LEŚNICTWO I ŁOWIECTWO:
Wykład1: Łowiectwo
Historia łowiectwa:
-polowania – prof. Samsonowicz – UW
-wcześniej – pierwsze wytwory sztuki – rysunki zwierząt(30 000 lat p.n.e.)
-pierwsze zwierzyńce powstają(możliwe oglądanie) około 1000 p.n.e., Chiny(na kamieniu), Syria, aby ludzie mogli oglądać zwierzęta, których nie mogą oglądać na co dzień
Grecja – Mykeny – 1200-1500 p.n.e. – zęby dolne dzików(kły-szable) – trofea łowieckie, Delfy – muzeum, odlewy metalowe figurki
Rzym – utrzymywanie egzotycznych zwierząt, ministerstwo, urząd do spraw zwierząt, leporalia – króliki utrzymywane, ptaki – pawie, z Azji bażanty; Pliniusz Starszy i Młodszy – walki organizowane, aby wzbudzić męstwo, agresja u narodu; Pompejusz – 600 lwów, Cezar – 400 lwów, Neron – 300, Skaurus – 500 zabitych w 5 dni, Trajan – 11 500 zwierząt
Wenecja – hodowla lwów;
Później z rozwojem chrześcijaństwa przenoszone tradycje, powstają zwierzyńce(okres średniowiecza), prekursor zakładania – Kościół, największy zwierzyniec – Alpy, zwierzyńce w Polsce – miejscowe oraz: lwy, wielbłądy(środek transportu, udźwig do 500 kg), tury.
Najstarszy – Alba – majątek Radziwiłłów: żubry, łosie, renifery, daniele, jelenie, sarny, bawoły, koziorożce, konie zamorskie(pewnie zebry); zaprzęg z 8 niedźwiedzi; wtedy trafiły bażanty, daniele, króliki – jedzono mięso małych zw., jedzono mięso bobrów
Teraz przed zwierzyńcami powstają nowe zadania
Afryka – Safari – Libia, RPA
Wyrasta idea ZOO, 2 połowa XIX w. – Poznań, Warszawa, Wrocław
Zwierzęta częste i rzadkie:
-in situ – w środowisku naturalnym
-eks-situ – poza środowiskiem
Problem z żubrami
Koń Przewalskiego – restytucja w Mongolii
Chiny – 2 razy zrzucane poroże – jeleń
Polska:
-Za Piastów – prawo jak w Europie, można było użytkować zwierzęta, polować mogli: - rolnicy(bez własności ziemi) na zwierzęta drobne, - pozostałe 2 grupa – posiadacze ziemi mogli polować na zwierzynę;
-bobry zapewniały pieniądze
-szlak bursztynowy – handel zwierzętami, główny rynek zbytu – basen Morza Śródziemnego; urząd łowczego, bobrowni czego, coś z psami, sokolniczego, Jaśko z Makowa – 251 bobrów naliczył,
K. Mazowiecki – wiedzieli u bobrów jaka wielkość rozrodu, ile mogą użyć
-zasada racjonalnego postępowania ze zwierzętami
Dalsze wydarzenia z łowiectwem związane:
-określenie czasu polowań i ochrony – od św. Wojciecha(23 kwietnia) do czasu zbioru plonów
-zniesienie kary śmierci za kłusownictwo
-książki o łowiectwie, „Myślistwo ptasie”
-święty Eustachy – patron myśliwych, teraz św. Hubert, organizacja łowiecka – ostatni potomek Piastów – książę Jerzy Wilhelm, siedziby w Brzegu, Zakon Kawalerów Orderu Złotego Jelenia – cel – kontynuacja kultury łowieckiej
-targi w Niemczech
-ochrona tura – Puszcza Jaktorowska(Mazowsze) – liczenie turów dwa razy do roku, zakaz polowań w puszczy, zakaz wypasania na terenie puszczy, zakaz wykaszania łąk, zakaz wstępu ludzi – musiały
być wydawane zgody, do dziś panują takie zasady; możemy dziś tylko wprowadzić zwierzęta, 27 turów, potem 24; przyczyna wyginięcia – chów
