Pomerania Maj 2012.pdf

(6431 KB) Pobierz

Rok

Młodokaszubów

CENA 5,00 ZŁ (w tym 5% VAT)

NR 5 (454) MAJ 2012

http://www.kaszubi.pl/o/pomerania

http://katalog.czasopism.pl/index.php/Pomerania

MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY

ROK ZAŁOŻENIA 1963

Kaszubska droga

Franciszka Fenikowskiego

Ùdmùrckô biôtka ò jãzëk

Antoni Tatuliński

– kaszubski renegat?

GDAŃSK

s. 7

STOLICĄ KASZUB?

1015679966.305.png

1015679966.316.png

1015679966.327.png

1015679966.337.png

1015679966.001.png

1015679966.012.png

1015679966.023.png

1015679966.034.png

1015679966.045.png

1015679966.056.png

1015679966.067.png

1015679966.077.png

1015679966.088.png

1015679966.099.png

1015679966.110.png

1015679966.121.png

1015679966.132.png

1015679966.143.png

1015679966.163.png

1015679966.174.png

1015679966.185.png

1015679966.196.png

1015679966.207.png

1015679966.218.png

1015679966.228.png

1015679966.239.png

1015679966.250.png

1015679966.261.png

1015679966.272.png

1015679966.281.png

1015679966.282.png

1015679966.283.png

1015679966.284.png

1015679966.285.png

1015679966.286.png

1015679966.287.png

1015679966.288.png

1015679966.289.png

1015679966.290.png

1015679966.291.png

1015679966.292.png

1015679966.293.png

1015679966.294.png

1015679966.295.png

1015679966.296.png

1015679966.297.png

1015679966.298.png

1015679966.299.png

1015679966.300.png

1015679966.301.png

1015679966.302.png

1015679966.303.png

1015679966.304.png

1015679966.306.png

1015679966.307.png

1015679966.308.png

1015679966.309.png

1015679966.310.png

1015679966.311.png

1015679966.312.png

1015679966.313.png

1015679966.314.png

1015679966.315.png

1015679966.317.png

1015679966.318.png

1015679966.319.png

1015679966.320.png

1015679966.321.png

1015679966.322.png

1015679966.323.png

1015679966.324.png

1015679966.325.png

1015679966.326.png

1015679966.328.png

Hitë

pò kaszëbskù

pò kaszëbskù

Ju trzecy rôz w Lëpińcach młodi Kaszëbi, òsoblëwie z pôłnia

i zôpadu, szlë na miónczi w Kaszëbsczim Festiwalu Pòlsczich

i Swiatowëch Hitów. 34 ùczãstników spiéwało na binie dokazë

Michaela Jacksona, Marilë Rodowicz, Anë Jantar, Dodë i wiele

jinëch znónëch ùtwórców.

Dzãka najémù festiwalowi młodi lëdze widzą, że kaszëbizna

mòże bëc leżnoscą, żebë zajistniec, pòkazac sã drëchóm z całëch

Kaszëb, a mòże nawetka zrobic karierã – gôdô direktorka Zespòłu

Szkòłów w Lëpińcach Lucyna Adamczik. Ti młodi lëdze pò taczim

doswiôdczeniu nie bãdą sã pózni wstidzëc kaszëbiznë, a co wôżné,

jich drësze i drëszczi w szkòle téż widzą, że kaszëbizna mòże cos

w żëcym dac – dodôwô Ana Gliszczëńskô, szkólnô kaszëbsczégò

sparłãczonô z kònkùrsã òd samégò zôczątkù.

Kòżdégò rokù òb czas Festiwalu prezentëją sã téż karna spié-

wë i tuńca z Gôchów. Latos bëłë to: Konnect ze Szlachecczégò

Brzézna i Małe Gochy z Lëpińc.

Na binie Dominika Chëlak z Zespòłu Pùblicznëch Szkòłów

w Kòscérznie, III plac westrzód gimnazjalëstów.

Na brawa mielë zasłużoné wszëtcë bëtnicë kònkùrsu.

A hewò dobiwcowie III Festiwalu Pòlsczich i Swiatowëch

Hitów:

Spòdleczné szkòłë

1.

Marcelëna Szroeder

2.

Aleksandra Kùjach

Direktorka szkòłë w Lëpińcach Lucyna Adamczik przëzérô sã

robòce jurorów.

3.

Józef Prądzyńsczi

wëprzédnienié Mateùsz Taùbe

Gimnazja

1.

Magdaléna Jakùbek

2.

