spotykają się przedstawiciele potencjalnych sprzedawców nabywców pewnych towarów. Na giełdach towarowych mogą być przedstawiciele członków danej giełdy, czyli przedsiębiorstw stale w niej uczestniczących oraz brokerzy, reprezentujący interesy innych podmiotów zainteresowanych sprzedażą lub zakupem standaryzowanych przedmiotów obrotu na danej giełdzie.

Rodzaje transakcji zawieranych na giełdach towarowych:

- Umowy terminowe (przy sprzedaży paliw, surowców i materiałów) będące rodzajem umów dostaw, w których sprzedający zobowiązuje się dostarczyć nabywcy dany towar w określonym terminie lub sukcesywnie według ustalonego harmonogramu

- Umowy „dostawne” na podstawie których dostawa zakupionego towaru może nastąpić po określonym czasie lub do określonego terminu, jeśli kupujący zgłosi takie życzenie; ta forma umów obejmuje obrót spekulacyjny (zakup z zamiarem dalszej odsprzedaży)

- Umowy „kasowe” zwane też gotówkowymi lub natychmiastowymi (Cash) przewidujące natychmiastową dostawę towaru i natychmiastową zapłatę (terminy kilkudniowe)

8. Źródła informacji o potencjalnych dostawcach

- katalogi

- branżowe informacje handlowe

- książki telefoniczne

- bazy danych

- personel do spraw sprzedaży

- wystawy

- czasopisma handlowe

- nieformalna wymiana informacji między nabywcami

- informacje udzielane przez potencjalnych dostawców

- Internet

9. Przykłady kryteriów oceny potencjalnych dostawców.

- Jakość usług dostawczych

- Sprawność realizacji dostaw materiałowych

- Ocena pracy pracowników prowadzących zakup materiałów

- Czas dostawy

- Jedność dostawy

- Elastyczność dostawy

- oferowana lub wynegocjowana cena, ogólna opinia o dostawcy

- lokalizacja dostawcy i jego odległość od miejsca przeznaczenia towaru,

- termin lub terminy dostaw, determinujące możliwości wprowadzenia systemu Just In Time

- warunki reklamacji ilościowych i jakościowych,

- warunki gwarancji i serwisu towarów trwałego Użytku,

- ocena możliwości i warunków bieszących korekt umowy

- znajomość dostawcy wynikająca z dotychczasowej współpracy,

- ocena elastyczności dostawcy we wprowadzaniu zmian konstrukcyjnych i technologicznych

10.  Powody poszukiwania dostawców zagranicą:

- korzystna cena materiałów i surowców mimo wyższych kosztów transportu i dodatkowych opłat związanych z cłem i podatkami importowanymi

- wyższa jakość

- możliwość pozyskiwania materiałów i surowców tylko u dostawców zagranicznych z uwagi na ich brak w kraju (!)

- zapewnienie ciągłości dostaw nawet w przypadku małych zamówień

- potrzeba kompensacji wymiany towarowej między państwami

- element strategii związanej z oddziaływaniami zagranicznymi

11. Uzasadnienie potrzeby utrzymywania zapasów.

- Konieczność wyrównywania rożnych intensywności strumienie przepływów

- Niższa cena zakupu przy zakupie większej partii

- Sezonowy charakter danych dóbr

- Pomyślna koniunktura gospodarcza

- Występowanie sytuacji nieprzewidzianych (asekuracja, kompensowanie)

12.  Klasyfikacja kosztów zapasów

·                     Koszty tworzeni zapasów (Kz) to:

- koszty bezpośrednie

-koszty transakcyjne

-koszty wyładunku i załadunku

-koszty transportu

-koszty opakowania

- koszty pośrednie (utrzymania służby zaopatrzenia)

-koszty osobowe (place i pochodne)

-koszty o charakterze rzeczowym (zużycie materiałów)

·                     Koszty utrzymania zapasów (Ku) to koszty zapasów sensu stricte:

- koszty magazynowania

- koszty zaangażowania kapitału (obcego i własnego)

- koszty starzenia się zapasów (fizycznego i ekonomicznego)

13. Charakterystyka deterministycznego modelu optymalizacji zapasów

Modele optymalizacji zapasów służą rozwiązywaniu takich problemów, jak:

- jaką ilość towaru zapasów należy zamówić dla uzupełnienia zapasu

- kiedy należy dokonać zamówienia, w celu uzupełnienia zapasu

Przypadek deterministyczny zakłada:

-stały i znany popyt

-stały i znany czas dostawy

-dostawy następują w momencie gdy zapas w

magazynie osiągnie poziom zerowy.

Kształtowanie się zapasu w przypadku deterministycznym: RYSUNEK ->

14.  Istota wyznaczania optymalnej wartości partii dostawy w deterministycznym modelu optymalizacji zapasów.

Alternatywnym podejściem jest zastosowanie Formuły Wilsona. Formuła ta poszukuje minimum funkcji łącznych kosztów zapasów:

Poprzez znalezienie pochodnej względem Q

i przyrównanie jej do zera

EWZ optymalna wielkość zamówienia

15. Różnice między deterministycznym optymalizacji zapasów a dwoma klasycznymi modelami stochastycznymi

Model DETERMINISTYCZNY zakłada:

· Stały i znany popyt.

· Stały i znany czas dostawy.

· Dostawy następują w momencie, gdy zapas w magazynie osiągnie poziom zerowy.

Modele stochastyczne wręcz przeciwnie. Tutaj zakłada się, że należy liczyć się z wahaniami popytu, a także opóźnieniami w realizacji zamówień uzupełniających. Rozwiązaniami pozwalającymi na realizację takich nieprzewidywanych zdarzeń są zapasy bezpieczeństwa (safety stock), zwane też zapasami rezerwowymi lub buforowymi.

Są 2 modele stochastyczne:

a) Model poziomu zapasu alarmowego wyznaczającego moment zamawiania (re – order – point) (ROP). Oblicza się tu poziom zapasu alarmowego informujący o konieczności niezwłocznego opracowania zamówienia i przekazania go dostawcy. Wyznacza się też wielkość zamawianej partii dostawy Q. Poziom zapasu alarmowego zawiera już w sobie zapas bezpieczeństwa.

b) Model stałego cyklu zamawiania - Tu wyznacza się poziom zapasu maksymalnego z MAX oraz optymalny cykl zamówienia. Zakłada się zamawianie dostaw w znanych, jednakowo od siebie odległych momentach. Należy ustalić wielkość zamówienia, która jest różnicą miedzy zapasem maksymalnym (zMAX), a faktycznym stanem zapasu.

16. Akronimy związane ze sterowaniem zapasami: EWZ, ROP, ROC

EWZ – Ekonomiczna wielkość zamówienia

ROP – Model poziomu zapasu alarmowego wyznaczającego moment zamówienia

ROC – model stałego cyklu zamawiania

17.  Popyt zależny i niezależny w planowaniu potrzeb materiałowych

Planowanie potrzeb materiałowych oparte jest na trzech podstawowych rodzajach popytu:

- Popyt pierwotny (niezależny) – zgłaszany przez rynek zewnętrzny, dotyczący zapotrzebowania na wyroby finalne przedsiębiorstwa i np. części zamienne do tych wyrobów

- Popyt wtórny (zależny) – będący funkcją popytu pierwotnego i odnoszony głównie do potrzeb materiałowych, gwarantujących produkcje na poziomie zaspokajającym popyt pierwotny; będą to surowce, materiały, elementy, półprodukty, części, podzespoły itp.

- Popyt uzupełniający(zależny) – obejmujący wszelkie pozostałe kategorie potrzeb materialnych przedsiębiorstwa, warunkujące produkcję w sensie pośrednim, np. materiały pomocnicze, narzędzia, części zamienne, materiały eksploatacyjne, opakowania, energia, paliwa, transport.