-objęcie ochroną gatunkową zwierząt: kozice, świstaki 19 lipca 1869 rok, Sejm Krajowy Galicyjski, izolowane są te populacje; świstaki – tłuszcz jako lekarstwo
-ochrona żubra – XX w. – przez carów, po wojnie ostatni zabity w 1919 roku 9 lutego, powołano Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubrów w Berlinie, Jan Stoltz, około 2000 na świecie, trudno chronić, bo mała różnica genetyczna, pochodzi on od 10 gatunków, żubr występuje w Puszczy Białowieskiej, Bieszczadach; Polski Związek Łowiecki – ochrona zwierząt w środowisku naturalnym
-akcje dla szkół
-głuszec – Fundacja Ochrony Głuszca
Organizacje łowieckie:
-zrzeszają myśliwych(powstały w XIX w.) – Koło Myśliwych we Lwowie 1838, Towarzystwo Isowieckie 1871 – dokumentacje prowadzili „pedantyczną”(polowania, liczba myśliwych, liczba pędzeń, oddawanych strzałów)
-Moskwa – Cesarskie Towarzystwo Myśliwskie, oddział w Warszawie
-czasopismo „Łowiec polski” 1889 rok.
Polski Związek Łowiecki – do dziś funkcjonuje – 85-lecie, jeden z najstarszych na świecie
-1928 – Polarykowo – zjazd założycieli organizacji europejskich, Międzynarodowa Rada Łowiecka(Czechosłowacja, Rumunia, Francja, Polska), muzeum
-ostatni kongres w Marakeszu
-FACE – Federacja Związków Myśliwskich, od 1994 roku Polska należy
-największa organizacja w Stanach – international cośtam J, 20 mln myśliwych
Dwa systemy łowieckie:
-system licencyjny – nie ma dzierżawy terenów, administracja państwowa sprawuje piecze, mogą się zrzeszać w organizacje łowieckie, można polować za wykup licencji na określony gatunek i teren, najwięcej w Ameryce
-system rewirowy – Europa, ze średniowiecza, z prawem własności ziemi wiąże się obowiązek określania liczebności, odstrzału, gospodarki
Zarządzanie – myśliwi z zagranicy – system licencyjny
Wykład 2:
Funkcje łowiectwa:
-kształtowanie łowiectwa
-utrzymywanie gatunków zwierząt dzikich, aby nie było kolizji z innymi dziedzinami gospodarki narodowej(rolnictwo, leśnictwo, rybactwo), bo może być za dużo zwierząt, więc szkody w uprawach polnych czy lasach – aby nie było degradacji zwierząt
Ekologia stosowana – by przez działalność łowiecką utrzymać liczebność i strukturę zwierząt równą do tych występujących w warunkach naturalnych; aby warunki były zbliżone do naturalnych
-jednostki zajmujące się łowiectwem w niektórych krajach przy jednostkach weterynaryjnych, np. w Austrii czy UJ na kierunku biologii
-zwierzęta – doskonały wskaźnik zmian zachodzących w środowisku(np. zając szarak)
*znaczenie społeczne: -na kilku płaszczyznach:
-skupianie ludzi zrzeszających się w organizacjach PZŁ
-organizacja festiwalów
-zawody, konkursy, sprawdziany z psami myśliwskimi
-Kongres Kultury Łowieckiej, w ubiegłym roku odbył się pierwszy
-Muzeum łowiectwa i jeździectwa w planach
-Kozłówka
*gospodarczo:
-zakłady przemysłowe produkujące na zlecenie ubiór, również dla myśliwych z zagranicy; obuwie, broń myśliwska – Turcja nowym producentem, tradycja w Niemczech i Rosji, ostatnio Chiny; Polska – rzemieślnicy wykonują cenioną w świecie broń – głównie Śląsk i Pomorze – surowce pozyskiwane z zachodu lub na polskiej stali.
