Bronius Vaidutis Kutavičius (g. 1932 m. rugsėjo 13 d. Molainių kaime (Panevėžio raj.) — vienas žymiausių lietuvių kompozitorių, pedagogas.
1946 m. pradėjo mokytis groti smuiku Panevėžio septynmetėje muzikos mokykloje, o nuo 1949 m. mokėsi Panevėžio muzikos mokykloje dėstytojo V. Kligio smuiko klasėje.
Nuo 1952 m. dvejus metus tarnavo sovietinėje kariuomenėje kur grojo valtorna kariniame orkestre.
Nuo 1955 m. iki 1957 m. tęsė studijas Panevėžio muzikos mokykloje dėstytojo A. Liberio choro dirigavimo klasėje, harmonijos mokėsi pas dėstytoją A. Belazarą. Nuo 1957 m. Vilniaus valstybinio pedagoginio instituto (dab. Vilniaus pedagoginis universitetas Muzikos katedros laborantas. Nuo 1958 m. mokėsi muzikos teorijos, kompozicijos Vilniaus J. Tallat–Kelpšos muzikos mokykloje dėstytojo J. Karoso klasėje. Nuo 1959 m. studijavo Lietuvos valstybinėje konservatorijoje (dab. Lietuvos muzikos ir teatro akademija) profesoriaus A. Račiūno klasėje, dirbo koncertmeisteriu.
Minimalistinė muzika atsirado 6-o dešimtmečio pradžioje JAV. Ji daugiausia paremta konsonansine harmonija, pulsuojančiu reguliariu ritmu (arba labai ilgais tęsiamais garsais), lėtomis transformacijomis ir trumpų struktūrų kartojimu. Minimalistinė muzika buvo iššūkis pokariniam serialistinės ir aleatorinės muzikos viešpatavimui. Ji stipriai skyrėsi ne tik nuo moderniosios, bet ir nuo klasikinės bei romantinės muzikos. Minimalizmas įkūnijo aiškesnės, techniškai paprastesnės ir emociškai lengvesnės muzikos poreikį.
Minimalistiniuose kūriniuose ritmo, melodinės ir harmoninės atkarpos kartojamos daugybę kartų. Dažniausiai per visą kūrinį tvyro viena nekintama būsena, primenanti mąslią indišką ragą arba monotonišką afrikietišką būgnijimą. Muzika abstrakti, vyksta lėta ir nuosekli struktūrų kaita.
Louis Andriessen, Gavin Bryars, Brian Eno, Philip Glass, Terry Riley, Steve Reich, Michael Nyman, La Monte Young.
Minimalizm jest jednym z najważniejszych kierunków w muzyce w drugiej połowie XX wieku. Został zapoczątkowany w muzyce amerykańskiej na początku lat sześćdziesiątych, a z czasem stał się jednym z najbardziej wpływowych nurtów muzycznych, również w Europie i Japonii. W muzykologii istnieje on pod wieloma nazwami: minimal music, minimalistic music, minimalism. Charakteryzuje się ona redukcją materiału muzycznego i stosowanych technik. Źródeł muzyki minimalistycznej możemy doszukiwać się w serializmie, charakteryzującym się powatarzalnością tematów, akordów, czy linii melodycznej, a ta była impulsem do powstania muzyki repetytywnej w Europie i w tej chwili uważa się, że repetycja jest jednym z czynników konstrukcyjnych, przy czym nie jest konieczne, aby powatrzane jednostki były identyczne, mogą to być również warianty. Innym źródłem natchnień dla twórców minimalistycznych była muzyka eksperymentalna, nawiązująca do rytmów Ameryki Południowej i Afryki.
W Europie minimalizm pojawił się równocześnie z jego rozwojem w Stanach, czyli na początku lat sześćdziesiątych. W Polsce przedstawicielami minimalizmu są Zygmunt Krauze, Tomasz Sikorski. Natomiast najsłynniejszym litewskim przedstawicielem tego nurtu jest Bronius Kutavičius.
Kutavičius studiował kompozycję u Antanasa Račiunasa (uczeń Juozasa Gruodisa) w koserwatorium w Wilnie (Litewska Akademia Muzyczna), tam po studiach podjął pracę pedagoga, od 1994 jako profesor. Uczy również kompozycji w szkole sztuki im. M.K. Čiurlionisa w Wilnie. Jako kompozytor zadebiutował w 1964 r. utworem orkiestrowym „Sinfonietta”. Charakterystyczny jest dla Kutavičiusa gatunek muzyczny, zwany przez niego oratorium, a przez krytyków – etnooratorium. Buduje temat muzyczny na skalach ludowych, często przy uzyciu starych instrumentów ludowych (np. Magiškas sanskryto ratas 1990 – na 10-12 muzyków, śpiewających i grających na instrumentach ludowych), nawet z udziałem aktorów, a więc występ przyjmuje formę rytuału, inspirowanego różnymi kulturami, afrykańską, skandynawską, dalekowschodnią i tak na przykład cykl Dvylika vartu – utwór Bramy wschodu sło0ńca jest inspirowany Japonią, a do Bram zachodu słońca wprowadził tekst Stabat Mater.
Przełomowym utworem w twórczości Kutavičiusa była Panteistine oratrija (1970), który zostawia pewną swobodę wykonawcom i być może dlatego czekało 12 lat na premierę i dopiero nowatorski Zespół Nowej Muzyki Šarunasa Nekasa był w stanie wykonać utwór. Później, juz specjalnie dla owego Zespołu Kutavičius storzył oratorium Iš jotvingu akmens, z uyciem instrumentw ludowych. Myślę, że ciekawe dla Kutavičiusa jest rozpisywanie graficzne wykonania utworów (slajd).
Is jotwingu akmens przyciąga uwagę użytymi instrumentami – początkowo rytm wybijany jest na kamieniach, świsty wydaje łuk, potem do użycia wchodzą: słomiana birbyne, šeivele, skandučiai, kankles.
Pod koniec lat siedemdziesiątych w Polsce Kutavičius był opisywany jako twórca naiwny, zachowujący urok spontaniczności i bardzo obiecujący, ale mimo że jako kompozytor skomponował już istotne dzieła, wciąż rozpatrywano je przez pryzmat muzyki Čiurlionisa, nie dostrzegając odrębności i w zasadzie już zdecydowanego charakteru twórczości Kutavičiusa. A przecież Tadeusz Kaczyński w artykule „Panorama muzyki litewskiej“ z 1977 r. pisał, że są to utwory lapidarne i surowe, co stanowi cechy muzyki minimalistycznej. Dwa lata później, goszczący na eksperymentalnym koncercie Młodzi Muzycy Młodemy Miastu w Stalowej Woli z towarzyszeniem Litewskiego Kwartetu Smyczkowego i śpiewaczki Giedre Kauikaite, Kutavičius zapisał się w historii muzyki wykonaniem pięciu utworów, z czego utwór tonalny Praeities laikrodżiai miało swoje premierowe wykonanie.
kot_teofil