18. Typy zakupów:

- rutynowy (powtarzalny)

- modyfikowany (np. zmiana dostawcy lub materiału)

- nowy (nowe potrzeby materiałowy)

19. Klasyfikacja materiałów według wpływu na wyniki ekonomiczne

20. Informatyzacja procesu zaopatrzenia (MRP I, EDI, e-procurement)

MRP I (Material Requirement Planning

Łączy sterowanie zapasami z planowaniem produkcji I obejmuje wyznaczenie:

- wielkość zamówień i terminów dostaw

- wielkości partii i czasu rozpoczynania ich wytwarzania

- wielkości zapasów

- czasów rozpoczynania dystrybucji wyrobów

Elektroniczna Wymiana Danych - EDI (Electronic Data Interchange)

EDI to technika opata na uzgodnionych standardach, która umożliwia wyminę handlową lub wymianę informacji między komputerami w różnych przedsiębiorstwach.

Zaopatrzenie elektroniczne (e - procurement)

E - procurement polega na tworzeniu specjalnych stron internetowych, do zawartości których dostęp maja tylko zarejestrowani użytkownicy. Na tych stronach mogą oni znaleźć dostawców i złożyć zamówienie z pominięciem wielu zbędnych procedur. Aplikacje internetowe integrują wszystkich członków występujących w procesie w jedną, zunifikowaną sieć zaopatrzenia. Poprzez te sieć kupujący ma dostęp do katalogów produktów oferowanych przez sprzedających, w których wybiera te produkty, które są mu niezbędne. Proces akceptacji danego zamówienia odbywa się w czasie rzeczywistym.

21. Przykłady mierników służących ocenie realizacji dostaw materiałowych

1. Mierniki określające jakość usług dostawczych (7) – charakteryzowane przez takie wielkości jak: czas dostawy (między złożeniem zamówienia a realizacją dostawy), precyzja ustalenia terminu dostawy), pewność dostawy (prawdopodobieństwo dotrzymania terminu, ilości, jakości dostawy), elastyczność dostawy (skłonność do spełniania specjalnych życzeń):

·                     Liczba zrealizowanych dostaw do liczby złożonych zamówień

·                     Liczba niezrealizowanych dostaw do ogólnej liczby dostaw

·                     Liczba niezrealizowanych dostaw w określonym czasie

·                     Liczba spóźnionych dostaw do ogólnej liczby dostaw

·                     Liczba dostaw reklamowanych do ogólnej liczby dostaw

·                     Liczba dostaw zwróconych w określonym czasie

·                     Częstotliwość (w czasie) występowania nietrafionych dostaw

2. Mierniki określające sprawność realizacji dostaw materiałowych (5)

·                     Miernik równomierności dostaw

·                     Miernik rytmiczności dostaw

·                     Miernik kompletności dostaw

·                     Utracona produkcja

·                     Wskaźnik ubytku produkcji

3. Mierniki oceny pracy pracowników (3)

·                     Liczba dostaw do liczby zatrudnionych w służbie zaopatrzenia

·                     Wartość zakupów (dostaw) na jednego zatrudnionego w służbie zaopatrzenia

·                     Liczba ofert, które zostały uwzględnione do realizacji, przypadająca na jedną dostawę

22. Przykłady mierników gospodarowania zapasami

- Miernik obrotowości zapasów materiałów – określa liczbę obrotów zapasów w ciągu roku, tj. wskazuje w ilu cyklach produkcji zapas mógł być zużyty.

- Miernik szybkości obrotu (rotacji) zapasów w dniach – charakteryzuje czas trwania jednego cyklu obiegu w dniach.

- Miernik zapasochłonności

- Miernik produktywności zapasów ogółem

- Wskaźnik poziomu kosztów utrzymania zapasów