*aspekt finansowy:
-myśliwi prowadzą gospodarkę w łowiskach; paśniki produkowane jako gotowe, lecz u nas myśliwi sami je budują; w Szwecji plastikowe; produkcja jedzenia dla zwierzyny – lizawki lub granulaty
*działania gospodarcze:
-wyhodowanie zwierząt wypuszczanych do łowisk naturalnych(bażanty) – w Polsce 200 000 ptaków(niewiele), sprzedawane w części na rynek krajowy i na zachód, tani w Polsce, najwięcej produkują Anglicy – 20 mln rocznie, Hiszpania – produkcja kuropatw
-restytucja zająca(hodowla klatkowa), drugi typ – kwaterowa – w Nadleśnictwie Świebodzin
-Związek hodowców zajęcy we Francji; Czesi – hodowla na dużą skale, Rosja – zając bielak
-inkubatory
-Targi Łowieckie w Europie – 10 dni – 180 000 osób
-rynek polowań dewizowych: -sprzedaż polowa – polowanie na obwodach wyłączonych, cudzoziemcy muszą płacić; -obcokrajowiec – musi być zawarta umowa, ma być pobyt zarezerwowany i określone na jakie zwierzęta może polować
-zwierzyna trofeowa – samce jelenia, dziki – wartość uzależniona od jakości trofeum – wycena musi być przy polowaniu dewizowym; cena w granicach kilku tysięcy euro
Liczba myśliwych i wydatki(w euro)
Polska na 16 pozycji w Europie: -90 000 myśliwych, 0,3 myśliwych na kilometr, 2,4 myśliwych na 1000 mieszkańców; mało w porównaniu z UE, chociaż zmienia się na plus.
Polowania dewizowe:
- myśliwi jeżdżą do Bułgarii i Estonii, przyjeżdżają Niemcy, Austria, USA, Hiszpania, Włochy
-dochody w euro: Chiny – 800 000, Bułgaria – 2-3 mln(przed 1988 dochód wynosił 7,5 mln), Ukraina – 1 mln, Węgry – najwyżej wykazany dochód – 60 mln euro, Kazachstan – 1,5 – 2 mln, Rosja – 3-7 mln, Rumunia – 1-2 mln
-popyt wzrósł w: Białoruś, Chiny, Chorwacja, Rosja, Iran, Kazachstan, Kirgistan, Mongolia, Słowenia, Turcja, Ukraina, Pakistan, Tadżykistan
-Chorwacja – największa liczba myśliwych roczne – 3000
-w Albanii polowania na ptactwo
-Czechy – bardzo kosztowne polowania na ptactwo, chociaż popyt zmalał
-Macedonia – ze względu na wojnę popyt zmalał
-Mongolia – duży popyt, ale granice wyznaczają populacje zwierzyny
Mięso – dziczyzna – plusy: niższa zawartość tłuszczu, większa smakowitość, tańsze, odbiorcy: Niemcy, Francuzi, Anglicy, kraje Skandynawskie, wzrosła podaż dziczyzny, potentaci: Austria, Nowa Zelandia, ceny uległy obniżeniu:
-1 kg sarny – 15-18 zł.
- jeleń – 6-9 zł.