Magdaléna Prądzyńskô

3.

Dominika Chëlak

wëprzédnienié Mariô Leszczińskô

Wëżigimnazjalné szkòłë

1.

Laùreacë jesz do kùńca nie wierzą, że ùdało sã dobëc.

Katarzëna Zmùda Trzebiatowskô

2.

Katarzëna Mańskô

3.

Alicjô Depka Prondzyńskô.

Nôdgrodã cządnika „Pomerania” za nôlepszą kaszëbiznã dobëła

Katarzëna Mańskô, a nôlepszima tłomaczama òstelë Jiwóna

i Wòjcech Makùrôtowie.

Wicy ò Festiwalu w czerwińcowi „Stegnie”. D.M.

Na kùńc wëstąpiło młodzëznowé karno Konnect ze Szla-

checczégò Brzézna.

1015679966.329.png

1015679966.330.png

1015679966.331.png

1015679966.332.png

1015679966.333.png

1015679966.334.png

1015679966.335.png

1015679966.336.png

1015679966.338.png

1015679966.339.png

1015679966.340.png

1015679966.341.png

1015679966.342.png

1015679966.343.png

1015679966.344.png

1015679966.345.png

1015679966.346.png

1015679966.347.png

1015679966.002.png

1015679966.003.png

1015679966.004.png

1015679966.005.png

1015679966.006.png

1015679966.007.png

1015679966.008.png

1015679966.009.png

1015679966.010.png

1015679966.011.png

1015679966.013.png

1015679966.014.png

1015679966.015.png

1015679966.016.png

1015679966.017.png

1015679966.018.png

1015679966.019.png

1015679966.020.png

1015679966.021.png

1015679966.022.png

1015679966.024.png

1015679966.025.png

1015679966.026.png

1015679966.027.png

1015679966.028.png

1015679966.029.png

1015679966.030.png

1015679966.031.png

1015679966.032.png

1015679966.033.png

1015679966.035.png

1015679966.036.png

1015679966.037.png

1015679966.038.png

1015679966.039.png

1015679966.040.png

1015679966.041.png

1015679966.042.png

1015679966.043.png

1015679966.044.png

1015679966.046.png

1015679966.047.png

1015679966.048.png

1015679966.049.png

1015679966.050.png

Numer wydano dzięki dotacji

Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji

oraz Samorządu Województwa Pomorskiego.

W NUMERZE:

2

Od redaktora

39 JAK PÒNÉGÒ PÒWIESËC NA SCANIE

Maja Gelniôk, tłom. Karól Róda

3 KSIĘŻE BISKUPIE, PAMIĘTAMY

42 JAK ZWABIĆ TURYSTĘ

Kazimierz Ostrowski

4

Listy

42 JAK PRZËCHŁOSCËC LETNIKA

5 Z drugiej ręki

Tłom. D.M.

44 STUDENCI AKADEMII MUZYCZNEJ

W REPERTUARZE KASZUBSKIM

6

Z dwutygodnika „Kaszëbë”

Bogumiła Cirocka i Anna Tarnowska

7 OCZYWIŚCIE GDAŃSK!

Jacek Borkowicz

45 SONNBERGÓWNY ZE SMOLNA

Sławomir Lewandowski

10 MŁODOKASZËBI Z WESTRZÓDKA I NORDË

Krzysztof Korda, tłom. D.M.

48 BIELAWA

Maria Pająkowska-Kensik

13 ZRZESZENIE, QUO VADIS (2)

Cezary Obracht-Prondzyński

49 JEZDÓM KOCIEWIAKAM

Maria Block

16 KASZUBSKA DROGA

FRANCISZKA FENIKOWSKIEGO (1)

49 BRANDSZURE

Józef Borzyszkowski

rd

18 GAZETA OGŁOSZENIOWA

50 XXVII KASZUBSKI SPŁYW KAJAKOWY

ŚLADAMI REMUSA

Marek Adamkowicz

Edmund Szczesiak

21 KASZUBSKI RENEGAT?

Bogusław Breza

51

Lektury

24 SWOJSKIE NAZWY

55 KOŚCIERZYNA ŚCIĘŁA GO Z NÓG

Jerzy Nacel

Jadwiga Bogdan

25 SWIAT JE TEN SÓM

58 Klëka

Z Władisławą Gòłąbk gôdô Eùgeniusz Prëczkòwsczi

60 Z życia Zrzeszenia

27 NIE SYGNIE SEDZEC DOMA...

Dariusz Majkòwsczi

63 NOCNÔ ZMIANA SZOFÉRË

29 ÙDMÙRCKÔ BIÔTKA Ò JÃZËK

Słôwk Klôsa

Róman Drzéżdżón

64 WIÉRZTË. ALOJZY NÔDŻEL

32 TO CÃ MÙSZI DOBÒLEC

Ana Gliszczëńskô

65 PRZED SPÒWIEDZĄ

Grégór J. Schramke

33 ÙCZBA 11. W GÒSPÒDZE

Róman Drzéżdżón, Danuta Pioch

66 PÒMÒRANIJÔ `80

Bòbrowsczich Witôłd

I–VIII NAJÔ ÙCZBA

67 DÔJTA BËC CHŁOPÃ ABÒ Ò FEMINYSTKACH

35 MIASTO PILNIE STRZEŻONE

Tómk Fópka

Marta Szagżdowicz

68 JO… NE-E…

36 ÒRGANISTA, TEC NIÉ LENO

Rómk Drzéżdżónk

Łukôsz Zołtkòwsczi

pomerania maj 2012

1015679966.051.png

1015679966.052.png

1015679966.053.png

1015679966.054.png

1015679966.055.png

1015679966.057.png

1015679966.058.png

1015679966.059.png

1015679966.060.png

1015679966.061.png

1015679966.062.png

1015679966.063.png

1015679966.064.png

1015679966.065.png

1015679966.066.png

1015679966.068.png

1015679966.069.png

1015679966.070.png

1015679966.071.png

1015679966.072.png

1015679966.073.png

1015679966.074.png

1015679966.075.png

1015679966.076.png

1015679966.078.png

1015679966.079.png

1015679966.080.png

1015679966.081.png

1015679966.082.png

1015679966.083.png

1015679966.084.png

1015679966.085.png

1015679966.086.png

1015679966.087.png

1015679966.089.png

1015679966.090.png

1015679966.091.png

1015679966.092.png

1015679966.093.png

1015679966.094.png

1015679966.095.png

1015679966.096.png

1015679966.097.png

1015679966.098.png

1015679966.100.png

1015679966.101.png

1015679966.102.png

1015679966.103.png

1015679966.104.png

1015679966.105.png

1015679966.106.png

1015679966.107.png

1015679966.108.png

1015679966.109.png

1015679966.111.png

1015679966.112.png

1015679966.113.png

1015679966.114.png

1015679966.115.png

1015679966.116.png

1015679966.117.png

1015679966.118.png

1015679966.119.png

1015679966.120.png

1015679966.122.png

1015679966.123.png

1015679966.124.png

1015679966.125.png

1015679966.126.png

1015679966.127.png

1015679966.128.png

1015679966.129.png

1015679966.130.png

1015679966.131.png

Od redaktora

Kiedy w ubiegłym roku na gdańskich rogatkach posta-

wiono tablice z napisem „Gduńsk – stolëca Kaszëb witô”,

na różnych forach internetowych pojawiły się setki komen-

tarzy typu: „Niech siedzą u siebie w Kartuzach”, „Kaszubi

przeginają, zapomnieli, że są tylko napływową tanią siłą

roboczą”, „Gdańsk w ogóle nie kojarzy się z Kaszubami, to

jakaś paranoja”.

Tablice nie spodobały się również niektórym Kaszubom

z Kartuz, Kościerzyny, Gdyni czy Wejherowa. Tym, którzy

są przekonani, że stolica znajduje się właśnie w ich mieście.

Spór zapewne będzie trwał jeszcze długo, ale głosy, w których podkreśla się rze-

komą niekaszubskość Gdańska, wymagają odpowiedzi, na przykład w postaci

lekcji historii. Udziela jej Jacek Borkowicz w tym numerze „Pomeranii”.

Niestety, żadnej lekcji nie usłyszymy już od śp. ks. biskupa Jana Bernarda

Szlagi. Ten znakomity mówca i wykładowca, znawca Pisma Świętego, pierwszy

ordynariusz diecezji pelplińskiej zmarł w Kociewskim Centrum Zdrowia w Sta-

rogardzie Gdańskim 25 kwietnia 2012 r.

Biskup Szlaga w swoich listach i felietonach potraił barwnie, czasem także

żartobliwie, opisywać otaczający nas świat. Teraz chciałoby się przeczytać Jego

opis tej rzeczywistości, w której znalazł się obecnie. Z pewnością byłaby to nie-

zwykła lektura. Ale najprawdopodobniej „Reportażu stamtąd nie będzie” (jak

zatytułowała zbiór wywiadów z ks. biskupem Marzena Burczycka-Woźniak). Mo-

żemy jednak wczytywać się w słowa, które śp. biskup Szlaga napisał za życia,

i pamiętać w modlitwie o tym synu kaszubskiej ziemi.