- dzik – 1-2 zł
głównie w skupie sprzedawane, sprzedawane na rynek
Łowiectwo – myślistwo + gospodarowanie zwierzętami
Myślistwo – pozyskiwanie zwierząt
Łowiectwo:
-w oparciu o ustawę z 1995 roku, zatwierdzono 31 stycznia 2009 – Ustawa o Prawie Łowieckim – 11 rozdziałów, 64 artykuły; mówi m.in. o:
-funkcjonowaniu łowiectwa w Polsce
-zwierzęta w stanie wolnym należą do państwa
-łowiectwo – gospodarowanie w zgodzie z zasadami ekologii, gospodarki leśnej, rolniczej i rybackiej
-podział kraju na obwody łowieckie, obwód co najmniej 3 tys. hektarów, wydzierżawić może tylko koło łowieckie, nie może osoba prywatna; w Polsce tylko członek PZŁ może uprawiać łowiectwo(nie dotyczy dyplomacji)
-gospodarka skierowana na PZŁ, organy kontrolujące Administracji Państwowej na Szczeblu Wojewódzkim – zapisane w ustawie – Nadleśnictwa – dowodzący są zobligowani do nadzoru
-jest realizowana na podstawie planów:
1 rodzaj – okresy 10-letnie, plany dla rejonów wytyczane, zawarte są informacje o liczebności zwierząt
2 rodzaj – roczne – dla każdego obwodu łowieckiego, sporządzone przez dzierżawce, opiniowane przez Wójta gminy, zatwierdzane przez Nadleśnictwo
Minister Środowiska wydaje rozporządzenia do tej ustawy(bo łowiectwo podlega temu Ministerstwu), np. Rozporządzenie o warunkach łowu; ponadto:
Aby realizować gospodarkę łowiecką, realizuje się ustawy:
-o Ochronie Przyrody(12 kwietnia 2004 r.)
-Prawo o Ochronie Środowiska(2001)
-Ustawa o Lasach – 2001, modyfikacja 8 grudnia 2008
Nazewnictwo:
-zwierzęta łowne(synonim zwierzyna), zwierzyna łowna – określenie błędne!
3 kategorie:
-łowne
-objęte ochroną
-nie mają określonego statutu prawnego
Zwierzęta Polski – 34 tys. gatunków(gatunki szkodliwe – drapieżniki)
Lista gatunków łownych(czas polowań), kiedyś:
-jelenie-byki, daniele-rogacze, sarny-kozły, zające szaraki, bielaki, borsuki, głuszcze-koguty, cietrzewie-koguty, cietrzewie-kury, jarząbki, bażanty-koguty, kuropatwy, przepiórki
Aktualne(11 marca 2005) – Rozporządzenie Ministra Środowiska:
1) Zwierzyna gruba:
a) Łoś
b) Jeleń szlachetny
c) Jeleń sika
d) Daniel
e) Sarna
f) Dzik
g) Muflon (do sarny należą do jeleniowatych)
2) Zwierzyna Drobna
a) Lis (rodzimy)
b) Jenot
c) Borsuk (rodz)
d) Kuna leśna (rodz)
e) Kuna domowa (rodz)
f) Norka amerykańska
g) Tchórz zwyczajny (rodz)
h) Szop pracz
i) Piżmak
j) Zając szarak (rodz)
k) Dziki królik
l) Jarząbek (rodz)
m) Bażant
n) Kuropatwa (rodz)
o) Gęś gęgawa (reszta rodzima)
p) Gęś zbożowa
q)
r) Gęś biatoczelna
s) Kaczka krzyżówka
t) Cyraneczka
u) Głowienka
v)
w) Czernica
x) Gołąb Grzywacz
y) Słonka
z) Łyska
Gatunki – ilość – 31, znaczna ilość gatunków obcych
Podsumowanie: 1. Polowanie można wykonywać na podstawie planu rocznego
2. Objęta jest tam ilość jaką można pozyskać na terenie obszaru łowieckiego
3. Polowanie w sposób indywidualny lub zbiorowy
- W sposób indywidualny nie można na zające;
- indywidualnie – potrzebne jest zezwolenie (dla kogo, w którym obwodzie łowieckim, w jakim terminie – 2 tygodnie do miesiąca ważne, opis zwierzęcia – czy dla samca – w jakim wieku – selekcyjny czy łowny, zameldowanie, wpis do książki polowań na przyjazd i wyjazd, co się upolowało, liczba zwierząt do upolowania na zezwoleniu, obowiązek dostarczenia do punktu skupu lub wzięcia na swój użytek, odkup tylko przez koło łowieckie, jak na swój użytek – trzeba zbadać).
Organizacja łowiecka w Polsce:
-myśliwi członkami
-aby zostać – staż w kole lub ośrodku zwierzyny
-jak są po jakimś kursie łowiectwa(np. my ;]) –to wtedy ze stażu zwolnieni, zdaje się egzamin związkowy z uczestnictwem osób z policji, urzędu i lasów państwowych
-zdaje się: teorie – egzamin pisemny i ustny, potem sprawdzenie umiejętności posługiwania się bronią myśliwską(całość 3 tygodnie); w Niemczech rok czasu
-aby broń uzyskać – badania lekarskie, potem do Komendy Wojewódzkiej Policji, dostaje się zezwolenie i dopiero można ubiegać się o przyjęcie do koła, w kole trzeba pracować, płacić składki, muszą być 2 osoby wprowadzające do koła(muszą ręczyć za tą osobę)
-można być członkiem niestowarzyszonym
-ośmiu myśliwych na koło, dzierżawią oni obwód łowiecki(dzierżawa 10 lat) lub nawet 3 obwody, płaci się dzierżawę zależną od jakości terenu(jakie zwierzęta i w jakim zagęszczeniu-średnia na Lubelszczyźnie – 4000-5000 zł.), mniej za polny, więcej za leśny
-w kole (2500 w Polsce)do 60 osób, więcej tylko w Warszawie
-władza koła wybierana raz na 4 lata, realizowanie i prowadzenie gospodarki łowieckiej, władza składa się z prezesa, łowczego, skarbnika i sekretarza, zebrania co roku – zdają sprawozdanie z działalności, raz na 4 lata wybierani są w kołach delegaci na zjazdy okręgowe(okręgi funkcjonują w ramach ubiegłych województw – 49)
-dokonywany wybór Rady Okręgowej(z łowieckiej 3) – składa się z 15 członków, wybiera przewodniczącego, zarząd powołuje, przewodniczący – etatowy, reszta – działacze społeczni, na szczeblu Okręgu działają komisje problemowe, np.: szkoleniowa, kynologiczna, strzelecka, hodowlana, propagandy, wyceny i oceny trofeów łowieckich – wszystkie trofea do niej dostarczane, jak złe to kary; sądy łowieckie – za wykroczenia wynikające z ustawy łowieckiej, jak wykroczenia karne to sąd.
-szczebel krajowy – raz na 4 lata wybierani delegaci do Naczelnej Rady Łowieckiej, która powołuje komisje problemowe i Zarząd Główny PZŁ, naczelny etatowy, reszta społeczni; nadaje Odznaczenia Łowieckie:
*ZŁOM
*Złoty, Srebrny, Brązowy Medal Zasług
*93 rok – 70 lecie PZŁ – medal św. Huberta za zasługi kulturalne.
Wykład 3 BRAK
Myślistwo, wykład 4:
Dynamika liczebności – zmiana liczebności w czasie, rodzaje:
-typ wykładniczy, -typ logistyczny, -typ cykliczny, -typ ustabilizowany
Wykładniczy: - gwałtowny przyrost liczebności w krótkim okresie czasu; warunki – wysoki potencjał rozrodczy-wysoka plenność, płodność, istnienie bogatej bazy pokarmowej, niskie ubytki populacyjne(realizacja w ciągu kilkunastu pokoleń), najczęściej występuje u organizmów o najwyższym potencjale rozrodczym, np. owady, gryzonie(u ssaków) -gradacja – wzrost liczebności w czasie, kulminacja liczebności, spadek(retrogradacja), potem liczebność normalna(najpierw krzywa wykładnicza, później odwrotnie); przy owadach -przy mało zróżnicowanym siedlisku(skład gatunkowy drzewostanu – np. drzewostany lite; rozwój gryzoni – uprawy zbożowe); różnicowanie składu gatunkowego drzewostanu(przebudowa) przeciwko gradacji(np. Sudety – około 75 tys h objętych gradacją)
Logistyczny: -początkowo wolny wzrost, nabiera tempa i stabilizuje się; warunki – przeciętny potencjał rozrodczy(niższy niż w wykładniczym), zadowalające zasoby pokarmowe, niewielkie ubytki populacyjne, ekspansje lub inwazje na nowych obszarach -najpierw wolny przyrost, gdy nastąpi aklimatyzacja – dynamiczny rozwój liczebności, następnie wyhamowanie i stabilizacja, gatunki digeniczne punkt stabilizacji osiągną później -ekspansje o charakterze naturalnym lub za pośrednictwem człowieka, np. łoś inwazja w drugiej połowie lat 50’ trwa do dziś(południkowo); wilk – z chwilą objęcia ochroną ekspansja z przemieszczeniem drogą równoleżnikową, „doszły” na teren Niemiec; szakal złocisty, synogarlica turecka. Inwazje spowodowane działalnością człowieka – stonka ziemniaczana w okresie wojennym przypadkowo przywieziona do Europy; do Ameryki Brodnica; do Australii króliki – zakażono je wirusem ale uodporniły się; jelenie szlachetne do Australii – „niszczono” je, piżmaki – 5 osobników do Europy dotarło, rozprzestrzeniły się(lata 70-80’ kulminacja) norka amerykańska – ograniczyła ich rozprzestrzenianie; szop pracz z płn. Ameryki na teren Europy zachodniej, dotarł na Śląsk – przyczynia się do degradacji fauny; chęć redukcji drapieżników nie rodzimych; karp – wymaga specjalnych hodowli; przepisy o imporcie obostrzone, odpowiednie zgody, zwierzęta muszą przejść kwarantannę
Cykliczny : -w określonych odstępach czasu zwiększa się lub zmniejsza liczebność, jeśli charakter regularny – oscylacje, jeśli nieregularny – fluktuacja(częściej w przyrodzie, naturalnie oscylacje nie występują) -rysie i zające(od 1845 do 1935 roku wykres) – baza pokarmowa powinna być kilkadziesiąt razy wyższa od drapieżnika, z przesunięciem w czasie między dwoma wykresami -cykl fluktuacyjny – okres czasu między ekstremalnymi wartościami liczebności(najwyższymi lub najniższymi); np. w uproszczonych ekosystemach – brak dużego zróżnicowania ofiar i drapieżców w bardziej srogich klimatach; oportunizm wśród drapieżców(na zające polują lisy, jenoty, rysie, szop pracz, ptaki drapieżne – myszołowy, wydry); gatunki synantropijne – większe od poprzednich – psy i koty(kilkakrotnie wyższe od drapieżców)-problem w Ameryce Północnej – brak szacowania liczebności, straty w warunkach dziko żyjących zwierząt -okres czasu do stwierdzenia cykli fluktuacyjnych(okres 1 roczny, 2 letni – dla lisa – w ciągu 90 lat – długość cyklu co 4 lata); dla lemingów, dla myszołowa włochatego – 4 lata, 10-11 letnie – dla zająca bielaka(nie występuje w Polsce), bażanta, rysia(Am. Płn), szarańcza wędrowna; podejrzewa się że są cykle około 35 letnie – renifery, dzikie kaczki -warunkuje: * natura biotyczna – drapieżnictwo, zasoby pokarmowe – zwierze roślinożerne dla szaty pokarmowej zależność jak między ofiarą a drapieżcą *natura abiotyczna – znaczenie historyczne –1. Teoria solarna 1883, tłumaczyła występowanie fluktuacji u zwierząt – opracowana na podstawie zmiany ilości populacji rysi i zajęcy – wywołana aktywnością słoneczną, co 11 lat się zmienia, zwiększona aktywność słoneczna – wzrost liczby zwierząt(wybuchy termojądrowe) 2. Teoria klimatyczna(1931 rok) – w odstępach 10-11 lat występowały katastrofy – susze lub opady(giną wtedy zwierzęta), np. zimy stulecia – 68/69, 78/79 w Polsce 3. Teoria lunarna(1955), związana z księżycem, występuje zmienno...
domki-drewniane