ADRES REDAKCJI

80-837 Gdańsk

ul. Straganiarska 20–23

tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31

e-mail: red.pomerania@wp.pl

REDAKTOR NACZELNY

Dariusz Majkowski

ZASTĘPCZYNI RED. NACZ.

Bogumiła Cirocka

ZESPÓŁ REDAKCYJNY

(WSPÓŁPRACOWNICY)

Danuta Pioch (Najô Ùczba)

Karolina Serkowska (Klëka)

Maciej Stanke (redaktor techniczny)

KOLEGIUM REDAKCYJNE

Edmund Szczesiak

(przewodniczący kolegium)

Andrzej Busler

Roman Drzeżdżon

Piotr Dziekanowski

Aleksander Gosk

Wiktor Pepliński

Tomasz Żuroch-Piechowski

TŁUMACZENIA

NA JĘZYK KASZUBSKI

Dariusz Majkowski

Danuta Pioch

Karol Rhode

Karolina Serkowska

Dariusz Majkowski

PROJEKT OKŁADKI

Maciej Stanke

Zaprenumeruj „Pomeranię”!

ZDJĘCIE NA OKŁADCE

Widok na kościół Mariacki w Gdańsku

www.oldstratforduponavon.com

Prenumeratę można zacząć od dowol -

nego numeru bieżącego lub przyszłego,

z tym że minimalny okres prenumeraty

to 3 miesiące.

Cena miesięcznika w roku 2012 wynosi:

1 egz. – 5 zł.

Prenumerata krajowa:

cały rok – 55 zł.

Prenumerata zagraniczna:

cały rok – 150 zł.

Wszystkie podane ceny są cenami brut -

to i uwzględniają 5% VAT.

wiającej), dokładny adres oraz miesiąc

rozpoczęcia prenumeraty.

Konto dla przelewów zagranicznych:

IBAN PL 28 1020 1811 0000 0302 0129

3513 Kod BIC (SWIFT): BPKOPLPW

• zamówić w Biurze ZG ZKP,

telefon: 58 301 27 31,

e-mail: wydawnictwo @ kaszubi.pl

WYDAWCA

Zarząd Główny

Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego

80-837 Gdańsk

ul. Straganiarska 20–23

DRUK

Grupa Plus Sp. z o.o.

„Pomeranię” można zaprenumerować

na poczcie, a także na stronie interneto -

wej: www.poczta.lublin.pl/gazety.

Redakcja zastrzega sobie prawo

skracania artykułów oraz zmiany tytułów.

Za pisownię w tekstach w języku kaszubskim,

zgodną z obowiązującymi zasadami,

odpowiadają autorzy i tłumacze.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności

za treść ogłoszeń i reklam.

Wszystkie materiały objęte są

prawem autorskim.

Aby zamówić prenumeratę, należy:

• dokonać wpłaty na konto: ZG ZKP, ul.

Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk,

PKO BP S.A., nr r-ku: 28 1020 1811

0000 0302 0129 3513, podając imię

i nazwisko (lub nazwę jednostki zama -

Numery archiwalne w cenie 4 zł do na -

bycia w Biurze ZG ZKP.

Wszelkie informacje podane w cenniku nie sta -

nowią oferty w rozumieniu Kodeksu cywilnego.

pomerania môj 2012

2

1015679966.133.png

1015679966.134.png

1015679966.135.png

1015679966.136.png

1015679966.137.png

1015679966.138.png

1015679966.139.png

1015679966.140.png

1015679966.141.png

1015679966.142.png

1015679966.144.png

1015679966.145.png

1015679966.146.png

1015679966.147.png

1015679966.148.png

1015679966.149.png

1015679966.150.png

1015679966.151.png

1015679966.152.png

1015679966.153.png

1015679966.154.png

1015679966.155.png

1015679966.156.png

1015679966.157.png

1015679966.158.png

1015679966.159.png

1015679966.160.png

1015679966.161.png

1015679966.162.png

1015679966.164.png

1015679966.165.png

1015679966.166.png

1015679966.167.png

1015679966.168.png

1015679966.169.png

1015679966.170.png

1015679966.171.png

1015679966.172.png

1015679966.173.png

1015679966.175.png

1015679966.176.png

1015679966.177.png

1015679966.178.png

1015679966.179.png

1015679966.180.png

1015679966.181.png

1015679966.182.png

1015679966.183.png

1015679966.184.png

1015679966.186.png

1015679966.187.png

1015679966.188.png

1015679966.189.png

1015679966.190.png

1015679966.191.png

1015679966.192.png

1015679966.193.png

1015679966.194.png

1015679966.195.png

1015679966.197.png

1015679966.198.png

1015679966.199.png

1015679966.200.png

1015679966.201.png

1015679966.202.png

1015679966.203.png

1015679966.204.png

1015679966.205.png

1015679966.206.png

1015679966.208.png

1015679966.209.png

1015679966.210.png

ks. bp Jan Bernard Szlaga (24.05.1940 – 25.04.2012) pożegnania

Księże Biskupie, pamiętamy

Dał się poznać jako człowiek wyjątkowo oddany Kościołowi.

Troszczył się o piękno liturgii i obiektów kościelnych. Pra-

cowity. Spieszył z posługą wszędzie tam, gdzie był potrzeb-

ny. Samochód stanowił Jego narzędzie pracy i odpoczynku.

Rocznie przemierzał nim 1,5 długości równika.

W zarządzaniu diecezją jasno były

określone oczekiwania i linie działa-

nia. Prawy, otwarty i szczery. Biskup

Jan wymagał od siebie, by potem in-

nych mobilizować do pracy. Był zatro-

skany o prawdziwe dobro księży, a ich

problemy polecał modlitwom sióstr

w różnych domach zakonnych.

Ceniony biblista. Piewca słowa.

Kazań Biskupa wierni zawsze chęt-

nie słuchali. Myślę też o tych, które

miały szczególnych adresatów – Ka-

szubów. Głęboko zapadały w pamięć

te głoszone podczas naszych zjazdów

czy też z racji sianowskich odpustów.

Biskup nie akceptował bylejakości

i niedbałości, by nie powiedzieć: nie-

chlujstwa, gdy czytania mszalne były

przygotowywane w ostatniej chwili,

„na kolanie”, albo czytane z kartek.

Na uwagę zasługiwała troska Biskupa

o właściwą pozycję kaszubszczyzny

i normalną, uregulowaną prawnie,

drogę jej wprowadzania do liturgii.

W czasie spotkań z Ks. Biskupem za-

wsze wymienialiśmy parę zdań w ję-

zyku kaszubskim. Znajdowałem w Bi-

skupie wielkie oparcie, czemu dał wy-

raz w przedmowie do mojej książki

Séw Bòżégò Słowa.

Sercem był przy ziemi pomorskiej.

W ogrodzie biskupim stanęła kaplicz-

ka MB Sianowskiej. Na nią spoglądał

ze swojego okna, przy niej zatrzymy-

wał się na modlitwę.

Odszedł w środę – w dzień ma-

ryjny, w tygodniu biblijnym, w litur-

giczne święto św. Marka ewangelisty.

Za pełną oddania posługę głoszenia

Słowa, niech odwieczne Słowo, Jezus

Chrystus, wprowadzi Go do ogrodów

nieba, a Królowa Kaszub niech wypra-

sza Mu wieczną radość…

Moje wspomnienie o śp. Biskupie

Janie sięga czasów studenckich na

Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

Był on wówczas prorektorem uczelni.

Gdy pojawiła się możliwość uczest-

niczenia w prowadzonych przez Ks.

Profesora wykładach, to został miano-

wany w 1988 r. biskupem. Jednak jako

biskup nadal prowadził seminarium

biblijne dla tych, którzy już wcześniej

zaczęli pisać pod Jego kierunkiem pra-

ce naukowe. W drodze wyjątku, jako

swoją diecezjankę, przyjął i mnie do

tego grona. Ponieważ byłam jedyną

osobą z mojego roku studiów piszącą

u Niego pracę magisterską, bp Jan na-

zywał mnie niekiedy „swoją jedynacz-

ką”. Zapewne nie wiedział nawet, jaka

była to dla mnie nobilitacja… W pew-

nym sensie był dla mnie ojcem, wy-

magającym, ale jednocześnie umiejęt-

nie kierującym i wspomagającym.

Po raz drugi w relacji mistrz ‒ uczeń

spotkałam się z Ks. Biskupem, gdy po-

stanowiłam sinalizować studia dok-

toranckie. Pisanie dysertacji o Bożym

miłosierdziu w nauczaniu Jana Pawła

II zajęło trochę czasu, ale w końcu

wszelkie formalności zostały dopro-

wadzone do końca. Parę dni przed ko-

misyjną obroną spotkałam się jeszcze

ze swoim Promotorem w celu omó-

wienia szczegółów tego egzaminu. Na

koniec rozmowy wyraziłam nadzieję,

że chyba poradzę sobie z pytaniami

egzaminatorów i nie przyniosę Ks. Bi-

skupowi wstydu. Wówczas uśmiech-

nął się i powiedział: „Pani pamięta,

bronimy się razem”.

Wierząc, że życie nasze zmienia

się, ale się nie kończy , pragnę wyrazić

wdzięczność Ks. Biskupowi za to, że

miałam zaszczyt i honor być Jego stu-

dentką. Dziękuję!

Jan Bernard Szlaga podczas bierzmowania

w chojnickiej bazylice. Fot. Maciej Stanke

Byliśmy ostatnim rocznikiem, któ-

ry otrzymał z Jego rąk święcenia i po-

słanie. Dzisiaj dostrzegam to wszyst-

ko jako wielkie wyróżnienie. To był

wielki myśliciel, erudyta. Zakochany

w Biblii, władający znakomicie „języ-

kiem aniołów”. Było w Księdzu Bisku-

pie coś arystokratycznego, ale zara-

zem coś bardzo ciepłego i zwyczajne-

go. Nie stwarzał do siebie dystansu,

choć czasem inni wokół niego próbo-

wali go stwarzać. Pozostanie w pamię-

ci jako wybitny Pasterz, nadzwyczaj-

nie zatroskany o swoje seminarium.

Bardzo dobrze się tu czuł. Kochał tę

wspólnotę. Jako wykładowca, pro-

fesor, ale nade wszystko jako Ojciec.

Chciał i lubił z nami być, rozmawiać,

modlić się. Pozostanie jeszcze w mo-

jej pamięci ten jego niezwykły tembr

głosu, bardzo mocny i wyrazisty. Jego

spojrzenie, przenikliwe, głębokie, ale

zarazem pełne ojcowskiego ciepła.

Humor i żarty, które się go trzymały.

Ta ludzka serdeczność i pogoda ducha

sprawiały, że spotkania z Nim nabie-

rały rangi wydarzenia. Brakuje Go już

teraz. To był nasz Biskup. Tyle spotkań

jeszcze miał w kalendarzu. Poszedł na

to najważniejsze, z samym Panem.

Przeszedł na drugi brzeg zapracowa-

ny albo i przepracowany, ale w końcu

odpocznie. W Bogu, na „wiecznym

urlopie”.

ks. Karol Ciesielski

ks. Marian Miotk

dr Teresa Klein

pomerania maj 2012

3

1015679966.211.png

1015679966.212.png

1015679966.213.png

1015679966.214.png

1015679966.215.png

1015679966.216.png

1015679966.217.png

1015679966.219.png

1015679966.220.png

1015679966.221.png

1015679966.222.png

1015679966.223.png

1015679966.224.png

1015679966.225.png

1015679966.226.png

1015679966.227.png

1015679966.229.png

1015679966.230.png

1015679966.231.png

1015679966.232.png

1015679966.233.png

1015679966.234.png

1015679966.235.png

1015679966.236.png

1015679966.237.png

1015679966.238.png

1015679966.240.png

1015679966.241.png

1015679966.242.png

1015679966.243.png

1015679966.244.png

1015679966.245.png

1015679966.246.png

1015679966.247.png

1015679966.248.png

1015679966.249.png

1015679966.251.png

1015679966.252.png

1015679966.253.png

1015679966.254.png

1015679966.255.png

1015679966.256.png

1015679966.257.png

1015679966.258.png

1015679966.259.png

1015679966.260.png

1015679966.262.png

1015679966.263.png

1015679966.264.png

1015679966.265.png

1015679966.266.png

1015679966.267.png

1015679966.268.png

1015679966.269.png

1015679966.270.png

1015679966.271.png

1015679966.273.png

1015679966.274.png

1015679966.275.png

1015679966.276.png

1015679966.277.png

1015679966.278.png

1015679966.279.png

1015679966.280.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Pomerania Grudzien 2012.pdf (7822 KB)
Pomerania Czerwiec 2012.pdf (10141 KB)
Pomerania Marzec 2012.pdf (8585 KB)
Pomerania Listopad 2012.pdf (6955 KB)
Pomerania Pazdziernik 2012.pdf (6311 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin